hdw

Groot aantal Vlaamse tieners heeft (milde tot matige) psychische klachten

Een groot deel van de Vlaamse tieners kampt met psychische klachten. Dat blijkt uit de eerste resultaten van een groot onderzoek van de KU Leuven, dat VRT NWS en Knack konden inkijken. Daarin werden 2.000 Vlaamse tieners bevraagd over hun mentale gezondheid. Vooral sociale factoren blijken een grote rol te spelen. "Steun van familie en vrienden kan beschermen tegen psychische problemen. Heb daarom oog voor mensen met moeilijkheden en laat hen niet los."

"De adolescentie is een spannende tijd", steekt professor Inez Germeys van de KU Leuven van wal. "Het is de periode waarin jongeren belangrijke stappen zetten in hun persoonlijke ontwikkeling. Maar in die periode zijn jongeren ook kwetsbaar voor psychische klachten zoals angst, depressie of psychose. De meeste psychische klachten bij volwassenen beginnen al in de adolescentie."

Daarom wilde het team van professor Germeys, hoofd van het Center for Contextual Psychiatry (KU Leuven), onderzoeken hoe het staat met de geestelijke gezondheid van tieners in Vlaanderen. In het SIGMA-onderzoek kregen 1.913 jongeren uit het eerste, derde en vijfde middelbaar van scholen over heel Vlaanderen een vragenlijst voorgeschoteld. Daarin moesten ze aangeven hoeveel last ze ondervinden van bepaalde psychische symptomen, zoals slecht slapen, angstig zijn, moeite hebben om zich te concentreren of denken aan de dood.

Uit de resultaten van de studie blijkt dat de meerderheid, bijna de helft van de ondervraagde jongeren, milde psychische klachten ervaart. Eén op de 3 geeft aan geen of zeer milde klachten te hebben, maar er zijn ook jongeren die matige (15,4 procent) tot zelfs zeer ernstige (2,2 procent) klachten hebben.

Meer dan de helft van de ondervraagde jongeren zegt bijvoorbeeld zich snel te ergeren. 46 procent voelt zich zenuwachtig of beverig. Meer dan éen op de drie voelt zich minderwaardig en één op de vier voelt zich eenzaam, zelfs in gezelschap.

"Maar", zeggen de onderzoekers, "het is niet omdat je deze klachten af en toe hebt, dat er een probleem is met je geestelijke gezondheid. De aantallen lijken hoog, maar veel van de onderzochte klachten zijn eigenlijk kenmerkend voor tieners."

Daarom willen de onderzoekers volgend jaar én over 3 jaar dezelfde jongeren opnieuw bevragen. "Op die manier zouden we echt een heel volledig beeld krijgen van hoe de psychische klachten evolueren en wat de oorzaak zou kunnen zijn van bepaalde problemen", zegt professor Germeys. 

De aantallen lijken hoog, maar veel van de onderzochte klachten zijn eigenlijk kenmerkend voor tieners

SIGMA-onderzoek KU Leuven

Waar de onderzoekers zich wel meer zorgen over maken, is de relatief grote groep tieners met depressieve klachten. "17 procent van de jongeren spreekt van matige tot ernstige klachten. Even veel jongeren hebben ook matige tot ernstige angstklachten en ongeveer 14 procent heeft psychotische klachten, zoals het horen van stemmen."

Uit het onderzoek blijkt ook dat het aantal psychische klachten duidelijk toeneemt naarmate tieners ouder worden. 11 procent van de eerstejaars geeft aan matige tot ernstige klachten te hebben. In het derde middelbaar is dat aantal al verdubbeld, in het vijfde jaar gaat het om 27 procent van de ondervraagde tieners. "Dit wijst erop dat vroeg ingrijpen bij psychische klachten cruciaal kan zijn om latere problemen te voorkomen."

(lees verder onder de foto)

hdw

De belangrijke rol van vrienden en ouders

Uit het SIGMA-onderzoek komt ook naar voor dat sociale en psychische gezondheid nauw verbonden zijn met elkaar. Tieners die gepest worden, maar ook de pesters zelf, geven aan meer last te hebben van psychische, en vooral depressieve, klachten. En niet verrassend; wie traumatische ervaringen meemaakt, heeft ook meer en ernstigere depressieve klachten.

"Maar, en dat is de eigenlijk de belangrijkste boodschap die we hebben," zegt professor Germeys, "de omgeving van tieners kan niet alleen het risico op psychische klachten verhogen. Ze kan ook net beschermen tegen psychische problemen. Heb daarom oog voor mensen met psychische klachten en laat hen niet los."

De kinderen van ouders die veel steun en aandacht geven, voelen zich beter in gezelschap

Jongeren die zich gesteund voelen en ergens terecht kunnen als ze het moeilijk hebben, hebben namelijk minder psychische klachten. Ook jongeren met goede sociale vaardigheden rapporteren minder klachten. En daar kunnen ouders een belangrijke rol spelen. Ouders hebben een grote invloed op de manier waarop hun kinderen met anderen omgaan en hoe ze zich voelen in sociale situaties, zo blijkt.

"Tieners die aangeven dat hun ouders veel steun geven en aandacht hebben voor hun noden en zorgen, voelen zich beter in sociaal gezelschap. Ze voelen zich meer gewaardeerd, op hun gemak en hebben meer het gevoel erbij te horen", zeggen de onderzoekers.

En dat geldt ook voor kinderen van ouders die hen ondersteunen om een zelfstandig persoon te worden met eigen verantwoordelijkheden. "Je kinderen grenzen opleggen is goed, maar psychische en emotionele controle kan een omgekeerd effect hebben. Enkel liefde tonen als je kinderen goed luisteren bijvoorbeeld, is geen goed idee. We zien dat deze jongeren zich net meer buitengesloten voelen of minder gewaardeerd. 

"De belangrijkste boodschap voor ouders is: accepteer dat het niet altijd even goed gaat met je kind, sta er voor open en bied een luisterend oor", zegt professor Germeys. "En volg op hoe het gaat met je kind. Ik denk dat het beter is om sneller hulp te zoeken dan te wachten totdat het helemaal ontspoort."

De resultaten van het SIGMA-onderzoek staan vanaf vandaag ook in Knack. Het volledige rapport kan je lezen op deze website.

Wie met vragen zit rond zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website www.zelfmoord1813.be.

Meest gelezen