Nog altijd tien procent van de zwangere vrouwen blijft roken. En mannen trekken zich daar al helemaal niets van aan. Dat zouden ze beter wel doen, zegt Lode Godderis, professor Omgeving en Gezondheid aan de KU Leuven. “Drie maanden voor de conceptie stoppen is aangeraden. In die tijd krijgt het lichaam de tijd om alle toxische stoffen te verwijderen. Bij de vrouwen én bij de mannen, want de blootstelling aan sigarettenrook – maar evengoed aan alcohol of andere giftige stoffen – heeft een kwalijke impact op de gezondheid van het sperma en de eicellen, én van de foetus.”

Het gaat zelfs verder dan dat. Er verschijnen internationaal steeds meer studies waaruit blijkt dat de gezondheid van het kind op latere leeftijd ook beïnvloed wordt door een rokende/drinkende vader of moeder, zelfs als ze dat vóór de zwangerschap deden. “De eerste duizend dagen in het leven van een kind zijn cruciaal. Wat dan misloopt, kan gevolgen hebben op het hele latere leven. Maar nu weten we dat ook de preconceptionele periode belangrijker is dan dat we tot nu toe dachten.”

Ook bij kinderen van kinderen

Dat de kinderen van rokende ouders makkelijker astma ontwikkelen, is niet nieuw. “Maar die stoffen kunnen ook een impact hebben op de intellectuele ontwikkeling van het kind”, zegt Godderis. “Al is het nog altijd moeilijk te bewijzen dat afwijkingen alleen maar te wijten zijn aan de blootstelling aan rook, alcohol of pesticiden. Wat wel vaststaat: het zijn componenten die het risico op afwijkingen of complicaties verhogen.”

Die afwijkingen kunnen niet alleen de foetus of het kind – zelfs op latere leeftijd – treffen. “Ook de kinderen van dat kind kunnen er nog de gevolgen van ondervinden”, zegt Godderis. “Die multigenerationele impact kenden we al bij bepaalde geneesmiddelen, waarbij een dochter op latere leeftijd bijvoorbeeld vaginakanker ontwikkelde omdat de moeder tijdens de zwangerschap bepaalde medicatie had gekregen.”

Maar dat dat ook opgaat voor roken, drinken of blootstelling aan pesticiden, is nieuw, zegt Godderis. “De afwijking – of het risico erop – wordt genetisch doorgegeven. Niet dat de code van een gen verandert, maar we merken nu dat bepaalde genen niet of minder worden gebruikt door de volgende generatie.” Dat gaat overigens niet alleen op voor sigaretten of alcohol. “Ook slechte voedingsgewoontes – te vet, te eentonig – hebben hun effect op de genetische huishouding van de volgende generaties.”