Lees hier het integrale Vlaamse regeerakkoord: Jambon I maakt komaf met ambtenarenstatuut en stookolieketels

Op de volledige tekst, van ongeveer 300 bladzijden, was het lang wachten. Afgelopen nacht en ook vanochtend zijn er naar verluidt nog technische correcties en tekstuele verbeteringen doorgevoerd. Rond 13 uur werd het akkoord vanmiddag dan vrijgegeven.

LEES OOK. Welke partij mag als eerste een ministerportefeuille kiezen? En hoe werkt het systeem D’Hondt?

Dat de Vlaamse regering met N-VA, CD&V en Open Vld het inburgeringsbeleid gevoelig wil verstrengen, werd gisteren al duidelijk tijdens de voorstelling van de grote lijnen uit het akkoord. Zo wordt de lat hoger gelegd wat betreft de kennis van het Nederlands en de maatschappelijke normen en waarden, en moeten inburgeraars ook betalen voor hun inburgeringstraject en examen, samen goed voor 360 euro. Wie niet slaagt, doet een herexamen en betaalt daarvoor opnieuw 90 euro.

Op het vlak van inburgering zet de Vlaamse regering in op een burgerschapstest, die vier onderdelen bevat: kennis van het Nederlands, inzicht in de Vlaamse samenleving, verplichte aanmelding bij de VDAB binnen de twee maanden voor elke nieuwkomer en netwerking waardoor nieuwkomers zich kunnen inwerken in hun buurt. 

Bij het starten van het inburgeringscontact betaalt de nieuwkomer twee keer 90 euro, en bij het afleggen van de proeven nog eens twee keer 90 euro. Wie een inburgeringstraject succesvol heeft afgerond, maar twee jaar later niet werkt en ook geen opleiding volgt of studeert, moet een nieuwe verplichte taaltest van 90 euro afleggen, bovendien van een iets hoger niveau.

De regel zou wel enkel gelden voor mensen op arbeidsactieve leeftijd (18-65 jaar), en niet voor wie in die periode van twee jaar minstens zes maanden onafgebroken heeft gewerkt, een opleiding heeft gevolgd of gestudeerd.

Wie aanspraak wil maken op de zorgverzekering, moet vijf jaar ononderbroken en wettig op het grondgebied verbleven hebben. Asielzoekers hebben geen recht meer op het Groeipakket (de vroegere kinderbijslag) tijdens het doorlopen van hun procedure.

Het Minderhedenforum betreurt de strenge maatregelen die de nieuwe Vlaamse regering gaat opleggen. Volgens de organisatie zullen de regels - zoals het betalend maken van het inburgeringstraject - bijkomende drempels vormen, die de participatie van mensen met een migratie-achtergrond vooral verder bemoeilijken.

Over de aangekondigde hervorming van de woonfiscaliteit leert het Vlaamse regeerakkoord weinig bij. De uitdoving van de woonbonus vangt op 1 januari 2020 aan, samen met de verlaging van de registratierechten op de aankoop van een enige, eigen woning van 7 naar 6% (en van 6 naar 5% bij een ingrijpende energetische renovatie). 

De Bouwunie vindt de uitdoving van de woonbonus alvast geen goed idee. “Het gaat om  een besparingsoperatie en een belastingverhoging voor vooral jonge mensen die een woning willen bouwen, kopen en/of renoveren”, klinkt het. De unie pleit ervoor om de btw voor nieuwbouw te verlagen van 21 naar 6 procent, maar dat is federale materie.

Via de verkeersfiscaliteit wil de nieuwe Vlaamse regering het wagenpark vergroenen. Dat doet ze zoals bekend niet via de invoering van een kilometerheffing voor personenwagens, maar wel via de nieuwe Europese verbruiks- en emissietest (WLTP) voor voertuigen. Ze wil die vanaf 2021 laten ingaan, evenwel zonder de belastingdruk te verhogen. 

Andere maatregelen zijn onder meer de jobbonus en de verlaging van de fiscale aftrekbaarheid van dienstencheques van 30 naar 20%. De invoering van een regeling voor een vriendenerfenis werd gisteren al aangekondigd, voor duolegaten (erfenissen die deels naar bijvoorbeeld een vzw gaan) komt er een tariefverlaging.

De Vlaamse regering wil duaal lesgeven invoeren, waarbij leraren en docenten tegelijkertijd lesgeven en in een bedrijf werken. Dat moet een grotere interactie tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt mogelijk maken. 

