De onderhandelaars van N-VA, Open VLD en CD&V gingen vrijdagavond uit elkaar zonder akkoord over een nieuwe Vlaamse regering, maar over een aantal punten zijn de toekomstige coalitiepartners het al eens: zo mogen burgemeesters straks kiezen of ze een tricolore dan wel een geel-zwarte sjerp dragen, wordt de lijststem bij gemeentelijke en provinciale verkiezingen afgeschaft, en komt er een gemeenschapsdienst voor langdurig ­werklozen.

Maar het opvallendste is ongetwijfeld de afschaffing van de opkomstplicht bij verkiezingen op gemeentelijk en provinciaal vlak: kiezers moeten bij de volgende verkiezingen niet langer verplicht opdraven. België was één van de weinige landen ter wereld waar de opkomstplicht nog bestond, maar daar komt nu dus (deels) een einde aan. Volgens professor lokale en provinciale politiek Herwig Reynaert (UGent) zal de afschaffing van de opkomstplicht straks niet veel veranderen aan de verkiezingsresultaten. “Maar de campagne verandert wel. Alle politieke partijen zullen mensen moeten overtuigen om te gaan stemmen. De campagne zal vroeger moeten beginnen.”

Sowieso bleef bij elke verkiezing al zo’n 10 procent van de kiezers thuis. Zij riskeerden officieel een boete van 40 tot 80 euro, maar parketten besteedden daar zelden of nooit aandacht aan.

Automatische burgemeester

Een ander voorstel waarover overeenstemming bestaat: de kandidaat met de meeste stemmen uit de grootste partij die in de coalitie zit wordt straks automatisch burgemeester, een systeem dat nu al in Wallonië geldt. Ook dat verandert volgens Reynaert niet veel. “Bij de laatste vier gemeenteraadsverkiezingen werd de burgemeester in 75 à 80 procent van de gevallen al geleverd door de grootste coalitiepartner, en stond 90 procent van de burgemeesters ook in de top drie van degenen met de meeste voorkeurstemmen.”