Jean-Marie Dedecker over opkomstplicht bij verkiezingen: "Ik ben voor vrije keuze, maar heb 't moeilijk met afschaffen"
Moet de opkomstplicht bij de verkiezingen worden afgeschaft? Het is een discussie die opnieuw wordt gevoerd nu er plannen in die richting zouden zijn bij de onderhandelaars voor de volgende Vlaamse regering. In "De zevende dag" ging men in op de kwestie.
België is een van de weinige landen waar er opkomstplicht geldt. We zijn niet verplicht om effectief een stem uit te brengen (we kunnen bijvoorbeeld blanco stemmen), maar we moéten ons wel naar het stemhokje begeven. Bij de volgende gemeente- en provincieraadsverkiezingen zou die verplichting wel eens kunnen wegvallen. Althans, dat ligt kennelijk op tafel bij de onderhandelingen voor de volgende Vlaamse regering.
De partijen die onderhandelen over die Vlaamse regering, de N-VA, CD&V en Open VLD, hadden hun burgemeesters een verbod opgelegd om over de kwestie te komen debatteren in "De zevende dag". Wel van de partij was Jean-Marie Dedecker, burgemeester van Middelkerke die bij de federale verkiezingen als onafhankelijke op de N-VA-lijst stond. Hij toonde zich - opvallend genoeg - voorstander van de opkomstplicht.
"Ik ben libertair. Ik ben voor de absolute vrije meningsuiting en voor de vrije keuze. En toch heb ik het hier moeilijk mee. Ik zou het niet afschaffen. Er zijn mensen gestorven voor het algemene kiesrecht. We leven in een democratisch systeem en dat systeem garandeert onze vrijheid. Wij hebben dit voorrecht. En om nu een keer om de 6 jaar te vragen aan de mensen om te gaan stemmen voor je burgemeester..."
Volgens Dedecker zit het probleem niet bij de opkomstplicht. "Als je vraagt aan de mensen waarom ze niet gaan stemmen, dan is de reactie altijd: "Waarom moeten we gaan stemmen? Het verandert toch nooit". En het is bewezen want diegenen die vandaag aan tafel zitten om de coalitie te vormen, zijn de partijen die zijn weggestemd."
"Ik maak me zorgen voor kwetsbare groepen"
Aan tafel zat ook CD&V- politicus Etienne Schouppe, oud-burgemeester van Liedekerke. Hij noemt zich een principieel voorstander voor het behoud van de opkomstplicht, maar verdedigt de vermeende plannen van de volgende Vlaamse regering om de opkomstplicht bij de lokale verkiezingen af te schaffen, met nuance.
"Wij moeten durven erkennen dat de opkomstplicht historisch gezien enorm veel voordelen heeft gehad en dat er zelfs vandaag de dag nog altijd voordelen aan vastzitten. Maar we moeten ook de realiteit van de dag onder ogen durven zien. Als we zien dat de opkomstplicht niet meer gesanctioneerd wordt, dat mensen die niet komen sowieso geen risico meer lopen... Als er geen straf meer is, waarom moet men dan de verplichting blijven behouden?", vraagt Schouppe zich af.
SP.A-politicus en burgemeester van Bredene Steve Vandenberghe noemt dat een "typisch CD&V-antwoord, enerzijds anderzijds". Hij vindt het afschaffen van de opkomstplicht bij de gemeenteraadsverkiezingen een slecht idee. "Bij de gemeenteraadsverkiezingen staan de inwoners het dichtste bij het beleid. We zeggen dat we mensen opnieuw moeten warm maken voor de politiek. En dan gaan ze juist bij die verkiezingen de mensen niet meer verplichten om te komen. Ik maak mij vooral zorgen om de kwetsbare gezinnen en groepen die misschien minder makkelijk de deur zullen uitkomen en dan is het evenwicht zoek."
"Variant van het 19e-eeuwse cijnskiesstelsel"
CD&V-Kamerlid Hendrik Bogaert liet nog tijdens het debat in "De zevende dag" via Twitter weten dat hij "grote voorstander" is van de opkomstplicht. Het afschaffen ervan noemt hij "typisch een idee van de elite van de liberal democracy".
Ook Sammy Mahdi, voorzitter van Jong CD&V, toont zich een voorstander van de opkomstplicht. "Vandaag is een zeldzame dag", schrijft hij op Twitter. "Grote fan van Jean-Marie Dedecker bij "De zevende dag", #opkomstplicht."
Volgens professor Johan Ackaert, expert lokale politiek van de Universiteit Hasselt, is de opkomstplicht "de beste garantie en de goedkoopste methode om een zeer hoge opkomst te hebben". Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen is 7,4 procent van de kiezers thuis gebleven. "Als we kijken naar het buitenland, bijvoorbeeld Nederland, dan zijn de gemeenteraadsverkiezingen verworden tot tweederangsverkiezingen waar men met moeite erin slaagt om de kiezers te laten komen."
Een argument dat vaak aangehaald wordt om te pleiten voor de afschaffing van de opkomstplicht is het verdwijnen van de "foert-stem". Door de opkomst niet meer te verplichten, zouden vooral gemotiveerde mensen naar de stembus trekken. Maar dat argument overtuigt professor Ackaert niet. "Het gaat in mijn ogen om een variant van het 19e eeuwse systeem van het cijnskiesstelsel, waar ook de hoger geschoolden een extra stem hadden."
Bekijk hier het debat in "De zevende dag":
