Nu het Lagerhuis hem dwarsboomde, is Boris Johnson een zombie-premier geworden

Bij het betreden van het Lagerhuis voor zijn eerste vragenuurtje en de bijbehorende confrontatie met oppositieleider Jeremy Corbyn moet Boris Johnson woensdag even zijn geschrokken. Achter hem zaten de Conservatieven die hij dinsdagavond uit de fractie had laten zetten, onder wie de 79-jarige ‘Father of the House’ Kenneth Clarke, Winston Churchills kleinzoon Nicholas Soames en Philip Hammond, tot voor kort minister van Financiën. Het was een stil, heel Brits protest tegen onredelijk geacht gezag.

Stil bleven ze echter niet. De 71-jarige Soames, bijvoorbeeld, zou later op de dag, vechtend tegen de churchilliaanse tranen, zeggen dat hij de politiek met pijn in zijn hart vaarwel zegt. Hij deed dat niet zonder steek naar Johnson. “Ik heb drie keer voor de brexitdeal gestemd, wat meer is dan de premier en zijn ministers, wier voortdurende ontrouw zo’n inspiratie voor ons is geweest.” De EU-gezinde Conservatief sprak de hoop uit dat Britse politici hun vermogen om compromissen te sluiten weten te hervinden.

In de avond sloeg ook Clarke terug door Johnson tijdens het debat over verkiezingen “onbetrouwbaar” te noemen.

Hoongelach

Tussen de bedrijven door, bij een bijeenkomst van de Conservatieve fractie, kwam Johnson onder vuur te liggen vanwege de manier waarop de rebellen zijn behandeld. Hoe kan het dat Jacob Rees-Mogg, die door de jaren heen zeker honderd keer tegen de regering heeft gestemd, nu in het kabinet zit en oud-justitieminister David Gauke, die dinsdag voor het eerst opstandig was, uit de fractie is gezet. Johnson weigerde hun royement ongedaan te maken, omdat dat het gezag van de Chief Whip, de bewaker van de fractiediscipline, zou ondermijnen. Hoongelach viel hem ten deel.

Kansloos stond Johnson tegenover de oppositie, die woensdag de baas was in het Lagerhuis. Vier uur lang bogen parlementsleden zich over de Benn Bill, de noodwet van Hilary Benn die een no deal-brexit moet voorkomen. De Conservatieve rebel Hammond zegde zijn steun toe, en wees erop dat hij als oud-minister weet hoe ernstig de gevolgen zullen zijn als het Verenigd Koninkrijk zich op 31 oktober van de kliffen stort. De Conservatieve oud-minister Justine Greening dreef de spot met de regering: “‘Get ready’, zeggen ministers, zonder te zeggen waarvoor.”

Het enige probleem van de noodwet is dat niet duidelijk is wat er gebeurt als de Europese leiders niet akkoord gaan met hernieuwd uitstel. In wezen is het een oer-Britse noodoplossing, want in januari zou de huidige situatie zich kunnen herhalen. De noodwet wordt nu eerst voorgelegd aan het Hogerhuis, waar brexiteers er alles aan zullen toen om tijd te rekken totdat het Lagerhuis maandagmiddag wordt geschorst. Sommige regeringsleden hebben gesuggereerd de wet, als die is goedgekeurd, niet aan de koningin voor te leggen. Dat zou uniek zijn.

Koudwatervrees

Een andere tactiek is het uitschrijven van vervroegde verkiezingen, die te winnen (de peilingen wijzen erop dat dat de Conservatieven kan lukken) en vervolgens de noodwet weer in te trekken. Dat is een reden waarom Labour koudwatervrees vertoont op het punt van verkiezingen. Voor Corbyn is dat een pijnlijke kwestie, omdat hij al twee jaar roept om verkiezingen. “Stem Labour, maar nog even niet”, luidde de tekst van een politieke spotprent. Tijdens het vragenuurtje noemde Johnson de socialist tegenover hem a great big girl’s blouse, oftewel een lafaard.

Nu een no deal-brexit voorlopig van de tafel is maar er nog geen verkiezingen komen, zit Johnson klem, net zoals Theresa May voor hem. Er is een kleine reddingsboei. Labour-afgevaardigde Stephen Kinnock, de zoon van oud-Labour leider Neil Kinnock, had een amendement aan de Benn Bill gehangen waarin staat dat Mays akkoord voor de vierde keer in stemming moet worden gebracht. Bij een hoofdelijke stemming zou dit voorstel het niet hebben gehaald, maar omdat de regering vergeten had stemmentellers af te vaardigen, werd het automatisch aangenomen.

Het voorval vatte de Britse politiek anno 2019 samen.