Afschaffing opkomstplicht goed voor vrouwelijke politici

De onderhandelaars voor de vorming van een Vlaamse regering zijn het erover eens dat de opkomstplicht bij de gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen verdwijnt. Dat bevestigden verschillende bronnen vrijdag.

Volgens een onderzoek uit 2017, gepubliceerd in het vaktijdschrift Acta Politica, is de afschaffing van de opkomstplicht goed nieuws voor vrouwelijke politici. Wauters en Devroe baseren zich daarvoor op een bevraging bij 2.019 kiezers vóór de Europese, federale en regionale verkiezingen van 2014 en 1.532 kiezers na afloop. De respondenten kregen de vraag of ze bij de afschaffing van de opkomstplicht nog zouden gaan stemmen. 48,9 procent antwoordde 'altijd'. 26,1 procent antwoordde 'nooit meer'.

De onderzoekers ontdekten dat kiezers die niet zouden opdagen als ze niet worden verplicht, meer voor mannen dan voor vrouwen stemmen. Dat heeft niet te maken met hun politieke overtuiging of met een mogelijk lagere gevoeligheid voor genderkwesties. Wel brengen degenen die liever thuis zouden blijven een minder gesofistikeerde keuze uit bij de verkiezingen. Ze brengen minder vaak een voorkeurstem uit en zijn minder geneigd om voor kandidaten lager op de lijst te stemmen. Ze brengen eerder een lijststem of een stem op de lijsttrekker uit.

Onze partijen zijn verplicht op de eerste of de tweede plaats van de lijst een vrouw te zetten. Ze kiezen echter nog steeds veel vaker voor een mannelijke lijsttrekker. Die profiteert dus van het stemgedrag van de minder gemotiveerde kiezers.

Het opheffen van de opkomstplicht kan bijgevolg helpen om meer vrouwen verkozen te krijgen. De onderzoekers wijzen er evenwel op dat er ook andere oplossingen zijn. "De partijleiding, die de kieslijsten samenstelt, kan ook gewoon meer vrouwen bovenaan de lijsten zetten", besluit Bram Wauters.