De Vlaamse regering wil ook het tekort aan leerkrachten aanpakken. Bij ongewijzigd beleid zou dat tekort tegen het einde van de regeerperiode kunnen oplopen tot 7.000 leerkrachten. Om dat tekort aan te pakken, komt er een Vlaamse onderwijsambassadeur, “die als gezicht van de onderwijssector de uitdagingen aangaat en mee oplossingen zoekt”, naar analogie met de Vlaamse zorgambassadeur, die werken in de zorgsector moest helpen promoten.

Om het beroep aantrekkelijker te maken, wordt de planlast voor leraren en directies verlaagd. “We maken het lerarenberoep opnieuw aantrekkelijk door te focussen op de kernopdracht: lesgeven in de brede zin van het woord. Dat is wat leerkrachten willen doen en waar ze echt goed in zijn”.

Tegelijkertijd wordt de evaluatieprocedure van leerkrachten en directies herzien. “Niet-functionerende personeelsleden moeten we kunnen laten gaan. Personeelsleden die ambitieus onderwijs ondanks begeleiding niet waar kunnen maken, worden geheroriënteerd naar een andere job”. Voor de lerarenopleiding wordt een bindende toelatingsproef onderzocht.

Om zij-instromers - mensen met ervaring buiten het onderwijs - aan te trekken, worden drempels weggewerkt. Voor knelpuntvakken zou de erkenning van de anciënniteit gefaseerd worden aangepakt.

De Vlaamse regering wil ook de macht van de koepels inperken. Onderwijsmiddelen moeten prioritair ingezet worden “in de klas en in de school”. De middelen van koepels, netten en inrichtende machten wordt in kaart gebracht in een nulmeting. “We brengen duidelijk in beeld hoeveel mensen en middelen van de scholen naar de koepels, netten en inrichtende machten of andere externen vloeien. We nemen ter zake maatregelen.”

Het aandeel zindelijke kleuters in de Vlaamse kleuterklassen moet omhoog. Nu moeten kleuteronderwijzers zich al vaak bezighouden met het verversen van luiers. Zeker bij instappertjes van 2,5 jaar is dat het geval. De tijd die kleuterjuffen en -meesters daarmee bezig zijn, gaat natuurlijk af van de lestijd, wat de kwaliteit niet ten goede komt. De Vlaamse regering rekent vooral op de ouders, zegt ze. Die zouden daarin ondersteund worden door Kind & Gezin, klinkt het nog.

Vlaanderen streeft er ook naar dat álle kleuters ingeschreven zijn in een school, en daar ook voldoende naartoe gaan.

De nieuwe Vlaamse bestuursploeg wil voorts een eigen Vlaamse planningscommissie oprichten om te bepalen hoeveel studenten kunnen worden toegelaten tot de opleiding arts en tandarts. Het federale niveau bepaalt nu hoeveel Riziv-nummers er worden toegekend en dus ook hoeveel artsen er zijn, maar die verdeling veroorzaakt al jaren discussies tussen Vlaanderen en Wallonië. De Vlaamse regering wil ook een limiet op het aandeel buitenlandse studenten in de opleidingen diergeneeskunde.

De drie bestaande zorgbudgetten worden hervormd tot één type zorgbudget met één inschalingsinstrument. Het zorgbudget voor personen met een handicap, beter bekend als het basisondersteuningsbudget (BOB) van 300 euro per maand, verdwijnt, zo staat in het luik Welzijn van het regeerakkoord.

Vlaanderen telt momenteel drie soorten zorgbudgetten voor mensen die zorg nodig hebben: het zorgbudget voor zorgbehoevenden (de vroegere zorgverzekering), het zorgbudget voor ouderen met een zorgnood (het vroegere ‘tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden’) en het zorgbudget voor personen met een handicap.

Over de invoering en het nut van het BOB is lang gediscussieerd, maar nu verdwijnt het dus opnieuw. “Behalve voor de kinderen die recht hebben op dit budget ten gevolge van de zwaarste inschaling in de zorgtoeslag uit het Groeipakket”, staat in het akkoord. 

De drie zorgbudgetten worden samengevoegd tot “1 type zorgbudget met 1 uniek inschalingsinstrument”.

Verder wordt de automatische toekenning van budgetten “bijgestuurd”. Wat daarmee precies bedoeld wordt, is onduidelijk. Wel is het de bedoeling om de zorgvragen van mensen in prioriteitengroep 3 (de groep met de langste wachttijden) te “evalueren”, “zodat een een beter beeld kan gevormd worden van de effectieve zorgnoden binnen deze groep”.

