Simpele oorontsteking belangrijke factor in uitsterven van neanderthaler, zegt nieuw Amerikaans onderzoek
Een groep Amerikaanse wetenschappers heeft ontdekt dat neanderthalers erg vatbaar waren voor een veel voorkomende kinderziekte, middenoorontstekingen. Onderzoek naar 300 schedels wijst uit dat de buis van Eustachius van de neanderthalers doorheen hun hele leven erg horizontaal bleef liggen, waardoor de buis vatbaarder is voor bacteriën die de oorontsteking veroorzaken. Dat heeft volgens de wetenschappers bijgedragen aan het uitsterven van de soort.
Het uitsterven van de neanderthaler, een 40.000 jaar geleden, blijft een tot de verbeelding sprekend gebeuren. Er zijn verschillende theorieën, gaande van de klimaatverandering en een desastreuze ijstijd, tot de theorie dat de Homo sapiens, die vanuit Afrika naar Eurazië optrok, de neanderthalers systematisch heeft uitgemoord. Het is helaas minder spannend en een kwestie van verschillende factoren over duizenden jaren.
Dominique Adriaens, professor evolutionaire biologie aan de UGent vindt het nieuwe onderzoek interessant, maar revolutionair is het niet: "Het uitsterven van de neanderthaler heeft meerdere oorzaken. De populatie was sowieso klein, wat genetische afwijkingen in de hand werkt en technologisch waren ze ook achter op de Homo sapiens." Het onderzoek is dus hoogstens een aanvulling op de lange lijst van oorzaken dat de neanderthaler verdwenen is, en wij, de Homo sapiens gebleven zijn.
Dodelijke kinderziekte
Antropologen, biologen en anatomen van universiteiten in New York en New Jersey reconstrueerden 300 schedels van neanderthalers om hun buis van Eustachius te onderzoeken. Die buis vormt de brug tussen de middenoorholte en de keel-neusholte en reguleert de druk aan beide kanten van het trommelvlies, zorgt voor verversing van de lucht in het middenoor, beschermt het middenoor tegen vocht en zo ook tegen ziekmakende bacteriën.
De onderzoekers ontdekten dat de buis van Eustachius bij neanderthalers niet ontwikkelde zoals dat bij de hedendaagse Homo sapiens gebeurt: "Vergeleken met de schedelstructuur van de moderne mens, blijft de buis van Eustachius van neanderthalers veel horizontaler liggen, zoals dat nu nog bij jonge kinderen gebeurt. Daardoor wordt de buis veel vatbaarder voor bacteriën die middenoorontsteking veroorzaken," legt onderzoeker Samuel Márquez uit. Naarmate ze ouder werden, kon dat dan leiden tot gevaarlijke long- en luchtwegontstekingen of gehoorverlies.
Zoals de meeste ouders kunnen beamen, hebben kinderen onder de 6 jaar vaker last van oorontstekingen. Dat komt omdat hun buis van Eustachius nog niet volledig ontwikkeld is. Met het groeien van de schedel en het oororgaan, zijn we daar beter tegen bestand, maar de neanderthaler bleef met het probleem zitten.
Foutje in de evolutie
Zoals alles verandert, en vaak verbetert, in de evolutie van de mens, is ook het oor erop vooruit gegaan. Waar bij de neanderthaler het oor vatbaar was voor bacteriële infecties, is dat bij ons nu niet meer. In de evolutie van Homo Sapiens is met het groeien van de schedel vanaf de kindertijd ook het kantelen van de buis van Eustachius gekomen. Die lichte kanteling is genoeg om veel beter bestand te zijn tegen oorontstekingen.
In een wereld van the survival of the fittest, is het geen wonder dat de moderne mens en niet de Neanderthaler het overwicht haalde
"Het is niet zozeer het risico op sterven aan een oorontsteking dat een probleem vormt," zegt onderzoeker Samuel Márquez."Als de neanderthaler vaak ziek was, leverde dat wel heel wat problemen op in de competitie met hun neefjes, de Homo sapiens om voedsel en grondstoffen. In een wereld van the survival of the fittest, is het dan geen wonder dat de moderne mens en niet de neanderthaler het overwicht haalde."
Zoals al aangehaald, is dit nieuw onderzoek maar een aanvulling op de lange lijst van (mogelijke) oorzaken van het uitsterven van de neanderthaler een 40.000 jaar geleden. Dat een kleine bevolkingsgroep uitsterft is ook geen abnormaal gegeven. En het was ook een proces van duizenden jaren, waarbij de neanderthaler dus ook met de pech van de middenoorontsteking kreeg te maken.
Het volledige wetenschappelijke onderzoek in The Anatomical Record vind je hier.