600 euro extra voor lage lonen, woonbonus verdwijnt en pas sociale woning na 5 jaar in gemeente: de plannen van Jambon I

Werk, dat is dé beleidslijn waarop de nieuwe Zweedse regering zich wil profileren. Tegen 2024 moeten 4 op de 5 Vlamingen (of 80 procent) aan het werk zijn. "Daarmee sluiten we aan bij de top van Europa", klinkt Jambon ambitieus. Het jobs-jobs-jobs van de afgelopen jaren is dus terug van nooit echt weggeweest.

En ambitieus is het zeker. In het eerste kwartaal van 2019 werkte nog 74,1 procent van de Vlamingen tussen de 20 en de 64 jaar. Om dat aantal met zes procentpunten op te trekken, moeten 120.000 Vlamingen extra aan het werk.

Daarom moet het "verschil tussen werken en niet werken groter worden", wil Jambon. Wie een bruto maandloon heeft onder de 1.700 euro, krijgt 600 euro netto extra per jaar (omgerekend 50 euro per maand dus). "Ook brutolonen tot 2.500 euro per maand zullen voor een stuk van deze nieuwe jobkorting kunnen genieten", klinkt bij Open VLD.

"Wie langer dan drie maanden werkloos is, moet een persoonlijke overeenkomst sluiten voor een intensief traject naar werk", zegt Jambon. Mensen die langer dan twee jaar werkloos zijn, worden verplicht om gemeenschapsdienst te leveren. "Dat moeten zinvolle activiteiten zijn", zegt Jambon wel.

Daarnaast wil de Vlaamse regering meer inzetten op bijscholing, en moet de VDAB versterkt worden. Nieuwkomers moeten zich bijvoorbeeld verplicht inschrijven bij de VDAB.

De ambitie van 80 procent is erg hoog. Tussen 2014 en 2018, grofweg de regeerperiode van de regering-Bourgeois, steeg de werkzaamheid in Vlaanderen met 2,7 procent. De nieuwe Vlaamse regering wil die inspanning dus meer dan verdubbelen.

Het woonbeleid wordt grondig aangepast. De woonbonus - het belastingvoordeel voor mensen die een lening aangaan om een woning te kopen - zal verdwijnen. Wie op dit moment een lening afsluit, moet door de bonus jaarlijks (per persoon) zo’n 600 euro minder belastingen betalen. Voor mensen die maar één woning hebben, of meer dan drie kinderen hebben, is het voordeel nog groter. De nieuwe regering wil de woonbonus geleidelijk laten uitdoven, waardoor mensen die een nieuwe lening aangaan door de jaren heen meer belastingen zullen betalen. Wie nu al een lening heeft, blijft in het oude systeem.

Aan de andere kant moet u nu één keer “registratierechten” betalen wanneer u een woning aankoopt: 7 procent van de aankoopprijs. Die worden verlaagd naar 6 procent, waardoor u minder zal betalen op het moment dat u een woning koopt. "Het verwerven van een woning wordt goedkoper dan het hebben van een woning", vat Jambon de twee maatregelen samen.

Sociale woningen zullen worden toegewezen aan mensen die een band hebben met een bepaalde gemeente. "Een kandidaat-huurder van een sociale woning moet de jongste tien jaar voor de toewijzing van de woning minstens vijf jaar onafgebroken in de gemeente hebben gewoond", zegt Jambon. Er wordt ook gecontroleerd of kandidaat-huurders geen eigendom hebben in het buitenland, een zogenoemde "middelentoets".

De ploeg van N-VA, Open VLD en CD&V wil duidelijk tonen dat ze geluisterd heeft naar de kiezers op 26 mei, met de winst van Vlaams Belang toen. Nieuwkomers zullen 360 euro betalen om de twee inburgeringscursussen ("maatschappelijke oriëntatie" en Nederlands) te volgen en examens af te leggen. Wie niet slaagt voor de cursus, en een herexamen moet afleggen, zal ook daarvoor opnieuw 180 euro moeten betalen.

Een boete voor wie niet slaagt, zoals de N-VA voorstelde, komt er dus niet. De kostprijs die nieuwkomers betalen, dekt maar een deel van de hele kostprijs. Het Agentschap Inburgering en Integratie betaalt minstens 1717,25 euro om een nieuwkomer een inburgeringstraject te laten volgen. En daar zit de prijs van de taalcursus nog niet bij.

Het voorstel van de N-VA om nieuwkomers ten vroegste na zes maanden kinderbijslag te geven, heeft het niet gehaald. Wie erkend wordt als vluchteling, zal geen kinderbijslag meer krijgen voor de periode waarin zijn aanvraag nog in behandeling was. Nieuwkomers zullen tien jaar moeten wachten voor ze kans maken op een zorgverzekering.

Verrassend, Vlaanderen krijgt naast de federale minister van Justitie, een eigen "minister van Justitie en Burgerlijke Handhaving". Ook met dat handhavingsbeleid wil de nieuwe ploeg tonen dat het signaal van Vlaams Belang is gehoord.

Vlaanderen gaat een eigen gelijkekansencentrum oprichten, en stapt uit UNIA, het centrum dat op dit moment klachten van minderheden behandelt. Daarmee verliest UNIA tien procent van hun financiering. Al de hele legislatuur stond N-VA op gespannen voet met UNIA.