Daarnaast zal het nieuwe systeem van kinderbijslag worden geëvalueerd. Het is daarbij ook de bedoeling om te evalueren naar één uitbetalingsactor. Vandaag zijn er vier private en één publieke uitbetalingsinstelling. “We bereiden de evaluatie met het oog op de meest efficiënte evolutie naar één uitbetalingsactor tijdig voor”, staat er.

In de kinderopvang is het de bedoeling om de huidige voorrangsregels te evalueren. Daar raakte al bekend dat er voorrang zal gegeven worden aan kinderen van werkende ouders en ouders die een opleiding volgen in het kader van een traject naar werk.

Verder komt er een doorlichting van de zorgkassen en komt er een nieuw suïcideplan met ‘Zero Suicide’ als streefdoel.

De nieuwe regering wil een ‘Nederlands-clausule’ laten opnemen in subsidiereglementen en samenwerkingsovereenkomsten van de Vlaamse overheid. Die clausule draait vooral rond het “actief gebruik van het Nederlands” in de betrokken organisaties, “minstens in de communicatie naar het publiek”. Ook de lokale besturen moeten die clausule toepassen, staat er nog.

Het Vlaams regeerakkoord voorziet ook een hoofdstuk rond de openbare omroep. “Vlaanderen wordt gekenmerkt door een divers ideologisch landschap. Het is belangrijk dat de VRT hiervoor aandacht heeft en die diversiteit meeneemt in haar aanbod en op haar nieuwswebsite en in haar programma’s een breed geschakeerd palet aan opinies aan bod laat komen”, klinkt het. Daarbij moeten de hoogste standaarden van neutraliteit in alle programma’s van de openbare omroep behaald worden. 

“De opdracht inzake nieuws, informatie, educatie en een brede waaier aan cultuur en sport is prioritair voor de openbare omroep.” De nieuwe regering voegt eraan toe dat ook kwaliteitsvolle ontspanning zijn plaats heeft bij de VRT.

Opvallend is hierbij de volgende passage: “De nieuwswebsite van de VRT onderscheidt zich van de websites van de private nieuwsmedia en focust enkel op het audiovisueel aanbod. Geschreven tekst dient enkel ter ondersteuning van het audiovisuele (korte informatieve verslaggeving en geen longreads).”

Ook de reclameplafonds zullen aangepast worden. “De openbare omroep moet zich nog meer dan voorheen terughoudend opstellen op de advertentiemarkt.” Daarnaast mag de VRT niet mee opbieden voor dure sportrechten en populaire schermgezichten. De Vlaamse regering moedigt de openbare omroep verder aan om inzake sportverslaggeving meer aandacht te hebben voor damescompetities.

De Rode Duivels staan niet expliciet vermeld in het regeerakkoord. Momenteel heeft DPG Media (VTM, Q2) de uitzendrechten voor de wedstrijden van de Rode Duivels op zak, en dat tot en met juni 2020. Het gaat om de kwalificatiewedstrijden voor het Europees Kampioenschap van 2020 en de Europese kwalificatiewedstrijden voor het Wereldkampioenschap van 2022 in Qatar.

Verder maakt de nieuwe regering ook een opening voor de “Vlaamse Netflix”. “In de Vlaamse mediasector wordt gewerkt aan een betalend niet-lineair aanbod met focus op Vlaamse content. Aangezien de VRT de grootste catalogus heeft inzake Vlaamse kwaliteitsvolle fictieproducties vragen we aan de VRT om vanuit een rendabel businessplan in dit project mee te stappen”, luidt het in het regeerakkoord.

VRT wenst nog niet te reageren en wacht het overleg met de nieuwe minister af.

Vanaf 2021 mag een bestaande stookolieketel niet meer vervangen worden als er een aardgasnet in de straat ligt. Tegen 2025 wordt de certificatensteun voor nieuwe projecten rond hernieuwbare energie uitgefaseerd.

De Vlaamse regering voerde vorig jaar al een verbod in op de verkoop van stookolieketels. Na protest van brandstofhandelaars en eigenaars van een mazouttank werd dat weer ingetrokken. In het nieuwe akkoord is te lezen dat een bestaande stookolieketel vanaf 2021 niet meer vervangen mag worden als er een aardgasnet in de straat ligt. Nieuwe grote verkavelingen en grote appartementsgebouwen kunnen vanaf datzelfde jaar geen aansluiting op het aardgas meer krijgen, tenzij voor collectieve verwarming via warmekrachtkoppeling of in combinatie met hernieuwbare energie als hoofdverwarming.

