10 jonge onderzoekers aan Vlaamse universiteiten slepen prestigieuze beurs in de wacht

De ERC Starting Grants zijn beurzen voor veelbelovende, beginnende onderzoekers. Die beurzen kunnen oplopen tot 1,5 miljoen euro. Van de winnende onderzoeksprojecten verwacht de ERC dat ze een grote impact zullen hebben in hun onderzoeksdomein. In totaal reikte de ERC 408 van die beurzen uit, goed voor in totaal 621 miljoen euro. De gelukkigen komen uit 51 verschillende landen, een record. Amper 13 procent van hen die een beurs aanvroegen, haalde het uiteindelijk. Via deze link vindt u meer informatie over de beurzen. 

KU Leuven haalt er drie binnen. Katja Biedekopf krijgt een beurs voor haar onderzoek naar het wereldwijde systeem van koolstoftaks en emissiehandel. Elise Muir zal met haar budget de fundamentele rechten in de Europese Unie onderzoeken.

Laura Vandenbosch heeft de beurs gekregen voor haar onderzoek naar de mediaconsumptie en prestatiedruk bij jongeren. "Ik was enorm blij", reageert Vandenbosch. "De kans om zo'n Grant te winnen is erg klein. Mijn onderzoek gaat over de vaststelling dat jongeren vandaag stress ervaren omdat ze niet aan bepaalde verwachtingen kunnen voldoen" legt Vandenbosch uit. 

"We weten dat jongeren vandaag dagelijks media consumeren, veel sociale media bekijken en televisieprogramma's bingewatchen. We verwachten binnen ons onderzoek een relatie te vinden tussen de mate van stress die adolescenten ondervinden en de media die ze consumeren. We gaan ervan uit dat de media promoten dat jongeren slim, knap en populair moeten zijn en dat ze een knap lief moeten vinden. Daarbij stellen we dat de media ook de boodschap geven dat jongeren dit allemaal zelf in de hand hebben en dat ze dus falen als dit niet allemaal lukt."

Deze stellingen gaat Vandenbosch met haar team onderzoeken. In de video hieronder legt ze uit hoe dat precies in zijn werk zal gaan.

Voor Universiteit Antwerpen gaan de beurzen naar historicus Jeroen Puttevils, bio-ingenieur Sarah Lebeer en immunoloog Benson Ogunjimi. 

“Een ontzettend knap resultaat”, zegt prof. Ronny Blust, vicerector voor onderzoek op UAntwerpen. “Meteen ook het bewijs dat het wetenschappelijk onderzoek in Antwerpen op internationaal niveau staat.” De beurzen maken het de wetenschappers mogelijk hun onderzoek naar een hoger niveau te tillen, onder meer door het aantrekken van nieuwe doctoraatsonderzoekers.

Het onderzoeksproject van Jeroen Puttevils (Departement Geschiedenis) heet Back2theFuture: Future expectations and actions in late medieval and early modern Europe, ca. 1400 - ca.1830. “Psychologisch onderzoek heeft aangetoond dat we om de zestien minuten aan de toekomst denken”, zegt Puttevils. “Ik ga onderzoeken of de manier waarop we denken over de toekomst aan verandering doorheen de tijd onderhevig is geweest. Dacht men in de zestiende eeuw bijvoorbeeld op dezelfde manier na over de toekomst en dacht men dat men de toekomst op een of andere manier kon beïnvloeden?”

Microbiologe Sarah Lebeer is verbonden aan het Departement Bio-ingenieurswetenschappen. Ze zal zich de komende jaren verdiepen in de evolutionaire geschiedenis en ecologie van de lactobacillen. “Die bacillen spelen een cruciale rol in de gezondheid van vrouwen”, vertelt Lebeer.

“Ze zijn dominant aanwezig in de vagina en worden zo doorgegeven aan baby’s. Wetenschappers weten al meer dan honderd jaar dat ze een positief effect hebben op de gezondheid, maar keken tot hiertoe vooral naar de spijsvertering en yoghurt. Maar ze komen dus ook, en vaak in veel grotere aantallen, voor in andere organen en voedingsproducten. Dat ga ik met deze grant onderzoeken.”

