Israël gaat weer naar de stembus: welke ijzervreter gaat winnen?

Veiligheid

Netiv HaAsara is de dichtstbijzijnde gemeenschap in Israël bij de Gazastrook, op 400 meter afstand ligt de rand van de Palestijnse stad Beit Lahia. Om de Gazastrook heen is een elektrisch hek geplaatst, Netiv HaAsara is wegens scherpschutters uit Gaza door muren afgeschermd, je kunt daar wel onderdoor rijden. Langs de weg staan vreemde betonnen constructies, rioolbuizen en bushokjes met kogelvrij glas. Daar moet je in als er een alarm afgaat. Dan worden er waarschijnlijk Qassam-raketten vanuit Gaza op Israël geschoten. De bewoners zitten soms dagenlang in hun bunkers – ieder nieuw huis in Israël heeft standaard een bomveilige ruimte.

Het thema veiligheid bepaalt het stemgedrag in deze mosjav, ofwel coöperatieve landbouwnederzetting. Premier Netanyahu heeft al jarenlang hun steun. Maar dat blijkt bij navraag om te slaan. “De mensen zijn in de war”, zegt Tsameret Zamir, moeder van vier kinderen en geboren en getogen in Netiv HaAsara. “Ze vinden dat Netanyahu het erg goed doet, maar hij lost niets op. Veel mensen hier stemmen nu voor Benny Gantz, de leider van de nieuwe Kahol Lavan-partij.” Deze voormalige stafchef van het Israëlische leger verklaarde dat, mocht hij premier worden, hij op Gaza zal inbeuken, grondtroepen naar de enclave zal sturen en bij een nieuwe gevechtsronde een einde gaat maken aan Hamas’ leiderschap.

Zamir runt een vredesinitiatief in de mosjav. “Bij iedere raketaanval willen de mensen hier oorlog. Ze willen dat onze soldaten Gaza ingaan en de terreur stoppen, maar ik ben heel blij dat Netanyahu er voor koos dat niet te doen. Ik bewonder zijn zelfvertrouwen en beheersing. Het is de juiste beslissing om niet in een oorlog getrokken te worden die je niet hebt gepland. Toch stem ik niet op hem dit keer. Ik zoek iets anders, ik ben op zoek naar hoop. 

“Er leeft iets binnen de Israëlische gemeenschap waarover ik me zorgen maak. Veel mensen zijn bang, zij geloven niet meer in vrede. Wie kiest voor vrede, opent zijn hart. Maar als er iedere dag iets akeligs gebeurt, dan krijg je een knauw. Het is pijnlijk om keer op keer teleurgesteld te raken. Daarom kiezen Israëli’s ervoor om keihard te zijn. Veel mensen hebben hun hart gesloten. Ze hebben het opgegeven.

“Ik denk dat niet veel moeders zouden kiezen voor hoe ik hier leef, schuilend met mijn kinderen voor de raketten. Ze zullen waarschijnlijk denken dat ik knettergek ben. We vragen zoveel van onze mensen – om sterk, hard en moedig te zijn. Ik probeer hen hier, in de mosjav, heel voorzichtig te helpen om hun hart opnieuw te openen voor het idee van vrede. Ik pak dat heel voorzichtig aan, maar ik heb wel succes. Dat komt omdat niemand mijn loyaliteit kan betwijfelen. Dat maakt het mogelijk om een zaadje van vrede te planten.”

Geopolitiek

Dj Rani Amrani is een Iraanse Jood en woont in een nederzetting in Oost-Jeruzalem. Zijn huis ademt Iran. De bomen, de vruchten, zijn schilderijen, het eten – alles staat in relatie met het moederland van zijn ouders. Onder zijn huis heeft hij een radiostudio gebouwd. Naast de mengtafel hangt een portret van de voormalige, afgezette sjah van Iran, in een hoek de Israëlische en een oude Iraanse vlag.

In 1948, vlak voor de onafhankelijkheidsverklaring van Israël, woonden er 150.000 Joden in Iran – zij wonen daar sinds de exodus naar Babylon, 2.500 jaar geleden. Tegenwoordig zijn in Iran nog 9.000 Joden. De meerderheid is na de islamitische revolutie in 1979 naar de VS geëmigreerd. In Israël woont nu een gemeenschap van ongeveer 170.000 Joden uit Iran. Velen van hen hebben een conservatief religieuze achtergrond en stemmen al dertig jaar voornamelijk op Likud, de partij van premier Netanyahu.