Brafco, de Belgische federatie van brandstoffenhandelaars, noemt het verbod op stookolieketens “onverantwoord en discriminerend”. Bovendien komt het het milieu niet ten goede, klinkt het in een reactie.

Een verplichte energetische renovatie komt niet voor in de tekst. Er is enkel sprake van een versoepeling van de voorwaarden voor een energielening om niet energiezuinige woningen binnen de vijf jaar na de verkoop energetisch te laten renoveren. Bij nieuwbouw en ingrijpende energetische renovatie wordt het minimaal aandeel hernieuwbare energie verhoogd.

Om te wegen op de uitstoot van het transport moet de helft van de nieuwe personenwagens vanaf 2030 emissievrij zijn. De stijgende trend in de fietsinvesteringen wordt voortgezet. De Lijn mag enkel nog zero-emissiebussen aankopen.

Om de elektriciteitsfactuur te verlagen worden de kosten voor het onderhoud van de openbare verlichting uit de factuur gehaald. De overige kosten in de factuur mogen niet verder toenemen als gevolg van Vlaams beleid.

Het recycleren van afval moet tegen 2030 stijgen van 70 procent tot 77,5 procent.

De regering wil het ambtenarenstatuut afbouwen en in de toekomst enkel nog mensen via een arbeidsovereenkomst of contract aanwerven, zo staat in het luik Bestuurszaken van het akkoord. De regering zegt er wel bij dat de evolutie naar enkel contractuelen moet onderhandeld worden met de vakbonden. “Er zal hieromtrent een voorstel worden uitgewerkt dat onderhandeld wordt op Sectorcomité XVIII zodat de Vlaamse regering nadien een finale beslissing terzake kan nemen”, staat in het akkoord.

In afwachting van die ingreep wil de regering de bestaande verschillen tussen statutaire en contractuele ambtenaren op het vlak van ziekteregeling wegwerken. Het contractuele stelsel is daar het uitgangspunt.

Wat de werking van de Vlaamse overheid betreft, lijkt Jan Jambon verder te gaan op de weg die zijn voorganger Geert Bourgeois was ingeslagen. De overheid moet slank en digitaal zijn. “Minder betutteling, meer autonomie”, is de boodschap. De Vlaamse overheid moet zich nog meer gaan focussen op haar kerntaken. Er zal geschrapt worden in adviesorganen en het is de bedoeling om de administratieve lasten veder af te bouwen. Dat het woord “efficiëntiewinsten” valt, is geen toeval.

De socialistische ambtenarenbond ACOD en de christelijke vakbond ACV Openbare Diensten reageren misnoegd op de plannen. “Dit is onaanvaardbaar”, klinkt het onder meer. Beide vakbonden zijn wel bereid om over de kwestie te onderhandelen.

Om de onbestuurbaarheid van gemeenten te voorkomen, voert de Vlaamse regering een constructieve motie van wantrouwen in. En voortaan gaat de nieuwe lokale bestuursperiode een maand eerder van start, dus in december in plaats van januari.

Gisteren bleek al dat de ploeg-Jambon een aantal wijzigingen doorvoert bij de organisatie van de lokale verkiezingen. De opkomstplicht verdwijnt, net als de lijststem. De rechtstreekse verkiezing van de burgemeester komt een stap dichterbij en de grootste partij krijgt veertien dagen het initiatiefrecht. Wie in kartel naar de kiezer trekt, moet bij het neerleggen van de lijst aangeven of de kandidaten na de verkiezingen in één of meer fracties zullen zetelen.

De Vlaamse regering blijft ook de vrijwillige fusie van gemeenten steunen door middel van schuldovername.

Vier steden en gemeenten uit de Denderstreek - Denderleeuw, Geraardsbergen, Zottegem en Ninove - krijgen jaarlijks bijna 4 miljoen euro om ‘grootstedelijke problemen’ aan te pakken. Een financiële impuls van de nieuwe Vlaamse regering, die daarmee tegemoet komt aan eerdere noodkreten van de burgemeesters. Die komen met de stads- of gemeentekas niet toe om uitdagingen rond kansarmoede en migratie het hoofd te bieden.

In het regeerakkoord is te lezen dat Vlaanderen streeft naar een vermindering van de uitstoot met minstens 80 procent tegen 2050, “met de ambitie om te evolueren naar volledige klimaatneutraliteit”. In de klimaatresolutie die vorig jaar werd goedgekeurd in het Vlaams Parlement was nog sprake van een reductie met 95 procent, op Europees niveau.