De derde Antwerpse laureaat is Benson Ogunjimi, verbonden aan de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen. Als kinderarts verdiepte hij zich in immunologie, als epidemioloog specialiseerde hij zich in wiskundige modellen voor de verspreiding van infectieziekten. Voor zijn ERC-project wil hij beide specialisaties combineren. Ogunjimi vond er zelfs een eigen woord voor uit: cellulo-epidemiologie.

“Ik ga uitgebreid onderzoeken welke evolutie afweercellen tegen ziekteverwekkers ondergaan onder invloed van parameters zoals leeftijd en geslacht. Op die manier gaan we een veel beter beeld krijgen van hoe het immuunsysteem zich ontwikkelt, wat dan uiteraard positieve gevolgen gaat hebben voor de gezondheidszorg.”

Ook UGent scoort goed met drie beurzen. Charlotte Scott (UGent en VIB, Vlaams Instituut voor Biotechnologie) bestudeert immuuncellen om leverziekten aan te pakken. "Met haar beurs zal Charlotte de rol onderzoeken van twee types immuuncellen, dendritische cellen en macrofagen, in de ontwikkeling van niet-alcoholische leververvetting (NAFLD)", zegt UGent in een mededeling.  "Door de toename in obesitas en de link ervan met NAFLD, is deze leveraandoening één van de belangrijkste globale lasten op de gezondheidszorg in de 21ste eeuw. Jammer genoeg betekent het huidig gebrek aan kennis over hoe de aandoening zich ontwikkelt dat er momenteel geen behandelingsopties zijn voor gevorderde stadia van NAFLD buiten een levertransplantatie." 

Het onderzoek van Katrien De Graeve kreeg de titel LiLI: Later-in-Life Intimacy: women’s unruly practices, spaces and representations mee. "Negatieve denkbeelden en stereotypen overheersen wanneer het gaat om oudere vrouwen en seks. (...) In wetenschappelijk onderzoek wordt de seksualiteit van vrouwen boven de vijftig vaak buiten beschouwing gelaten of louter via een medische lens bestudeerd", meldt UGent.

"LiLI wil dit hiaat in het onderzoek opvullen door op zoek te gaan naar ervaringen en visies die het potentieel hebben ons op een radicaal andere manier naar vrouwelijkheid, ouder worden en seksualiteit te doen kijken. Een multidisciplinair team met expertise in antropologie, sociale geografie, cultuurwetenschappen en filosofie zal op zoek gaan naar alternatieve, ‘tegendraadse’ kennis van 50+ vrouwen uit diverse sociale posities om een radicaal nieuwe, affirmatieve theorie van de seksualiteit van 50+ vrouwen te ontwikkelen."

Ilse De Looze concentreert zich dan weer op het universum. "Kosmische stofkorrels (deeltjes opgebouwd uit elementen zoals koolstof, silicium, magnesium, ijzer) zijn verantwoordelijk voor de verduistering van maar liefst de helft van al het sterlicht in het universum. De stof speelt ook een voorname rol bij de vorming van de volgende generatie sterren, en kan de uitvloeiing van gasrijk materiaal vanuit sterrenstelsels in de intergalactische ruimte veroorzaken."

"We weten tot op vandaag niet hoe kosmisch stof zich vormt in sterrenstelsels. Deze onwetendheid beperkt ook onze kennis over hoe sterrenstelsels evolueren met de tijd. Met dit ERC project willen we het probleem van “de oorsprong van kosmisch stof” onderzoeken." 

Voor de Vrije Universiteit Brussel (VUB) ten slotte haalde Senne Braem een Starting Grant binnen voor zijn onderzoeksonderzoeksproject CoCoFlex (Conditioning Cognitive Flexibility) naar de hersenfuncties die instaan voor cognitieve flexibiliteit bij mensen, het snel kunnen wisselen tussen verschillende taken en ideeën. 

Binnen de psychologie wordt cognitieve flexibiliteit vaak gezet tegenover gewoontegedrag dat gestuurd wordt door eenvoudige beloningen (denk aan de hond van Pavlov), maar Braem ziet dit anders. Hij wil nagaan hoe cognitieve flexibiliteit (bij)gestuurd kan worden door middel van beloningen en omgevingsfactoren.  Ook wil hij onderzoeken wat de rol is van neurale variabiliteit (korte opstootjes aan ruis) in de hersenen om te kunnen wisselen tussen verschillende taken, en hij zal deze inzichten ook toepassen op onderzoek naar autisme.