Veel jongeren kampen met psychische problemen, hulpverleners niet verbaasd
Hulpverleningsorganisaties zijn niet verbaasd over de resultaten van een grootschalig onderzoek van de KU Leuven naar psychologisch welzijn bij jongeren, waar Knack over schrijft. De meerderheid van de jongeren heeft het wel eens psychisch moeilijk, een ruime groep zelfs vrij ernstig, blijkt uit de studie. De druk in onze maatschappij ligt voor een stuk aan de basis van het probleem zeggen Ingrid De Jonghe van hulporganisatie TEJO en Sibille De Clerck van jongerentelefoon Awel.
Sibille De Clercq van kindertelefoon Awel is niet verrast over de resultaten van de studie van de KU Leuven. Kinderen en jongeren kunnen met Awel contact opnemen via telefoon, chat of e-mail op een heel laagdrempelige manier. De vrijwilligers van Awel bieden in de eerste plaats een luisterend oor.
"We merken in onze dagelijkse gesprekken met kinderen en jongeren, dat psychische problemen veel voorkomende onderwerpen zijn", zegt De Clerck. "Wij hebben vorig jaar 3.700 gesprekken gevoerd met kinderen en jongeren over niet goed in je vel zitten en over somberheid. 1.500 gesprekken gingen over het thema zelfvertrouwen. Dat is in het totaal 20 procent van al onze gesprekken."
Toch moeten we volgens De Clerck niet in paniek schieten. "Het is ook niet gek om eens een sombere bui te hebben als adolescent", zegt De Clerck. "Er verandert ongelooflijk veel in de omgeving van jongeren. Hun lijf verandert, meisjes worden vrouwen, jongens worden mannen. Ook in hun hoofd treden er veranderingen op: een puberbrein denkt heel erg zwart-wit. Ook hun omgeving zelf verandert: hun ouders worden minder belangrijk, hun vrienden steeds belangrijker. Het is dus niet zo vreemd dat in een omgeving waar zoveel wijzigt, jongeren al eens een dipje hebben. Het is dus niet onlogisch dat we daarrond veel gesprekken voeren. Vaak is hun probleem erkennen en serieus nemen al voldoende."
Ingrid De Jonghe van TEJO bevestigt het probleem. TEJO heeft een aantal TEJO-huizen in heel Vlaanderen, waar jongeren tussen 10 en 20 jaar anoniem terecht kunnen met problemen. Ze kunnen er een tiental sessies krijgen met een professioneel therapeut die dat vrijwillig doet.
De studie maakt duidelijk dat er iets moet gebeuren
"Ik denk dat we mogen stellen dat 40 tot misschien wel 50 procent van de jongeren matig tot zware psychische problemen heeft", zegt De Jonghe. "Ik vind het heel belangrijk dat zo’n groot onderzoek als dat van de KU Leuven gebeurt. We komen de problematiek dagelijks tegen in onze organisatie. De studie maakt duidelijk dat er iets moet gebeuren en dat we moeten nadenken over hoe we hier een halt aan gaan toeroepen, want het wordt alleen maar erger."
De oorzaak van de problemen kan volgens De Jonghe voor een stuk bij het functioneren van onze maatschappij gelegd worden. "De samenleving legt ongelooflijk veel druk op, er is veel stress en maar weinig tijd om even stil te staan en om duurzame relaties op te bouwen. Jongeren vragen mij soms zelfs wat een duurzame relatie is. Het is voor jongeren vaak hollen en daardoor staan ze soms zeer oppervlakkig in de wereld. Tot wat verdieping of verbinding geraken heel wat jongeren niet meer."
Gepest op sociale media
De Clercq van Awel ziet ook dat de druk die de maatschappij oplegt één van de oorzaken kan zijn. Ook de problematiek van het pesten is voor haar een belangrijk element. "Vroeger stopte het pesten aan de schoolpoort, maar nu zet dat pesten zich ook thuis verder via sociale media", zegt De Clecq. "Jongeren zijn eigenlijk constant online aanwezig, wat zeker ook een troef kan zijn (kijk maar naar onze online tool waarmee we laagdrempelig kunnen werken). Anderzijds wordt de druk daardoor ook hoger. Alles moet er altijd goed uitzien online en het pesten kan er ook grote vormen aannemen."
De vzw don’t hide inside doet aan zelfmoordpreventie in scholen. Zij zien ook de grote nood aan hulp bij jongeren met sombere gevoelens. "We zien dat jongeren vaak weinig vaardigheden hebben om met sombere gevoelens om te gaan", zegt Natasja van Dam van don’t hide inside. "We merken dat sommige liedjes bijvoorbeeld zelfverminking of zelfs zelfmoord wat romantiseren. Jongeren nemen dan soms een short cut en denken dat zoiets dan de oplossing voor hun probleem kan zijn."
(Lees verder onder de foto)
Mentaliteitswijziging
Awel en TEJO zien wel mogelijkheden om psychische problemen bij jongeren te vermijden. "Er moet in dialoog gegaan worden", zegt De Clercq. "Het taboe dat het ook wel eens wat minder kan gaan moet doorbroken worden. We moeten aangeven aan jongeren dat het normaal is dat je je soms niet goed voelt. We merken dat wanneer jongeren ons contacteren, het de eerste keer is dat ze durven te vertellen over hun probleem. Het al eens delen met iemand en samen zoeken naar wat er mogelijk kan aan gebeuren, kan helpen."
Ook voor De Jonghe van TEJO ligt de oplossing bij een mentaliteitswijziging. "We moeten tot een andere attitude komen", zegt De Jonghe. "We moeten beseffen dat bepaalde gebeurtenissen anders verwerkt worden door een puberbrein dan door een volwassene. Via sociale media weten jongeren heel goed wat er allemaal gebeurt in de wereld. De vraag is of ze dat allemaal aankunnen en kunnen plaatsen. Er is bij veel jongeren geen rustige plek meer waar ze met volwassenen kunnen spreken over zaken die extra uitleg vragen. Er wordt nu heel individualistisch gedacht, iedereen verwerkt alles maar in zijn eentje. Toch kan iedereen in de samenleving iets doen. Verwacht niet alle heil van de hulpverlener."