Israëlisch premier Netanyahu heeft veel te verliezen vandaag
Voor de tweede keer in een half jaar tijd gaat Israël naar de stembus. Voor premier Benjamin Netanyahu staat meer dan alleen zijn politieke carrière op het spel.
Na een mislukte poging tot coalitievorming moet in Israël weer worden gestemd. Kijkend naar de peilingen is sinds de verkiezing op 9 april weinig veranderd. Het traditionele blok van rechts-nationalistische en orthodoxe bondgenoten van premier Benjamin Netanyahu’s Likoed-partij won destijds 65 zetels, nu zouden dat er ongeveer evenveel zijn. En net als zes maanden geleden gaat het nek aan nek tussen de twee grootste partijen, Likoed en Blauw-Wit van ex-legerleider Benny Gantz.
In de aanloop naar deze verkiezingen is er echter een belangrijk verschil: Netanyahu kan niet langer rekenen op de steun van een van zijn nationalistische bondgenoten, de partij Jisrael Beeténoe.
Dienstplicht
Na de vorige verkiezingen trok de partij, geleid door Avigdor Lieberman, zich op het laatste moment terug uit de coalitieonderhandelingen. Dat gebeurde vanwege een dispuut met orthodoxe coalitiegenoten over het instellen van dienstplicht voor orthodoxe joden.
Netanyahu liet als noodoplossing het parlement ontbinden om nog voordat een kabinet gevormd was, nieuwe verkiezingen te forceren – een primeur in de geschiedenis van Israël. Zo wilde Netanyahu verhinderen dat president Reuven Rivlin een andere partij de kans zou geven een coalitie te vormen. Die van Benny Gantz bijvoorbeeld.
Het verbond tussen Lieberman en Netanyahu, dat dateerde uit de jaren 90, kwam daarmee abrupt ten einde. De opportunistische Lieberman zou nu zijn zinnen hebben gezet op een coalitie met Blauw-Wit en een Likoed zonder Netanyahu. Om nog extra zout in de wonde te strooien van zijn voormalige werkgever en bondgenoot, ziet het ernaar uit dat Liebermans partij afstevent op een verdubbeling van het aantal zetels – van vijf in april naar zo’n tien zetels nu.
Beschuldigd van omkoping
Zonder Jisrael Beeténoe komt Netanyahu – afgaande op de jongste peilingen – een paar zetels tekort voor de formatie van een nationalistisch-orthodoxe coalitie. Blijft dat onveranderd, dan zou dat zomaar het einde kunnen betekenen van het premierschap van Netanyahu.
Maar de sinds juni langst zittende premier van Israël ooit geeft niet op. De verkiezingen gaan voor de 69-jarige Netanyahu immers om meer dan alleen het behoud van politieke macht. Hij wordt achtervolgd door beschuldigingen van omkoping en fraude. Het Openbaar Ministerie bepaalt volgende maand of het overgaat tot vervolging. Zolang Netanyahu premier is, kan een meerderheid in het parlement hem immuniteit verlenen tegen vervolging.
Zijn verkiezingsstrategie richt zich op twee punten: het wegkapen van rechtse kiezers bij concurrenten en het motiveren van burgers om te gaan stemmen. Nu er voor een tweede keer in een jaar moet worden gestemd, ligt een lage opkomst immers voor de hand.
De geroutineerde politicus zweept terughoudende kiezers op door angst te zaaien voor een massale Arabische run naar de stembus. Extreemrechts paait hij met harde taal jegens Iran en toezeggingen over Israëlische nederzettingen.
Echo van Trump
De premier verlegt de focus van de agenda naar nationale veiligheid – waar zijn kracht ligt. Bibi, zoals zijn aanhang en bondgenoten hem noemen, benadrukt zijn sterke relatie met de Amerikaanse president Donald Trump en hun gezamenlijke front tegen Israëls aartsrivaal Iran.
Netanyahu lijkt een echo van Trump wanneer hij de op handen zijnde vervolging voor fraude een ‘heksenjacht’ noemt en de hem ongunstig gezinde media ‘fake news’. Om zich te ontdoen van ‘terroristische’ journalisten, omzeilt hij de traditionele media door zijn achterban direct te bereiken via Facebook Livevideo’s.
Bezoekers van diezelfde Facebook-pagina kregen eind vorige maand een automatisch bericht, waarin zij werden gewaarschuwd voor ‘Arabieren die ons allemaal – mannen, vrouwen, kinderen – willen uitroeien’. Netanyahu beschuldigde Iran van het bouwen en weer ontmantelen van een lanceerinstallatie voor kernwapens en kondigde aan bij een herverkiezing een derde van de Westoever te zullen inlijven bij Israël.
Tegenovergesteld schitteren Gantz en diens centrum-liberale alliantie Blauw-Wit in de campagneperiode juist door afwezigheid. De partij, die begin dit jaar was gevormd in de aanloop naar de verkiezingen, verbindt zich in feite ook vooral op een partijpunt: de gezamenlijke afkeer van Netanyahu. Wellicht is dat met steun van Lieberman deze keer wel genoeg voor de winst.