duyster. op Leffingeleuren: een vuurrood waakvlammetje tot het licht uitgaat

Wereldklasse is tijdloos. Getverdemme! Dat had net zo makkelijk de baseline van duyster. geweest kunnen zijn, in plaats van het wervende “tomeloze weemoed en oorverdovende zoetheid”, dachten we zaterdagavond na een wondermooie extra aflevering van duyster. waarin ondergesneeuwde ninetiesrock en nieuwe songs uit de warme marge je toegewaaid kwamen.  

Al lieten we ons door die officiële baseline net zo graag bedwelmen in de Onze-Lieve-Vrouwkerk van Leffinge. Voor de tweede maal had Leffingeleuren daar een extra vijfde podium veil op zaterdag, waar duyster. andermaal mocht herrijzen – excuses voor de flauwe beeldspraak, maar een dag lang bivakkeren in een kerk met zicht op een gekruisigde Messias doet wat met een schamele mens.

Verslavend verdriet

Vijftien jaar lang was het programma van Ayco Duyster en Eppo Janssen een zondags bedevaartsoord voor melancholische zielen op Studio Brussel. In een zeldzaam volgestroomde dorpskerk werd duyster. zaterdag nog eens het vuurrode waakvlammetje van je weekend.

We hadden op voorhand onze bedenkingen over Marissa Nadler, die zich met een Minnie Mouse-achtig stemmetje aanstelde als een all American tuttebelletje. Maar hoewel ze zich in het gesprek met Ayco uitputte in platitudes en schmalzerige smalltalk, grossierde de set in briljante songs. 

Zelfs als vliegtuigen een hekel hebben aan gitaren, zoals ze stelde voor een zoveelste stemronde, klonk haar verdriet even peilloos als verslavend. De belichting, de lichte echo en galm in de kerk en het indrukwekkende decor met op de achtergrond een kunstwerk van Zoro Feigl sloegen je meedogenloos in de touwen. Hilarisch dat de sluimerende maandagblues al verschrikkelijk opspeelde tijdens haar set. Ontwaken? Dat hoeft niet meer.

“You know what’s gonna happen”, klonk het dan weer bezwerend bij Pinback aan het begin van de middag, tijdens ‘Tripoli’. Even heerlijk voorspelbaar was de rest van de avond. Nee, u zag ons heus geen traditionele traan wegpinken tijdens de set van Marissa Nadler: dat was hooguit collateral damage na een hooikoortsaanval. Al willen we de ontroering niet helemaal uitsluiten. Niet alleen was de heropstanding van duyster. iets wat ons weer nét te diep onder de huid kroop, maar ook de uitgenodigde artiesten en de sublieme muziekselectie van Eppo Janssen speelden in die kaart.

Tussen passie en psychose

Dat Daniel Johnstons ‘True Love Will Find You in the End’ ons midscheeps zou treffen, hadden we dagen op voorhand al kunnen voorspellen. Toonvast was hij nooit, toonaangevend voor duyster. wél. Kurt Cobain droeg zijn T-shirts, Sonic Youth steunde hem, en onder meer Sparklehorse en Gitbox! coverden songs van hem. 

Het ging al jaren niet goed met die arme schat. Net om die reden maakte hij vast ook van die fantastisch mooie liedjes. Waggelend en wiebelend door het leven, tussen passie en psychose. Met zijn even mooie als tragische lofzang op de onmogelijke liefde werd je onheilig geraakt in de kerk. De zielenpijn leverde een machtig moment op.

Dat duyster. na anderhalf decennium ophield te bestaan, beroerde kennelijk héél veel luisteraars. Tijdens de wonderlijke reünie van Tomàn kon je haast over de koppen lopen in de kerk. Die schijnbare comeback moest je op het conto schrijven van de organisatie van Leffingeleuren, die de groep – met leden van Raketkanon – opnieuw tot leven wekte. Als een denderende trein raasde de postrockgroep over je ribben, waarbij een scherfvest amper bescherming bood.

Hoogtepunten van de avond? We zijn gestopt met tellen toen onze vingers op waren. Zelfs de vrij generische set van Bill Ryder-Jones, die op piano zijn eerdere topset in Leffinge dunnetjes overdeed, raakte je. ‘And There Is You’ klonk bloedmooi, alsof hij zijn eigen Peter Pan-syndroom leek uit te braken, vol schuldbesef.

En tussendoor was er natuurlijk die van weemoed doordrongen muziekkeuze van Eppo Janssen, die vergleed van Bill Callahan over The Black Heart Procession tot Strand of Oaks. Als we dan toch de sikkeneurige judas moeten uithangen: de laatste aflevering werd een paar jaar geleden geëindigd met ‘Untitled 8 (the Pop Song)’ van Sigur Rós. Moeilijk om bij die tonen niet even vol te schieten bij de gedachte aan een wekelijkse sessie “tomeloze weemoed en oorverdovende zoetheid”. 

Deze keer bleef de IJslandse groep evenwel uit de mix. Maar op de keper beschouwd deerde dat niet: een in slowcore, lofi, postrock en warme elektronica gedrenkt duyster. klonk alwéér als een meesterlijke set.

Het scheelde maar een haar of duyster. had ‘The Cactus Lounge’ geheten. Nog een geluk dat Jan Hautekiet daar tien jaar geleden een stokje voor stak. Sindsdien is de naam van het zondagavondprogramma op Studio Brussel uitgegroeid tot een waar begrip. Een adjectief zelfs: op Leffingeleuren was iedereen een beetje duyster. Komt goed uit: we vinden meestal ook nooit de schakelaar wanneer ons stamcafé de lichten uitknipt. Duister is alles wat ons bindt.