In rijke landen verdringt kanker hartziekten als grootste doder

Het hart dat het opgeeft of aders die het begeven zijn al decennia de grootste doder. Maar in de rijke landen – en dus ook in onze contreien – doodt kanker nu twee keer zoveel mensen in vergelijking met hart- en vaatziekten. Dat ontdekte Gilles Dagenais, emeritus hoogleraar cardiologie aan de universiteit van Laval in Quebec, samen met zijn team en collega’s van McMaster University. Op het Europees Congres over Cardiovasculaire aandoeningen in Parijs hebben ze zonet twee publicaties in het medisch vakblad The Lancet voorgesteld.

“We zien dat kanker na hart- en vaatziekten de tweede grootste doder is in de wereld. Ruim één op de vier sterfgevallen is het gevolg van kanker”, zegt Dagenais. “Maar binnen slechts enkele decennia zal kanker zeer wellicht de grootste doodsoorzaak zijn aangezien het aantal doden door hart- en vaatziekten alsmaar afneemt. In rijke landen is dat nu al zo.”

De wetenschappers analyseerden het lot van 160.000 mensen tussen 35 en 70 jaar die tussen 2005 en 2016 medisch zijn gevolgd. Ze kwamen uit 21 verschillende landen, zowel arme als rijke landen en landen daartussenin. De vier ‘rijke’ landen in het onderzoek waren Canada, Saudi-Arabië, Zweden en de Verenigde Arabische Emiraten.

Tegen 2016 waren meer dan 11.000 van hen gestorven, vooral dan in de arme landen, waar vier keer meer mensen stierven dan in de rijke landen. In de arme landen en landen met gemiddelde inkomens waren hart- en vaatziekten verantwoordelijk voor ruim 40 procent van de doden. Maar in de rijke landen was dat veel minder: 25 procent.

Nochtans zijn er in rijke geïndustrialiseerde landen aanzienlijk meer risicofactoren voor hart en bloedvaten, zoals te veel en te ongezond eten en te weinig bewegen. Goede medische zorgen hebben er echter een nog veel grotere, positieve impact, zo blijkt nu.

Want zo’n 70 procent van de haperende harten en bloedvaten zijn veroorzaakt door fenomenen waar je zelf iets aan kunt doen, zoals slechte eetgewoontes, roken, te hoge cholesterol. En in de rijke landen hebben betere behandelingen in combinatie met dat soort preventie ervoor gezorgd dat het aantal doden door cardiovasculaire ziekten sterk is gaan afnemen. Waardoor kanker er nu de grootste doder is.

“Ik was verbaasd toen ik het nieuws hoorde”, reageert Sandrine Daoud van de Belgische Cardiologische Liga. “Dit wisten we nog niet, maar voor ons hier betekent het erg goed nieuws. Het toont dat onze aanpak van preventie werkt en het meest efficiënt is.”

Haar collega van de Britse hartstichting, Jeremy Pearson, heeft het eveneens over ‘enorme vooruitgang’ maar wijst er wel op dat meer mensen die een hartaanval overleven ook betekent dat meer mensen leven met de slopende handicaps die zo’n aanval kan meebrengen.

Het onderzoek geeft aan dat de medische zorgen in de armere landen tekortschieten en dat er met andere woorden heel wat hartdoden zouden kunnen worden voorkomen. Mensen met hartproblemen krijgen er veel minder vaak medicatie tegen bijvoorbeeld te hoge bloeddruk of cholesterol en gaan veel minder vaak naar het ziekenhuis dan in de rijke landen.

Wat ook meespeelt, is dat de strijd tegen kanker lastiger blijkt, zo geeft Dagenais aan. “Behalve tabaksgebruik bestrijden zijn er nog altijd geen effectieve strategieën die tot een grote vermindering hebben geleid van het aantal sterfgevallen door veel voorkomende kankers zoals we dat wel zien voor hart- en vaatziekten”, zegt hij. “Zeer recente vorderingen in de behandeling zullen wellicht leiden tot betere overlevingskansen, maar dan zullen wel meer mensen toegang tot die behandelingen moeten krijgen.”