Fikse winst voor extreemrechtse AfD bij Duitse deelstaatverkiezingen

In Brandenburg is vandaag een coalitie van de sociaaldemocratische SPD en de uiterst linkse Die Linke aan de macht, maar die constellatie onder leiding van minister-president Dietmar Woidke, zou geen meerderheid meer halen. 

De SPD blijft volgens de eerste exit polls wel de grootste met 27,5 procent (31,9 procent in 2014), AfD wordt de tweede partij met 22,5 procent (12,2 procent in 2014). Vooral de CDU verliest fors en strandt op 15,5 procent (23 procent in 2014). Ook coalitiepartner Die Linke verliest zwaar (11 procent, 18,6 procent in 2014). 

Waarnemers hielden in Brandenburg rekening met de mogelijkheid dat de AfD zelfs de grootste partij zou worden, maar dat zou uiteindelijk dus niet het geval zijn, als de cijfers uit de exit polls bevestigd worden.

In Saksen regeren de christendemocraten van CDU samen met de SPD in een 'grote coalitie’, net zoals bondskanselier Angela Merkel dat op federaal vlak doet. Maar ook hier verliest de huidige ploeg mogelijk zijn meerderheid. De CDU blijft de grootste volgens de eerste prognoses: 32 procent tegenover 39,4 procent vijf jaar geleden. Ook hier wordt de AfD de tweede partij met 27,5 procent (9,7 procent in 2014).

Verwacht wordt dat de regeringsvormingen in beide deelstaten erg moeilijk worden. Geen enkele andere partij wil met de AfD samenwerken. In Brandenburg zou een coalitie SPD - Die Linke samen met de Groenen wel mogelijk zijn. De Groenen winnen in beide deelstaten licht tot rond de 10 procent.

De winst van de AfD was verwacht. De partij deed het in de peilingen bijzonder goed en staat ook sterk in de voormalige Oost-Duitse deelstaten. De partij voerde er campagne onder de slogan ‘Wende 2.0', een verwijzing naar de revolutie en de val van de Berlijnse Muur in 1989, dit jaar 30 jaar geleden. Veel Oost-Duitsers hebben het gevoel dat ze er ondertussen nog altijd slechter aan toe zijn dan hun landgenoten in het Westen. Zo is de werkloosheid in het oosten hoger, en liggen de lonen en pensioenen er fors lager.

Andreas Kalbitz, AfD-kopstuk in Brandenburg, sprak op verkiezingsmeetings over het gelijktrekken van de pensioenen tussen het oosten en westen van Duitsland, en de loonkloof. De slogans luidden ‘Vollende die Wende’ (‘voltooi de omwenteling’), ‘Werde Bürgerrechtler’ (‘word strijder voor burgerrechten’) of ‘Wir sind das Volk’ (‘wij zijn het volk’), de kreet waarmee de burgers in Oost-Duitsland destijds op straat kwamen tegen de communistische dictatuur. Het gekoketteer van AfD met de erfenis van de Wende schiet veel demonstranten van toen in het verkeerde keelgat. “Wij wilden in 1989 democratie, open grenzen en vrijheden, AfD wil precies het tegenovergestelde”, aldus Petra Köpping, minister voor Integratie voor de SPD in Saksen. Dietmar Woidke, minister-president van Brandenburg, wees erop dat Kalbitz de omwenteling zelf niet meegemaakt heeft. Hij is namelijk afkomstig uit Beieren.