“Ik ben wel honderd keer doodgegaan”: marathon op WK atletiek in bloedheet Qatar leidt tot recordaantal opgaves

Met z'n 68'en verschenen ze vannacht aan de start voor de eerste marathon die ‘s nachts op een WK werd gelopen. Dat late aanvangsuur had maar één reden: dan is de temperatuur nog een béétje draaglijk in Doha. Daar valt uiteraard over te discussiëren als de thermometer om middernacht nog altijd 33 graden aangeeft en de luchtvochtigheid 73 procent is - dat is vragen om problemen. 

De medische commissie vond het evenwel kunnen en gaf groen licht voor de onmenselijke uitputtingsslag. Al snel rukten de ‘ambulances’ uit. De ene na de andere atlete gaf op. Onder hen ook de Belgische Hanna Vandenbussche, die net als landgenote Manuela Saccol pas op de valreep een uitnodiging kreeg voor het WK. Zij haalden de WK-limiet niet maar omdat er niet voldoende atletes waren ingeschreven, waren de twee Belgen toch nog welkom in het hete Qatar.

Vandenbussche vertelde vooraf dat ze de marathon vooral gezond wou uitlopen. Finishen lukte evenwel niet en gezond blijven, dat was op het randje, zo vertelde de Belgische teamarts Roel Parys, die haar meteen de eerste zorgen toediende. “Hanna is nét op tijd gestopt, anders was ze misschien over de grond gekropen, zoals ik anderen zag doen. Dit is echt medisch onverantwoord, zeker voor atletes die pas een week geleden een selectie kregen. Op zo’n korte tijd kan je je daar niet op voorbereiden. Het is echt niet gezond. Je ziet dat ze continu met rolstoelen en draagberries op en af rijden om atletes op te vangen. Als arts vind ik het een slechte beslissing om hier een marathon te laten lopen.”

28 van de 68 atletes, of 41 procent, gaven op. Brakend. Kruipend. Van de hand God geslagen. Zo'n hoog aantal, dat is een record in de geschiedenis van het WK. “Je mag nog zo wilskrachtig zijn als je wil, dat is gewoon een fysieke kwestie,” legt Parys nog uit. “Het probleem is dat je oververhit en uitgedroogd kan raken. Door de hoge luchtvochtigheid droogt je zweet niet op en kan je geen vocht verliezen, wat je anders zou toelaten om af te koelen. Ook door de lagere omgevingstemperatuur kan je afkoelen, maar als het buiten 33 graden is, zoals hier, dan is er haast geen verschil met de lichaamstemperatuur van 36 graden.” 

Ook Hanna Vandenbussche, die zo’n drie liter vocht verloor toen ze na een kleine 15 km de strijd staakte, raakte oververhit. Parys: “Ze benaderde de veertig graden: dat kan je hart niet trekken. Als je dan blijft doorlopen, riskeer je orgaanfalen. Het enige wat je dan kan doen, is vertragen. Het is ook moeilijk om al de zouten die je verliest door te zweten voldoende te compenseren en als dat niet lukt, dan krijg je onvermijdelijk spierkrampen. Dan houdt het fysiek op.”

Begrijpelijk dat elke marathonloopster die de finish haalde de armen in de lucht stak en poseerde alsof ze net de race had gewonnen. Manuela Saccol finishte als 31ste, in 2u59:11. “Als ik niet onder de drie uur was gebleven, zou ik ontgoocheld zijn geweest,” pufte ze. “Maar de tijd is eigenlijk van geen belang. Dit is een marathon die ik van mijn leven niet zal vergeten. Vergeleken daarmee was de olympische marathon in Rio plezant. Na 20 km had ik het gevoel dat ik er al 40 had gedaan. Alle kwaaltjes waar je na 40 km last van krijgt, staken nu al halfweg op. Natuurlijk heb ik meer dan eens aan opgeven gedacht, maar dan denk ik: ‘Niet naar jezelf luisteren.’ Je wil niet weten aan wat ik dan allemaal denk.”

Aan het feit dat het haar laatste competitiemarathon ooit was bijvoorbeeld. Eigenlijk was ze niet eens van plan om het WK te lopen. De marathon van Berlijn stond op haar planning, tot bleek dat haar vriend huidkanker had en onder het mes moest. Saccol besloot om haar vriend bij te staan, maar toen de uitnodiging voor het WK in de bus viel, kon ze die unieke kans niet laten liggen. Het is afwachten of ze daar over een week of een maand nog zo over zal denken want de marathon gisteren zal fysiek zijn tol eisen. “Ik vermoed dat ik toch lang zal nodig hebben om hiervan te recupereren,” zei ze. “Màànden,” vult Parys aan. “Want je pusht je lichaam tot het uiterste, je put het helemaal uit. Het is eigenlijk alsof je met koorts aan het lopen bent - je stelt je hart op de proef. Om te beginnen moet je twee tot drie weken rusten.”

“Ik ben wel honderd keer doodgegaan,” besloot Saccol. “Dit is zonder meer de zwaarste marathon die ik ooit heb gelopen. Het was echt overleven. Na twee rondes merkte ik al dat ik het lastig kreeg en ik heb dan samen met m’n coach beslist om niet te pushen en niet in het rood te gaan.” 

Zaterdagnacht is het de beurt aan de snelwandelaars: zij moeten 50 km in soortgelijke omstandigheden afwerken: heet, laat en met weinig publiek om de atleten aan te moedigen. Het is wat anders dan het airconditioned stadion in Doha, waar alle andere atleten in zo’n 26 graden kunnen aantreden. Afwachten of de slachtpartij even groot zal zijn... Parys: “Ik ben blij dat er geen Belgen aan meedoen.”

Overigens greep titelverdedigster Rose Chelimo het zilver, zij kwam één seconde (2u33:46) na Chepngetich over de meet, terwijl de Namibische Helalia Johannes het brons pakte (2u34.15).