Björn Rzoska: ‘Iedereen ziet dat er een probleem is met die salariswagens’

Het hing al even in de lucht, maar nu komt Rzoska ook uit de kast. Hij is kandidaat voor de voorzittersverkiezingen bij Groen die in oktober gehouden worden. Zijn partij worstelt met zichzelf na het tegenvallende verkiezingsresultaat. De winst van 1,4 procent was veel kleiner dan gehoopt. “Voor mij is een cruciale vaststelling dat we veel kiezers verloren hebben tijdens de campagne”, vertelt hij. “Dat blijkt uit een kiesonderzoek van verschillende universiteiten. Daar wordt nu nog te snel aan voorbijgegaan. Essentiële vragen zijn: ‘Hoe komt dat?’ en ‘Hebben we daar oplossingen voor?’”

Waar liggen die dan?

“Er is een andere aanpak nodig. Ik wil in de eerste plaats luisteren, zowel intern als extern met specialisten. Groen was tijdens de campagne te veel een partij geworden van de happy few. Het beeld van ‘Heb je poen stem Groen’. Dat heeft ons stemmen gekost, zo bewijst dat kiezersonderzoek. Je moet geen klimaatbeleid voeren ten koste van mensen die op het einde van de maand moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Die focus was weg tijdens de campagne.”

Het voorstel om de bedrijfswagens af te schaffen was exemplarisch.

“Daar was de boodschap simpelweg niet goed. Bedrijfswagens is een systeem dat ooit door de overheid gecreëerd is om de loonlasten te drukken, maar nu enkel autogebruik, files en vervuiling subsidieert. Moet het systeem hervormd worden? Ja, maar zonder in de portefeuille van de mensen te zitten. Ik ga vandaag geen uitgedokterd systeem uit de doeken doen. Maar het wordt voor de nieuwe voorzitter een van de eerste grote dossiers om uit te klaren. We hebben daar werk op de plank.”

Maar als je zegt waar het op staat, dan zeg je ook hoeveel het kost.

“Iedereen ziet dat er een probleem is met die salariswagens, zelfs de werkgevers. Politici moeten de moed hebben dat aan te pakken.”

Jullie voorstel was erg radicaal. Kiest u voor een meer pragmatische aanpak?

“Ik denk dat mijn antwoord duidelijk was. We gaan niet in de portefeuille van de mensen zitten. De drempel om voor Groen te stemmen was simpelweg te hoog voor veel mensen. Daar moeten we vanaf. In ons voorstel moest eerst de tankkaart worden afgeschaft en tegen 2024 het systeem van bedrijfswagens worden hervormd...”

U bedoelt afgeschaft tegen 2022.

(geïrriteerd) “Ik kan het nog eens uitleggen. Iedereen, ook bedrijfsleiders, is vragende partij. Maar we gaan mensen niets afpakken.”

Groen moet uit haar bubbel breken, zeggen veel partijgenoten van u. Aan de top zitten te veel mensen met dezelfde overtuiging. Een collega van u grapte: ‘Ik eet nog vlees, zolang ik nog mag’.

(lacht) “Ik lust ook nog regelmatig een stuk vlees, maar eet ook minstens twee keer per week vegetarisch. Ik voel met niet verantwoordelijk voor de bosbranden in Brazilië, zoals bioloog Dirk Draulans suggereerde in Knack. Met dat vermanende vingertje schieten we niets op.”

Waar gaat u het verschil maken met Meyrem Almaci?

“Elk vogeltje zingt zoals het gebekt is. Het is van belang rust te brengen in debatten die nu vaak al te gepolariseerd zijn. Niemand moet zijn stijl veranderen, wel moeten we breder gaan, met meer kopstukken. Maar iemand moet de rust en het overzicht blijven bewaren, zodat we duidelijk de focus op 2024 behouden. Die rol zie ik voor mezelf weggelegd.”

Maar waar gaat u inhoudelijk het verschil maken?

“Wel, met een andere aanpak. Door klimaat met sociaal beleid te koppelen. Ook moeten we meer de brug leggen met bedrijfsleiders, zonder dat we daarvoor de deur moeten platlopen bij Voka.”

Maar dat is toch wat Kristof Calvo ook al jaren bepleit?

“Dat klopt. Maar wij zullen het anders doen. Noem het pragmatischer als je wil, maar zonder dat we onze ideologische basis verlaten. Onze uitgangspunten zijn stevig. We steken voelsprieten uit, we hebben een sterke studiedienst. We zijn allemaal voor propere lucht, voor minder files, een stevig maar sociaal klimaatbeleid.”

U weigert Almaci af te vallen. Net voor de zomer probeerde ze u nochtans aan de kant te duwen als fractieleider.

“Ons congres heet ‘toekomstcongres’. Ik ben geen rancuneus mens, wel integendeel. Laat ons vooral vooruitkijken. Mijn waardering voor Meyrem blijft groot, ze zal een rol blijven spelen.”

U bent Vlaamsgezind. Verlaat Groen zijn eerder Belgisch-gezinde koers?

“Ik ben trots op de Nederlandse taal, ik heb veel toneel, voordrachten en dictie gedaan. Ik hou van onze cultuur, maar dat wil niet zeggen dat ik tegen iets ben. Onze samenwerking met Ecolo staat bijvoorbeeld niet ter discussie.”

U bent fan van een Vlaamse canon?

(lacht) “Wel, mijn leermeester Bruno De Wever (Rzoska is eveneens historicus, RW) heeft gelijk als hij zegt dat het een heel mooi instrument kan zijn, maar de politiek zou zich er niet mee mogen bemoeien. Daar is het ook fout gelopen in Nederland, trouwens. Maar zo’n canon kan best prikkelend zijn. Kijk alleen maar welke creativiteit er leefde op de sociale media.”