Als de Zelfmoordlijn het aantal oproepen niet meer aankan, spreekt dat boekdelen, overal lopen mensen vast
De Zelfmoordlijn kan alle oproepen niet meer aan. Dagelijks bellen veertig mensen voor hulp. Dat zijn duizenden oproepen per jaar via telefoon en chatbox. Vandaag – 10 september - is het Werelddag Suïcidepreventie en wordt er aandacht gevraagd voor zelfdoding en geestelijke gezondheidsproblemen. Volgens Mischa Verheijden vormen die mensen een verborgen geweten van onze maatschappij.
Zelfmoord is een van de belangrijkste doodsoorzaken ter wereld. Jaarlijks sterven een miljoen mensen door zelfmoord. Meer dan het aantal mensen dat in oorlogen of bij terroristische aanslagen om het leven komt of vermoord wordt. In 2020 zal het aantal zelfdodingen tot 1,5 miljoen mensen per jaar zijn gestegen.
Jaarlijks sterven een miljoen mensen door zelfmoord. Meer dan het aantal mensen dat omkomt door oorlog, terrorisme en moord
In Vlaanderen deden in 2016 ruim 10.000 mensen een zelfmoordpoging. Dat zijn er gemiddeld 28 per dag, waarvan er 3 daadwerkelijk slagen.
Hallucinante cijfers waarmee ons land koploper is in West-Europa. Niet iets waarvoor je de vlag hijst.
Hoewel het aantal zelfdodingen met 21 % is gedaald sinds 2000 blijft de groep 45-60-jarigen een probleem. Daar is geen verbetering merkbaar. In die leeftijdsgroep staat er dan ook een enorme druk op de ketel.
Als je weet dat er ook nog eens 1,2 miljoen Belgen antidepressiva slikken. Dat het aantal langdurig zieken de afgelopen tien jaar met bijna 70% is toegenomen. Dat 280.000 mensen met burn-out kampen. En dat nog eens 280.000 van de Vlaamse werknemers en 40.000 van de zelfstandigen last hebben van acute psychische vermoeidheidsproblemen die tot een burn-out kunnen leiden. Dan is het eigenlijk verwonderlijk dat we maar een dag per jaar aandacht vragen voor suïcidepreventie en geestelijke problemen.
Dat ze met zovelen zijn, laat zien dat er iets dieperliggend speelt. Al die mensen zijn een spiegel van de wereld waarin we leven
Al die cijfers zijn in de eerste plaats persoonlijke crises. Maar dat ze met zovelen zijn, laat ook zien dat er iets dieperliggend speelt. Al die mensen zijn een spiegel van de wereld waarin we leven. Een wereld in crisis. We zijn tot het punt gekomen waarop we en masse gigantisch onder druk staan. Economische crisis, klimaatcrisis, politieke crisis, sociale crisis, journalistieke crisis, huwelijkscrisis …
Bovenal spiegelen die crisissen een existentiële, spirituele, crisis. In zijn boek Borderline Times uit 2011 schetst psychiater Dirk De Wachter borderline als een maatschappelijk ziektebeeld, waarbij de lijn tussen patiënten en niet-patiënten flinterdun is.
De zieke mens met zijn symptomen moeten we goed beluisteren, voorbij het symptoom om te zien wat er met ons zelf aan de hand is
Hij vertelt in een goed gesprek met Lex Bohlmeijer van De Correspondent dat zijn hypothese is dat “zieke mensen interessant zijn voor de samenleving. De zieke mens met zijn symptomen moeten we goed beluisteren, voorbij het symptoom om te zien wat er met ons zelf aan de hand is. Ik zie patiënten met symptomen als depressie en suïcidaliteit of angst, maar daarachter zit altijd een veel fundamentelere existentiële kwestie: wat is het leven, wat moet ik met dit leven, vooral als het moeilijk gaat.”
Ook Amerikaans schrijver David Brooks herkent de tekenen van een zingevingscrisis. Volgens hem zitten mensen vast in een definitie van succes waar ze niet blij van worden. In een interview met NRC stelt hij: “De krachten van het systeem duwen mensen in richtingen waar ze helemaal niet heen willen. Het individualisme is doorgeslagen, de eenzaamheid enorm. Een student van me op Yale zei laatst: ‘We zijn zó hongerig.’ Dat is wat het is: er is een spirituele honger waar veel te weinig mee gebeurt.”
Het antwoord op de existentiële levensvragen is belangrijker dan ooit, omdat vandaag veel systemen, inclusief dat van onszelf, het laten afweten. En als de Zelfmoordlijn het aantal oproepen niet meer kan beantwoorden, spreekt dat boekdelen.
Vandaag zien we crisis als een ‘gevaarlijke toestand van onevenwicht’, terwijl een ‘crisis’ in de oorspronkelijke Griekse betekenis een 'moment van de waarheid’ is. Een crisis is een beslissend keerpunt.
Het leven dat de meesten van ons leiden, lijkt zo ‘natuurlijk’, maar is feitelijk van recente datum en volledig door de mens geconstrueerd
We zitten gevangen in een systeem, waarvan we denken dat het altijd zo is geweest en voor altijd zo zal blijven. Het leven dat de meesten van ons leiden, lijkt zo ‘natuurlijk’, maar is feitelijk van recente datum en volledig door de mens geconstrueerd. Het negatieve effect ervan wordt steeds duidelijker. Overal lopen mensen vast. Geregeld met een dramatische afloop.
Wel, het moment van de waarheid is aangebroken.
Zou het kunnen zijn dat al die zelfmoordpogingen en mensen met geestelijke gezondheidsproblemen een signaal zijn? Een verborgen geweten van de maatschappij?
Wie met vragen zit rond zelfdoding kan terecht op de Zelfmoordlijn, op het gratis nummer 1813, of op www.zelfmoord1813.be .
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.