Tonnen vervuilde grond uit België komen in Nederlandse vijvers terecht

Het is in heel Europa verboden om verontreinigde grond in natuurplassen te storten, maar in Nederland staat de wet dat wel toe. Als het gaat om "licht verontreinigde" grond tenminste. Maar uit de Zembla-reportage "Gokken met bagger" blijkt dat er ook heel wat afval in de grond zit. 

Het gaat dan om fietsbanden, piepschuim, spuitbussen, accu's, maar ook over bagger afkomstig van bodemsaneringen met giftige stoffen zoals asbest en arseen. Dat afval komt al jaren allemaal terecht in zeker 60 voormalige zandwinputten in Nederland. In totaal gaat het om minstens 100 miljoen ton vervuilde grond die in de natuur is terechtgekomen.

De Nederlandse overheid ziet het vullen van zandwinputten als een oplossing voor het overschot aan bagger. En minder diepe vijvers zouden goed zijn voor de biodiversiteit. "Wat we nu doen, is plassen verdiepen om er schoon zand uit te halen. Dat zand gaan we vervolgens vervangen door licht vervuild materiaal. Dat rijmt in mijn ogen niet", zegt Joop Harmsen, hoogleraar milieuchemie in de tv-reportage.

Veel van die vervuilde grond blijkt ook het buitenland te komen, ook vanuit België. Volgens de Vlaamse overheid is er vorig jaar 1,7 miljoen ton bagger en grond vervoerd naar Nederlandse vijvers. 

De reportagemakers konden meevaren met een baggerschip dat meerdere keren per week verontreinigde grond ophaalt uit de haven van Gent. Alleen al vanaf deze plek zou er het afgelopen jaar 150.000 ton bagger en grond naar Nederlandse vijvers zijn gegaan.

"Soms zie je wel eens fietsbanden of elektriciteitskabels tussenzitten. Maar geen grote dingen. Het is wel allemaal goedgekeurd, het mag", zegt de schipper in de reportage. Even later moet de filmploeg het schip verlaten en krijgt de schipper orders om geen interview meer te geven. 

Ook langs de oevers van de zandwinningsvijver "Over de Maas" in het Nederlandse dorp Dreumel wordt massaal veel plastic- en bouwafval gevonden. Wat opvalt, is het oranje plastic: plastic dat enkel wordt gebruik bij bouwprojecten en wegwerkzaamheden in België.

Uit de reportage blijkt ook duidelijk dat de Nederlandse overheid  amper controleert en geen grondstalen neemt. Volgens "Zembla" werden ook ladingen bagger die de giftige stoffen asbest en arseen bevatten op illegale wijze gestort, én met medeweten van de toezichthouder. De provincie Zuid-Holland gaat de kwestie onderzoeken.

Rijkswaterstaat, het agentschap dat verantwoordelijk is voor waterwegen in Nederland,  liet intussen aan "Zembla" weten dat ze zich als toezichthouder aan de wettelijke eisen en regels houdt.

Tekst gaat voort onder de foto.

Ook bij de Vlaamse afvalstoffenmaatschappij OVAM zeggen ze dat de afvalexport naar Nederland volgens de regels verloopt. Woordvoerder Jan Verheyen: "De Europese Verordening voor de Overbrenging van Afvalstoffen (EVOA) laat de export van slib en afvalgrond toe. Je moet de export wel melden en ook duidelijk maken waar het slib of de grond precies naartoe gaat. Ook moeten het land van export en het land van bestemming hun toelating geven. Maar tussen Vlaanderen en Nederland is dat allemaal geregeld. Om toe te zien dat er geen verboden stoffen in het afval zitten, zijn er zowel in Nederland als Vlaanderen inspectiediensten."  

Dat Vlaanderen dergelijk afval naar Nederland uitvoert, komt omdat er in Nederland vraag naar is, aldus Verheyen. Maar een groot deel wordt in Vlaanderen zelf verwerkt of, als het niet vervuild is, hergebruikt.

Bekijk hieronder de reportage uit Het Journaal:

"Gokken met bagger, de volledige reportage van "Zembla", is te bekijken op de website van de Nederlandse omroep.