Londen, Manchester, Glasgow, Birmingham, Brighton, Swansea, Bristol, Liverpool… Op tal van plaatsen hebben honderden, duizenden betogers verzameld. - De “verdedigers van de democratie”, zoals ze zichzelf noemen, zwaaien met spandoeken als “Stop de staatsgreep”, “Verzet tegen de parlementaire shutdown” en “Stop Boris, Stop Brexit”.

“Boris Johnson probeert onze democratie stil te leggen zodat hij zijn Brexit-plannetjes kan doorzetten”, zo staat de lezen op de Facebook-groep die de protestactie in Londen organiseerde. “We kunnen niet meer vertrouwen op de rechtbanken of het parlementaire proces om ons te redden. We hebben allemaal de plicht om op te staan en ons te laten gelden.”

“Handpop van Trump”

De grootste betoging startte omstreeks de middag in Londen, waar enkele honderden betogers Whitehall innamen en verzamelden voor de hekken van Downing Street, de afgesloten straat waar de ambtswoning van Johnson ligt. Ze zwaaiden met Europese vlaggen en scandeerden slogans als “Leugenaar Johnson, schaam je” en “Handpop van Trump, schaam je”. De manifestatie werd even verstoord toen een tiental tegenbetogers, gehuld in de Union Jack, Johnson een hart onder de riem wilden steken.

Johnson kondigde deze week aan dat hij de parlementaire werkzaamheden wil opschorten van de tweede week van september tot half oktober. Dat is niet ongebruikelijk in de periode waarin de politieke partijen hun jaarlijks congres houden en waarin de nieuwe regering haar beleidsprogramma wil voorbereiden. Maar de timing en duur van de opschorting zet veel kwaad bloed. Criticasters menen dat de conservatieve premier het parlement vooral buitenspel wil zetten om een harde Brexit zonder akkoord met de Europese Unie te forceren.

Het Britse vertrek is momenteel vastgelegd op 31 oktober. Tegen dan wil Johnson zijn land uit de EU loodsen, liefst met maar indien nodig zonder akkoord en bijhorende overgangsperiode. In het parlement is een meerderheid gekant tegen zo’n harde Brexit. Die zou volgens de tegenstanders op chaotische taferelen kunnen uitdraaien, en alleszins een nog zwaardere economische impact hebben dan een vertrek met een akkoord over de boedelscheiding.

“Woede is oorverdovend”

De betogers kregen zaterdag de steun van de socialistische oppositieleider Jeremy Corbyn. “De woede van het publiek over de sluiting van de democratie is oorverdovend”, tweette hij vrijdag. “De mensen hebben gelijk dat ze de straat opgaan. Ik moedig iedereen aan om deel te nemen aan de demonstraties in Londen en over het hele land”. De Labour-leider zelf is zaterdag wel nog niet gespot. Partijkopstuk Diane Abbott sprak de menigte in Whitehall toe.

Motie van wantrouwen?

De betogingen zijn de voorbode van een gespannen politieke week in Londen. Dinsdag komt het parlement opnieuw bijeen voor wat een woelige zitting zou kunnen worden. De oppositie bereidt wetgeving voor om een harde Brexit te verhinderen, en ook een motie van wantrouwen tegen Johnson, die slechts over een nipte meerderheid in het parlement beschikt, is mogelijk. Intussen zijn er ook een aantal initiatieven op juridisch vlak om een opschorting van het parlement te verhinderen. Een ervan krijgt de steun van de conservatieve oud-premier John Major.

Johnson belooft intussen de onderhandelingen met de Europeanen op te drijven om alsnog een akkoord te bereiken. De Europeanen wachten echter nog steeds op een alternatief voor de vangnetoplossing die met Johnson’s voorganger Theresa May is uitgewerkt en die moet vermijden dat er opnieuw grenscontroles moeten uitgevoerd worden op de grens tussen Noord-Ierland, dat deel uitmaakt van het VK, en EU-lidstaat Ierland.