Vlaamse formatie gaat opnieuw verlengingen in: ‘Op een dag meer of minder steekt het niet’

De onderhandelaars zaten tot in de vroege uurtjes samen op het kabinet van toekomstig Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) aan het Brusselse Martelarenplein. Volgens meerdere bronnen lag een akkoord binnen handbereik, maar vrij snel doken er signalen op dat de gesprekken wat stroever en moeizamer verliepen dan verwacht. Hoewel er volgens de onderhandelaars in een “goede en constructieve sfeer” is doorgewerkt, werd afgelopen nacht duidelijk dat de landing uitgesteld zou worden.

Struikelblok is vooral de begroting. Bij ongewijzigd beleid zou Vlaanderen volgend jaar een begrotingstekort van 600 miljoen euro hebben. Er liggen pistes op tafel om het begrotingsevenwicht uit te stellen tot 2024, maar dan nog moeten de investeringen, de uitgaven en het gewenste investeringsritme beter op elkaar worden afgestemd. Een andere mogelijkheid is om grote investeringen boekhoudkundig buiten de begroting te houden, zoals bij de Oosterweelverbinding.

Inhoudelijk zou er ook nog discussie zijn over de verstrenging van het inburgeringsbeleid, waar vooral N-VA op aanstuurt, en over de klimaatambities van Vlaanderen. In onderhandelingen als deze geldt het cliché: er is pas een akkoord als er een akkoord is over alles. 

Steekt niet op een dag

Elke partij zal enkele stokpaardjes moeten afstaan, beseffen de onderhandelaars. Maar daarvoor nemen ze liever hun tijd dan haastwerk af te leveren. “Op een dag meer of minder steekt het niet”, liet N-VA-onderhandelaar Lorin Parys na de nachtelijke vergadering optekenen door de VRT. “Het belangrijkste is dat er een goed akkoord op tafel ligt voor de komende vijf jaar.” 

Ook de definitieve verdeling van de ministerposten moet nog besproken worden. Als veruit de grootste partij in de coalitie maakt N-VA aanspraak op vijf ministerposten (het minister-presidentschap inbegrepen). De partij is erop gebrand om de regering-Jambon I naar rechts te laten overhellen. N-VA wil daarom een aantal belangrijke departementen inpalmen. Onderwijs en integratie lijken de prioriteiten. CD&V en Open Vld moeten het wellicht met elk twee ministers stellen. De kans dat er een extra ministerpost komt, die bij CD&V zou belanden, lijkt klein. Dat zou een verkeerd signaal zijn, luidt het.

Het is uitkijken naar de manier waarop minister-president Jambon, in de kiescampagne nog de kandidaat-premier van N-VA, zijn regering in de markt zet. Er wordt - ook in zijn eigen partij - getwijfeld aan de slaagkansen van een nieuwe centrumrechtse coalitie. Zijn voorganger Geert Bourgeois slaagde er niet in om de drie rivaliserende partijen tot een coherent geheel te kneden. Bij de verkiezingen op 26 mei hoorden N-VA, CD&V en Open Vld bij de verliezers. Jambon krijgt bovendien af te rekenen met een versterkte oppositie. Sp.a, Groen, nieuwkomer PVDA en Vlaams Belang staan klaar om hem te bestoken.

Minister-president Jambon zal normaal gezien maandag in het Vlaams Parlement verschijnen voor zijn regeerverklaring. N-VA, CD&V en Open Vld hebben dit weekend zalen vastgelegd om ledencongressen te organiseren. Op die congressen moet de achterban het nieuwe regeerakkoord goedkeuren. Normaal is dit een formaliteit. Er wordt weinig tegenstand verwacht. Daarna is het aan de partijen om hun ministers aan te duiden. De namen die het vaakst circuleren: Ben Weyts, Zuhal Demir, Liesbeth Homans en Cieltje Van Achter voor N-VA. Hilde Crevits en Wouter Beke voor CD&V. Gwendolyn Rutten en Bart Somers voor Open Vld.  

Zodra de Vlaamse regering rond is, kunnen ook de federale onderhandelingen hervatten. Tijdens een geheim diner op 6 september spraken N-VA-voorzitter Bart De Wever en PS-voorzitter Elio Di Rupo af om de federale formatie stil te leggen zolang Vlaanderen en Wallonië geen regeringen hadden. De verwachting is dat informateurs Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR) snel hun mandaat inleveren. Zij worden dan wellicht vervangen door een geel-rood duo: een Vlaams-nationalist en een Franstalige socialist. Die moeten uitzoeken of een samenwerking tussen hun partijen mogelijk is.