Kleiner bord helpt tóch niet om minder te eten
Een bekende psychologische truc om minder te eten, onder meer getipt voor het Nederlandse Voedingscentrum, zet geen zoden aan de dijk. Wie voedsel opschept op een kleiner bord, eet nauwelijks minder dan van een groter bord, blijkt uit nieuw Brits onderzoek. Het is de eerste keer dat gedragswetenschappers deze eettruc aan een streng onderzoeksprotocol hebben onderworpen.
“Het bordgrootte-effect was altijd al een beetje onduidelijk”, zegt Ingrid Steenhuis, hoogleraar preventie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en niet betrokken bij de studie. “Nu kunnen we wel zeggen dat als het effect al bestaat, het klein zal zijn.
Over de bordtruc ontstonden de laatste jaren al twijfels. Het is één van de vondsten van consumptiehoogleraar Brian Wansink, maar die raakte twee jaar geleden in opspraak vanwege ‘wetenschappelijk wangedrag’. Zijn werk vormde de echter de basis van veel voedingsadviezen. De controverse, samen met de tot nu toe tegenstrijdige resultaten, was voor de Britten de aanleiding om de bordtruc eens grondig onder de loep te nemen, schrijven ze in de International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity.
Daarin zijn ze volgens Steenhuis geslaagd. Zij noemt de studie “prima opgezet” en “goed uitgevoerd’” De 134 proefpersonen hadden elk een speciaal ingerichte loungeruimte tot hun beschikking. Ze mochten in de middag onbeperkt voedsel opscheppen op een groot dan wel klein bord, maar hadden geen idee waarover de studie precies ging. Om te voorkomen dat de onderzoekers zelf konden aansturen richting een bepaalde conclusie, meldden zij vooraf de hele onderzoeksprocedure en lieten ze een niet-betrokken wetenschapper de resultaten analyseren. “Het is een mooi voorbeeld van een nieuwe manier van onderzoek doen”, zegt Roel Hermans, expert voeding en gedrag van het Voedingscentrum in een reactie.
Geen wonderen
De bordtruc bleek slechts een klein beetje te werken: de groep proefpersonen die van een groot bord at, kreeg gemiddeld slechts 3 procent meer calorieën binnen dan de groep die van een kleiner bord at. Het bevestigt volgens Hermans dat de truc in zijn eentje geen wonderen verricht. “Als je zelf iets wil doen om af te vallen, moet je een groter totaalpakket aan maatregelen nemen.”
Zo verwachten de Britten dat het beter loont om te letten op portiegrootte, ongeacht het formaat bord waarvan je eet. Dat kan Steenhuis wel beamen: wie twee keer zo veel voedsel voorgeschoteld krijgt, eet daar gemiddeld ruim 30 procent meer van, blijkt uit onderzoek. “Dat kan komen doordat porties onze norm veranderen”, zegt Steenhuis. “Omdat er altijd drie Sultana’s in een pakje zitten, eten we ze allemaal op.”
Het Voedingscentrum neemt de nieuwe studie in overweging, zegt Hermans. “We gaan nog eens goed naar alle informatie kijken en als het nodig is, ons advies aanpassen of nuanceren.” Daarnaast wil hij het effect nog niet helemaal onder uit halen. “Wie elke dag 3 procent minder calorieën eet, valt op termijn toch af.”