Vlaamse onderhandelaars dicht bij finish: wie krijgt wat in Jambon I?

Eerst een waarschuwing: dit artikel kan vanavond of dit weekend al achterhaald zijn, wanneer de partijvoorzitters Wouter Beke (CD&V), Gwendolyn Rutten (Open Vld) en Bart De Wever (N-VA) de posten voor hun partijgenoten en zichzelf vastleggen in de regering. Verrassingen vallen daarbij niet uit te sluiten.

Het aantal ministerposten waar elke partij recht op heeft, wordt –net zoals het aantal parlementszetels – bepaald via het systeem-Dhondt. Hetzelfde geldt voor welke partij het eerst haar favoriete departement mag kiezen. 

N-VA

De Vlaams-nationalisten hebben volgens het systeem-Dhondt recht op vijf ministerposten. Uiteraard is Jan Jambon, in de kiescampagne nog de kandidaat-premier van de N-VA, de uitverkoren Vlaamse minister-president. 

De andere meest genoemde namen zijn Ben Weyts als vice-minister-president, voormalig federaal staatssecretaris Zuhal Demir en de uittredende minister-president Liesbeth Homans. De afgelopen maanden deed het gerucht de ronde dat Theo Francken de oversteek zou wagen van het federaal parlement naar het Martelarenplein en het departement Onderwijs in handen zou krijgen, maar dat lijkt momenteel niet aan de orde.

Homans kan over de afgelopen vijf jaar in de Vlaamse regering niet meteen een glanzend palmares voorleggen, en lijkt het minst zeker van deze drie namen. Dat ze uit de provincie Antwerpen komt, net zoals de toekomstige ‘MP’, speelt eveneens in haar nadeel. “Of ik een ministerpost krijg, zullen we zien. Maar ik denk dat het omgekeerde zeer vreemd zou zijn”, zei Homans begin juli nog in een weekendinterview met deze krant.

Demir vond haar draai wel snel als federaal staatssecretaris, en heeft de mazzel dat ze uit Limburg komt, waar de N-VA buiten de Hasseltse burgemeester Steven Vandeput geen grote kanonnen heeft. Het departement Werk zou haar richting uit kunnen komen.

De vijfde N-VA-minister is nog een grote onbekende. De namen van Matthias Diependaele en Cieltje Van Achter worden het meest genoemd. Diependaele was fractieleider in het Vlaams Parlement in de vorige legislatuur, een promotie naar de regering is dus niet onlogisch. Hij heeft ook het voordeel dat hij uit Oost-Vlaanderen komt, en die provincie is nog niet ‘bediend’ bij N-VA. 

Als de N-VA de Brusselse minister moet leveren, maakt Van Achter, een schoondochter van de vorige Vlaams minister-president Geert Bourgeois, een grote kans. In de wandelgangen wordt gezegd dat zij weleens het departement Cultuur zou kunnen krijgen. “Van Achter zou de alibi-Vlaming uit Brussel kunnen worden”, zegt een ingewijde. “Ze heeft ook al onwaarschijnlijk veel ellebogenwerk verricht in Brussel om een mooie positie te verwerven.”

Open Vld

Partijvoorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld) en Mechels burgemeester Bart Somers (Open Vld) leiden de Vlaamse onderhandelingen, en staan in polepositie om de twee liberale ministerposten in te nemen. 

Rutten profileerde zich tijdens de kiescampagne rond Onderwijs, maar het blijft de vraag of de andere partijen haar dat  zullen gunnen. Onderwijs is – naast Welzijn – het departement dat de grootste hap uit het budget neemt. Bovendien is het een van de laatste bastions van de christendemocraten en maakten de Vlaams-nationalisten er een van hun speerpunten van tijdens de campagne. 

Somers maakte in mei al duidelijk dat hij ‘minister van Samenleving’ wil worden, waaronder Inburgering en Integratie zouden vallen. Bij de N-VA wekte hij tijdens de onderhandelingen echter flink wat ergernis op; hij wordt door de Vlaams-nationalisten beschouwd “als de enige echte linkiewinkie aan de tafel”. Of hij dit erg zichtbare en strategisch belangrijke departement toebedeeld zal krijgen, is nog afwachten. 

Bij Open Vld valt te horen dat ze opnieuw graag Financiën en Begroting zouden bestieren, zoals in de uittredende Vlaamse regering. Haalt Jambon I op het einde van de legislatuur weer een begroting in evenwicht, dan kunnen de liberalen die pluim alvast op hun hoed steken. 

CD&V

Landbouw, Welzijn en Onderwijs zijn de drie departementen waarop CD&V traditioneel een claim legt. Ze zullen ze niet alle drie kunnen opeisen, want door hun zwaar verlies bij de verkiezingen krijgen ze wellicht slechts twee ministers en de parlementsvoorzitter. Het zou kunnen dat het toch nog drie ministerposten worden, zodat er een verschil is met de liberalen, maar dat lijkt weinig waarschijnlijk. 

Hilde Crevits, uittredend minister van Onderwijs, wordt het meest genoemd als minister van Welzijn. Daar wacht haar geen dankbare taak, want het wegwerken van de wachtlijsten is al lang de ambitie van de opeenvolgende Vlaamse regeringen, maar steevast ontbreekt het geld. Crevits wordt ook genoemd als opvolger van partijvoorzitter Wouter Beke, maar lijkt daar niet meteen op gebrand.

De andere CD&V-minister wordt wellicht Beke zelf, die al een tijdje geleden heeft aangekondigd dat hij de partij niet langer wil leiden. Als CD&V de Brusselaar moet leveren in de Vlaamse ploeg, dan gaat de naam van Molenbekenaar Benjamin Dalle over de tongen.

Als troostprijs zouden de christendemocraten ook het voorzitterschap van het Vlaams Parlement krijgen. De naam van Koen Van den Heuvel circuleert. Van den Heuvel is graag gezien in het parlement, over de partijgrenzen heen, en maakte geen slechte beurt als invaller van Joke Schauvliege in de Vlaamse regering. Maar Schauvliege zelf zou ook nog altijd kanshebber zijn voor deze veeleer ceremoniële functie. 

Dat N-VA’er Wilfried Vandaele, de huidige parlementsvoorzitter, die de functie overnam na de pijnlijke exit van Kris Van Dijck, zijn baan verliest, lijkt een certitude.