Geopolitiek bepaalt hun stemgedrag. Netanyahu pleit al jaren voor een boycot van Iran en ziet Teheran als een potentieel nucleair gevaar voor de regio. De regering in Jeruzalem heeft openlijk toegegeven Iraanse troepen en daaraan gelieerde partijen zoals de Libanese Hezbollah aan te vallen. “Het is moorden of vermoord worden”, zei Netanyahu daar vorige week nog over.

“Mijn luisteraars geven Netanyahu en Trump gelijk”, zegt Amrani. “Dit regime in Teheran gaat geen vrede brengen.” Hoge Iraanse leiders veroordelen Israël in vurige toespraken. Ze hebben openlijk verklaard dat zij Israël bij een conflict tussen Iran en de VS zullen betrekken. Afgelopen februari zei de Iraanse leider Khamenei dat een van de doelen van de ‘tweede revolutie’ is om Israël aan zijn grenzen ‘te confronteren’.

Amrani: “Het regime in Teheran brengt ons, Iraanse Joden in Israël, in problemen. Sancties zien de meesten als een noodzakelijke actie, oorlog als het laatste redmiddel. De Iraans-Joodse gemeenschap in Israël steunt Netanyahu, maar zit tegelijkertijd in een onmogelijke positie.” Gevraagd naar zijn duale loyaliteit antwoordt dj Rani poëtisch: “Iran is onze moeder. Israël is onze vader. Als de ouders vechten, lijden hun kinderen.”

Het radiostation heeft een miljoen luisteraars en vormt een verbindende schakel tussen de Iraanse gemeenschap in Israël en de Joden in Iran, vertelt Amrani. “We hebben een heel actieve Facebook-pagina. Vanaf de eerste radio-uitzending waren we een platform van protest vanuit de diaspora, maar ook binnen Iran zelf. Regeringen spreken vanuit hun belang, maar mijn luisteraars zijn gewone mensen en die spreken vanuit hun hart. Zij willen vrede, zodat ze kunnen terugkeren naar hun thuisland, waar hun ouders zijn geboren, of ze willen zonder gevaren op bezoek bij hun familie kunnen gaan.”

Identiteit

Neve Sha’anan ligt in het hart van Tel Aviv. Het is een getto waar de problemen zich al enkele decennia opstapelen. In deze wijk woont het merendeel van de 40.000 illegale Afrikaanse migranten aan wie Israël weigert een verblijfsvergunning of enige legale status te geven.

Op een doordeweekse avond komen de ­Israëlische (blanke) buurtbewoners samen in buurthuis Het Platform om praktische problemen op te lossen. Ze zijn verdeeld in een links en een rechts kamp. Vanaf de eerste verdieping heb je een goed uitzicht op die problemen. Aan de straatkant van het gebouw wachten heroïneprostituees hun klanten op die zij op een groezelige parkeerplaats erachter afwerken. Aan de andere kant van het buurtcentrum heeft de gemeente een speeltuin, een voetbalveldje en wat fitnessapparatuur geplaatst. Hier zie je migrantenkinderen spelen, terwijl talloze zwervers, junks en prostituees op de bankjes of op de stoep openlijk hun heroïne roken.

Voor het rechtse kamp staat vast: ze kunnen hun kleine land niet delen met niet-Joden uit Afrika, Oekraïne of de Filipijnen. Ze hebben een joodse staat nodig, en die herkennen ze niet meer in hun eigen buurt. Niet dat iedereen onverdeeld enthousiast is over Netanyahu. Maar hij is wel degene die pal staat voor hun belang: Israël joods houden.

“Netanyahu heeft een muur aan de grens met Egypte gebouwd om zo migratie een halt toe te roepen, hij toont actie en dat slaat hier aan”, zegt Ivry Baumgarten, een linkse buurtactivist. “Drugs, prostitutie en overbevolking door vreemdelingen zijn hier grote problemen. In het buurtcentrum komen we vanavond samen om praktische problemen op te lossen. Maar een echte oplossing die tot co-existentie gaat leiden, is een utopie, omdat niemand de juiste aandacht aan deze buurt geeft. Daar wordt geen budget of beleid voor vrijgemaakt. Het is heel makkelijk om de oude bewoners als valse racisten neer te zetten, maar ze zijn getraumatiseerd en je kunt het hun niet kwalijk nemen dat alle sociale problemen van Israël in hun buurt zijn gedropt. Dit is een getto waar de politie niets doet. Ondertussen worden de migranten door deze kapitalistische maatschappij uitgebuit, want er is altijd iemand die aan de ellende van anderen veel verdient.”