Het M-decreet, waarbij leerlingen uit het buitengewoon onderwijs meer in het gewoon onderwijs terechtkwamen, wordt afgevoerd. Eerder kwam er al een bijsturing, waardoor meer leerlingen naar het buitengewoon onderwijs terug konden keren, en er iets meer ondersteuning kwam voor leerkrachten.

Maar de regeringspartijen gaan nu een stap verder. De partijen willen een "pragmatische invulling" geven aan het M-decreet: "inclusief onderwijs indien haalbaar, kwaliteitsvol buitengewoon onderwijs indien meer aangewezen". Daarom wordt het M-decreet omgevormd tot een "begeleidingsdecreet voor leerlingen met zorgnoden en leerkrachten".

Dat is trouwens niet de enige grote verandering in het onderwijs. Er komen gestandaardiseerde proeven over de verschillende onderwijskoepels heen. Er komt geen brede eerste graad, en de schotten tussen ASO, TSO en BSO blijven bestaan. En wie verderstudeert, zal eerst een verplichte toelatingsproef moeten afleggen, al zal het resultaat daarvan niet bindend zijn.

Nog in het hoger onderwijs wil de regeringsploeg vermijden dat studenten nog oeverloos lang studeren. Daarom komt er een "knip" tussen de bachelor- en de masteropleiding. Wie niet voor de bachelor is geslaagd, kan nog geen mastervakken opnemen.

Studenten die starten in het hoger onderwijs, moeten minstens 50 studiepunten opnemen, en slagen voor de helft. Anders moeten ze veranderen van studierichting. "Voor eerstejaars kunnen universiteiten nog voorzien, zo lang er aan bepaalde normen is voldaan, dat er een jaar kan worden gedubbeld", zegt Jambon wel.

U zal niet meer verplicht worden om naar het stemhokje te gaan bij de lokale verkiezingen. De zogenoemde "opkomstplicht" verdwijnt daar. Gisteren kwam er kritiek uit CD&V-hoek op de beslissing, onder meer van Kamerlid Hendrik Bogaert en jongerenvoorzitter Sammy Mahdi.

Ook kan u geen lijststem meer uitbrengen bovenaan de lijst van een partij. De politicus die de meeste voorkeursstemmen achter zijn naam krijgt, en meebestuurt, wordt automatisch burgemeester, een maatregel die Open VLD op haar hoed steekt.

In de tekst die N-VA vandaag verspreidt, staat ook een lichte verwijzing naar een staatshervorming. De Vlaamse regering spoort de Vlaamse volksvertegenwoordigers aan "een grondige reflectie op te starten over de gewenste staatsinrichting", leest het document. Een echte staatshervorming kan enkel in overleg met het federale niveau.

De dienstencheques om bijvoorbeeld poetshulp te betalen, worden duurder. Nu betaalt de overheid 30 procent van de dienstencheques terug, om het systeem te ondersteunen. Dat zakt in de toekomst naar 20 procent. Voor een dienstencheque van 9 euro betaalt u daardoor uiteindelijk 7,2 euro in plaats van de 6,3 euro op dit moment.

Aan het einde van de persconferentie ging Jambon ook in op de milieu- en klimaatambities van de nieuwe ploeg. Het gebruik van zonne- en windenergie moet tegen 2030 verdubbelen. En tegen 2050 wil de nieuwe ploeg de uitstoot van CO2 met 80 procent verminderen.

Het mobiliteitsbeleid van de nieuwe ploeg heeft ook duidelijk groene accenten, al wordt koning auto niet geschoffeerd. "De aanschaf van een milieuvriendelijke wagen wordt fiscaal aantrekkelijker", zegt Jambon.

Het budget voor fietspaden wordt verdubbeld om "combi-mobiliteit" te stimuleren. Vorig jaar lag dat budget voor fietspaden nog op 138 miljoen euro, maar dat zou opgetrokken worden naar ongeveer 300 miljoen per jaar. De slimme kilometerheffing (ook bekend als rekeningrijden) komt er zoals verwacht niet.

Door al die investeringen - denk ook aan de uitrol van het 5G-netwerk over heel Vlaanderen- kan het budget van de Vlaamse regering volgend jaar niet in evenwicht zijn. Volgend jaar een gat van meer dan 600 miljoen euro, bleek in mei uit cijfers van de overheid zelf. De regeringsonderhandelaars hebben besloten om dat gat niet te vullen in 2020.

Pas vanaf 2021 moeten de uitgaven en inkomsten van de Vlaamse regering opnieuw in evenwicht zijn. Of er daarbij naast de Oosterweelverbinding nog andere investeringen buiten de begroting worden gehouden, is voorlopig onduidelijk.

De N-VA heeft ook enkele symbolische maatregelen binnengehaald. De Vlaamse canon, "een lijst van ankerpunten uit onze Vlaamse cultuur en geschiedenis, die Vlaanderen als Europese natie typeren", komt er. Die lijst zal gekend moeten zijn op school, en ook nieuwkomers moeten de ankerpunten leren.

Burgemeesters zullen niet langer een sjerp in de kleuren van de Belgische vlag hoeven te dragen. Ze kunnen ook kiezen voor de Vlaamse kleuren: geel en zwart.