Direct naar artikelinhoud
Brexit

Al heeft Boris Johnson minder opties, hij hééft opties

De Britse premier Boris Johnson.Beeld REUTERS

Het Lagerhuis wint de eerste slagen in de strijd met premier Boris Johnson. Toch is het geenszins zeker dat een no deal-brexit nu echt is voorkomen. Al heeft Johnson minder opties, hij hééft opties.

Het blijft spannend. Het Britse parlement mag de afgelopen dagen dan steeds van Boris Johnson hebben gewonnen, de kans dat het Verenigd Koninkrijk op de laatste dag van oktober zonder enige afspraak de EU zal hebben verlaten, blijft aanwezig.

Want premier Johnson geeft niet op, vecht gewoon door. Al verloor hij woensdag elke slag. Ook het pleit om nieuwe verkiezingen: Hij had een tweederde meerderheid van 434 stemmen nodig maar hij kreeg slechts 298 stemmen voor verkiezingen op 15 oktober. “Onder alle omstandigheden zal dit land de EU op 31 oktober verlaten”, zei hij zodra hem duidelijk was geworden dat zijn parlement precies dat niet wil.

Lees ook:

Nu het Lagerhuis hem dwarsboomde, is Boris Johnson een zombie-premier geworden.

Standpunt: ‘Vanuit België, met zijn verlamde parlementen, kan je enkel jaloers naar de Britse democratie kijken

Het is een vreemde vertoning: Johnson, die zegt dat hij doet waarvoor het volk heeft gekozen, luistert niet naar de mening van de politici die óók door dat volk zijn gekozen. In plaats daarvan stuurde hij gisteravond aan op nieuwe verkiezingen, die op 15 oktober zouden moeten worden gehouden.

Misschien waren juist verkiezingen steeds zijn doel. Er zijn aanwijzingen dat hij erop aanstuurde: mensen merken op dat bijvoorbeeld de periode waarin hij het parlement wil schorsen, heel toevallig precies even lang is als een verkiezingscampagne.

Maar juist dat Johnson zich zo onwrikbaar toont, maakt dat de oppositie plotseling uiterst voorzichtig is geworden: terwijl die altijd verkiezingen wilde, vond ze dat nu opeens niet meer zo’n goed idee. ‘Eerst moet er een wet zijn die de no-dealbrexit voorkomt’, werd vanuit de oppositiebanken gezegd.

De weg naar verkiezingen lijkt afgesloten

Zolang de hele oppositie die strategie aanhoudt, lijkt de weg naar verkiezingen afgesloten. Maar al worden de mogelijkheden voor Johnson beperkter, ze zijn er nog wel.

Zo is het bijvoorbeeld nog altijd mogelijk dat de woensdag in het Lagerhuis aangenomen wet, die de brexit uitstelt tot 31 januari 2020, er niet komt. Na het Lagerhuis zijn de Lords in het Hogerhuis aan de beurt. Die zijn niet allemaal op de hand van de oppositie: in de Westminsterse wandelgangen is al opgevangen dat sommige Lords van plan zijn om eindeloos het woord te nemen, tot er geen tijd meer is. Want als het parlement volgende week wordt verdaagd, blijft ­alles liggen waar het lag, ook al is het nog niet af. Ook zouden ze een ­recordaantal amendementen in voorbereiding hebben.

Stel dat de wet ook de Lords passeert, dan volgt nog een horde: de koningin. Die moet haar handtekening eronder zetten, maar het ligt niet vast dat ze dat meteen moet doen. Als Johnson besluit de wet pas na een week of acht te brengen, is het ook te laat. Uiteindelijk kan hij ook nog zelf in Brussel tegen nieuw uitstel stemmen.

In dat geval rest de oppositie nog maar één mogelijkheid: een motie van wantrouwen tegen Johnson indienen. De kans dat die wordt aangenomen is aanzienlijk, maar het is maar zeer de vraag of dan een no-dealbrexit wordt voorkomen. Dat zou alleen zo zijn als de oppositie in staat is om achter één interimleider te gaan staan – Corbyn of iemand anders. Anders volgen verkiezingen, die heel waarschijnlijk pas na 31 oktober zullen plaatsvinden.

Sommige politici realiseren zich dat dit eerder voorkomen had kunnen worden. Woensdag stelde een groep Labour-parlementariërs voor om het akkoord met de EU van de vorige premier, Theresa May, alsnog in stemming te brengen. Ze stemden er de vorige drie keer tegen, maar nu waren ze van mening veranderd. Vanaf de achterste banken van de Conservatieven brak een grote glimlach door op het gezicht van Theresa May.

Ook buiten Westminster blijft het spannend: opnieuw buigtdonderdag een rechter zich over de rechtmatigheid van Boris Johnsons besluit om het parlement de komende weken naar huis te sturen.