Boris Johnson haalt ultieme dreigement boven tegen rebelse parlementsleden: stem niet tegen mij of je vliegt buiten

Het Britse parlement komt morgen voor de eerste keer sinds de vakantie opnieuw bij elkaar. De verenigde oppositiepartijen hopen meteen de agenda te kunnen overnemen om nog deze week wetgeving goed te keuren die de regering verplicht opnieuw uitstel voor de brexit te vragen in Brussel. Een motie in die zin, opgesteld door een Labour-parlementslid en twee dissidenten binnen de Conservatieve partij, zou vandaag onthuld worden. Op die manier willen ze de opschorting van het parlement, die volgende week moet ingaan, voor zijn om een harde brexit zonder akkoord te vermijden.

De kans is niet onbestaande dat de oppositiepartijen hun slag zullen thuishalen, al hebben ze de tijd tegen. Normaal duurt het weken nieuwe wetten te stemmen. Maar de regering heeft in het Lagerhuis een meerderheid van amper één zetel op overschot, en kan zich dus maar weinig weerstand veroorloven. De top van de partij stuurde daarom gisteren een ultieme waarschuwing de wereld in, na overleg met premier Johnson op zijn buitenverblijf in Chequers: wie van plan is met de oppositie mee te stemmen, wordt uit de partij gezet, zal moeten zetelen als onafhankelijke, en zal ook bij een volgende verkiezing moeten opkomen zonder de partij achter zich. 

Daarmee haalt Johnson zijn ultieme troefkaart boven in het gevecht om de brexit. De premier blijft erbij dat hij tegen de EU-top van 17 oktober een nieuwe deal kan onderhandelen met de Europese Unie, maar dat dat enkel kan als de EU beseft dat een no-dealbrexit een echte mogelijkheid is. Zolang de Europese onderhandelaars vanuit Londen het signaal krijgen dat rebelse partijleden een uitstap zonder akkoord toch zullen tegenhouden, heeft de regering geen goede onderhandelingspositie, is de redenering.

De keuze voor de parlementariërs is volgens een bron dan ook heel simpel: “Meestemmen met de regering en de kans op een deal levend houden of meestemmen met (oppositieleider, red.) Jeremy Corbyn en iedere kans op een deal vernietigen.”

De rebelse Conservatieven tonen zich niet bepaald onder de indruk van het dreigement van de whips, de toplui uit de partij die de leden van het Lagerhuis in het gareel moeten houden. Vermoed wordt dat er een twintigtal Conservatieve parlementsleden bereid zijn tegen Johnson in te gaan. Onder hen ook een aantal ex-ministers uit de regering van Johnsons voorganger Theresa May, die nu als gewoon parlementslid zetelen.

Zo zegt voormalig minister van Justitie David Gauke dat voor hem “het nationale belang” de overhand neemt op zijn persoonlijk belang. Een gesprek dat hij samen met zijn collega-ex-minister Philip Hammond, onder Theresa May verantwoordelijk voor Financiën, zou hebben met Johnson werd gisteren op het laatste moment afgezegd. “Dat suggereert dat de regering niet echt wil onderhandelen. De volgende stap zullen we zetten bij het stemmen”, maakte een bron dicht bij beide ex-ministers duidelijk.

Conservatief parlementslid Antoinette Sandbach vertelde vanmorgen openlijk dat ze voor de wet zou stemmen die een no-dealbrexit moet tegenhouden. “Ik heb drie keer voor de deal gestemd, de premier heeft er drie keer tegen gestemd. Het is uitermate hypocriet dat hij nu dreigt ons te schorsen. Als dat met hem was gebeurd toen hij tegen de deal van May stemde, had hij niet eens de kans gehad om mee te doen aan de verkiezingen voor premier. Ik ben bereid mijn job op te geven om op te komen voor mijn kiezers.”

Een andere rebel zei aan The Guardian niet veel geloof te hechten aan het dreigement. “Een regering die een meerderheid van één zetel heeft en zegt geen verkiezingen te willen, dreigt nu om twintig parlementsleden te schorsen?” Sommigen geloven dat Johnson dan ook bewust op nieuwe verkiezingen aanstuurt en de schuld bij de rebellen wil leggen, aangezien de Britten niet staan te springen om nog maar eens naar de stembus te moeten. 

Volgens verschillende Britse media zou de premier een nieuwe stembusslag zelfs deze week al kunnen bekendmaken. In Londen gonst het in elk geval van de geruchten. Om 17 uur (18 uur Belgische tijd) komt de Britse regering onverwacht bij elkaar, waarna Johnson de Conservatieve parlementsleden toespreekt. Volgens Britse journalisten “hangt er iets in de lucht”.

Ook Gauke denkt dat Johnson eigenlijk verkiezingen wil, zei hij vanmorgen op de BBC-radio. “Zijn strategie is om deze week te verliezen, diegenen die een akkoord met de EU willen eruit te gooien en dan verkiezingen te organiseren. Ik heb de indruk dat ze mensen bijna proberen te verleiden tegen de regering te stemmen.” Gauke vermoedt dat de regering zich op die manier wil ontdoen van kritische volksvertegenwoordigers in de eigen gelederen.

Om effectief verkiezingen uit te schrijven, heeft Johnson de steun van minstens twee derde van de parlementsleden nodig. Krijgt hij die, dan is het wel aan de premier om de datum van die verkiezingen vast te leggen. Wellicht zullen de Britse kiezers naar de stembus geroepen worden in de weken voor de brexit, die volgens de huidige afspraken op 31 oktober plaatsvindt. Labour-leider Jeremy Corbyn is voorstander van nieuwe verkiezingen, maar zijn partijgenoot en oud-premier Tony Blair waarschuwt dat Johnson een “val” aan het spannen is.

Medestanders van Gauke en Hammond vragen zich af waarom zij nu net bedreigd worden door de top van hun partij, als er in de nieuwe regering-Johnson acht voormalige rebellen zitten die dit voorjaar allemaal tegen de deal hebben gestemd toen die door Theresa May werd voorgelegd. Hammond noemt het dreigement van Johnson alvast “ongelooflijk hypocriet”.

“Jacob Rees-Mogg vraagt parlementsleden de regering te steunen in zijn onderhandelingen”, zegt ook ex-minister Alistair Burt op Twitter. “Ik heb dat gedaan. Ik heb voor de conclusies van de onderhandelingen gestemd toen die in het parlement werden voorgelegd. Rees-Mogg, zijn vrienden en de huidige regeringsleden, deden dat toen niet. Waarom word ik, die de regering loyaal is geweest, nu bedreigd en zijn niet?”

Het handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China en de onzekerheid rond de brexit wegen steeds zwaarder op de Britse industrie. De inkoopmanagersindex voor de industrie is op de laagste stand sinds juli 2012 uitgekomen. De grote economische en politieke onzekerheid zijn een zware last voor de verwerkende sector, aldus marktonderzoeker Markit. Het Britse pond kwam na de cijfers onder druk te staan.

De inkoopmanagersindex daalde in augustus tot 47,4 punten (48,0 in juli). Analisten hadden gemiddeld genomen nochtans gerekend op een stijging tot 48,4 punten. De extra onzekerheid door het plan van premier Boris Johnson om het parlement te laten opschorten, is in de recente cijfers ook nog niet opgenomen.