“We hebben al een tiental mailtjes van zowel ouders als kinderen gekregen”, zegt Steph Raeymaekers van Donorkinderen vzw. “Ze willen weten over welke arts het gaat en over welke periode precies. Al weten we dat het bij zulke schandalen dikwijls nog even duurt vooraleer het bij alle mogelijke betrokkenen doordringt.”

“Verhalen als deze zijn echt wel de grote uitzondering”, zegt professor Petra De Sutter, fertiliteitsarts in het UZ Gent. “Ze dateren uit tijden waarin individuele dokters hun goesting deden. Ook in andere medische disciplines gebeurde dat trouwens. Toen had de patiënt geen stem en zag men de genetische afkomst als iets onbelangrijks. Zoiets is vandaag absoluut onmogelijk. Sinds in de jaren 80 met IVF is gestart, loopt alles via laboratoria en kan één arts niet zomaar zulke ingrijpende beslissingen nemen. En later zijn de controles alleen maar sterker geworden. Sinds 2008 is er bovendien sluitende wetgeving voor weefselbanken, die maakt dat er naaste de eigen maatregelen van de moderne labo’s ook vanuit officiële instanties inspecties zijn.”

“Er zijn tegenwoordig echt wel waterdichte systemen”, zegt De Sutter. “Elk staal wordt niet door één maar door twee personen gecontroleerd. De identiteit wordt tijdens het hele proces voortdurend gecheckt en in veel ziekenhuizen krijgen de stalen geautomatiseerde barcodes mee. Verwisselen van stalen of patiënten niet inlichten van bepaalde procedures is onmogelijk.”

“Nee”, zegt Steph Raeymaekers. “Het is in ons land dan wel de eerste rechtszaak van een donorkind tegen zijn arts, maar ik denk niet dat het de laatste zal zijn. Vanaf het moment dat je gebruikmaakt van donorconceptie of procedures als ivf, ben je afhankelijk van wat een arts of een ziekenhuis met je genetisch materiaal aanvangt. In onze groep zitten broers en zussen van wie de ouders dachten dat ze van dezelfde donor waren, maar die toch maar half verwant blijken te zijn. Er is ook een jongen die sterke vermoedens heeft dat hij door de fertiliteitsarts zelf is verwekt. We kennen daarnaast nog een geval van een koppel dat zwanger werd door eigen materiaal, maar waarvan ht overschot van het zaad buiten hun weten om is gebruikt om een andere vrouw zwanger te maken. En dan is er nog een mama die in een ziekenhuis nog een ingevroren embryo had liggen dat nu plots verdwenen is. Niet iedereen wil daarmee per se naar de rechter, maar er zullen nog zaken naar boven komen.”

De arts ontkent, maar volgens de man van 36 heeft hij voor de inseminatie gebruikgemaakt van een spermacocktail: het niet al te vruchtbare zaad van de echtgenoot is vermengd met het zaad van een spermadonor. “Jarenlang hebben dokters ontkend dat ze dat vroeger deden, maar ook ik ben zo verwekt”, zegt Steph Raeymaekers. “Dat wilden ze ook pas toegeven toen bleek dat mijn tweelingzus van een andere donor is als mijn broer en ik.”

“Op dit moment is gebruikmaken van een internationale DNA-databank in ons land de enige manier waarop een donorkind uitsluitsel kan krijgen over zijn afkomst”, zegt Steph Raeymaekers. “Er zijn vier grote spelers, met samen al ettelijke miljoenen profielen. Niet alleen van mensen die twijfelen, maar ook van mensen die hun stamboom willen uitpluizen of verre familie willen terugvinden.”

Ook de man in deze zaak ontdekte dat zijn vader niet zijn biologische vader was toen hij in databank MyHeritage – een DNA-test kost daar 59 euro – een halfbroer vond. “Inmiddels zijn er ook meer en meer Belgen die daarvan gebruikmaken”, zegt Raeymaekers.

Dokter De Sutter hoopt dat het niet zo’n vaart loopt. Er is geen reden tot plotse paniek, zegt ze. “Twijfel over het vaderschap na een vruchtbaarheidsbehandeling hoeft niet groter te zijn dan bij een natuurlijke zwangerschap. Ik denk dat het meer problemen zou creëren dan oplossen als iedereen nu voor een DNA-test kiest.”

Belangrijk is ook dat de vraag naar de afkomst komt vanuit het kind zelf, zegt Steph Raeymaekers. “Soms zijn er ouders van nog heel jonge donorkinderen die er bijna een nieuwe hobby van maken om halfbroers of -zusjes op te sporen. Op zulke vragen gaan wij niet in.”

“Tijdens de vorige legislatuur zijn er wetsvoorstellen ingediend om dat te veranderen, maar er is geen meerderheid gevonden”, zegt Petra De Sutter. Een wetsvoorstel van Valerie Van Peel (N-VA) haalde het niet. De discussie gaat dan vaak over de modaliteiten: N-VA en CD&V willen de anonimiteit van eicel- en spermadonoren volledig opgeven – zoals in Nederland – terwijl Open VLD veeleer voor een systeem is waarbij keuze is tussen anonieme en niet-anonieme donoren, zoals in Denemarken. “Volgens mij is de belangrijkste boodschap van deze zaak dat het niet meer aanvaardbaar is dat een kind met zulke grote vragen over zijn afkomst moet blijven zitten”, zegt De Sutter. “Het wordt hoog tijd dat er komaf gemaakt wordt met de anonimiteit en dat kinderen die dat willen antwoorden kunnen krijgen.”