Volgens die resolutie zou Vlaanderen bij Europa voor 2030 “voluntaristisch” een hogere CO2-reductie moeten voorstellen. In het regeerakkoord staat dat Vlaanderen voor het effectief realiseren van de afgesproken doelstellingen gaat. “Op basis van een evaluatie van de bijkomende klimaatinspanningen van andere grote handelsblokken, kan Vlaanderen een haalbare, betaalbare en bottom-up verhoging van de Europese broeikasgasreductiedoelstelling 2030 ondersteunen”, klinkt het voorts. Die mag evenwel de energiefactuur niet verhogen.

Tegen 2030 wordt wel de productie van wind- en zonne-energie verhoogd tot respectievelijk 2,5 GW en 6,7 GW. “De Europese Commissie vraagt België om tegen dat jaar 25 procent van de energie met hernieuwbare bronnen op te wekken”, zegt Bram Claeys van ODE, de sectororganisatie van duurzame energie. “Met deze cijfers komt Vlaanderen volgens mijn inschatting uit op 19 procent.”

Dat zal vanaf 2025 evenwel zonder groenestroomcertificaten moeten. In de jaren daarvoor wordt de steun al geleidelijk gereduceerd. Bij nieuwbouw en ingrijpende energetische renovatie zal het minimaal aandeel hernieuwbare energie worden verhoogd, maar dat wordt verder niet gespecifieerd. De terugdraaiende teller voor kleinschalige zonne-energie wordt zoals eerder aangekondigd afgeschaft in 2021.

Greenpeace noemt het voorgestelde klimaatbeleid “uitlachpolitiek”. Bovendien lijkt deze coalitie doof voor de roep van jongeren en gezinnen die zich zorgen maken over hun toekomst. Het akkoord is volgens Greenpeace ook een enorme gemiste kans voor Vlaamse bedrijven, die op klimaatvlak in de staart van het Europese peloton dreigen te belanden.

Van kandidaat-sociaal huurders wordt voortaan een middelentoets opgesteld. Daarbij wordt ook nagegaan of de kandidaat geen eigendommen in het buitenland bezit. Wie sociaal huurt, wordt verplicht om zich in te schrijven bij de VDAB. 

Björn Mallants van de Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen (VVH) vraagt zich af of die maatregel in overeenstemming kan worden gebracht met de Grondwet. “Sociaal wonen is een grondrecht”, zegt hij. “Als je daarvan afwijkt, moet dat proportioneel en noodzakelijk zijn. Het is de vraag of dat hier het geval is.”

In de startnota bij de regeringsvorming was nog te lezen dat gemeenten die het objectief van 9 procent sociale woningen hebben bereikt, enkel nog Vlaamse financiering krijgen voor renovatie. Dat heeft het regeerakkoord niet gehaald. Gemeenten die het objectief hebben bereikt, kunnen nog steeds financiering krijgen tot maximaal 15 procent van hun woningbestand bestaat uit sociale woningen. In de praktijk zouden dat maar een drietal gemeenten zijn. Antwerpen en Gent zitten alleszins een eind onder de grens.

Voor de berekening van de huurprijs, wordt voortaan meer rekening gehouden met de reële marktconforme huurwaarde van de woning. In een sociaal project kunnen ook 3 procent van de woningen worden toegewezen aan niet-sociale huurders. Momenteel is dat maar 1 procent. De maatregel wordt genomen om de leefbaarheid te bevorderen en het sociaal weefsel te versterken. Tot 50 procent van de sociale huurwoningen kan met voorrang worden toegewezen aan specifieke doelgroepen, in de praktijk vooral bejaarden. Momenteel is dat slechts een derde.

In het akkoord is ook sprake van een dynamische lijst van malafide huurders en verhuurders. Voor de aanpak van discriminatie wordt ingezet op zelfregulering en de bestaande instrumenten. Geen veralgemeende praktijktesten dus.

Lokale geloofsgemeenschappen, waaronder moskeeën, die een erkenning en bijhorende financiering willen krijgen, moeten voortaan een wachtperiode van vier jaar met gunstig gevolg doorlopen. Er komen ook striktere regels over de financiering en buitenlandse inmenging, en het palet aan sanctiemogelijkheden breidt uit. Vandaag kan de regering enkel de erkenning opheffen.

De nieuwe Vlaamse regering mikt op een “duidelijker kader” voor de erkenning van de geloofsgemeenschappen. Zo komt er een wachtperiode van vier jaar - erkende moskeeën krijgen een jaar om zich naar de nieuwe regels te schikken - en eist ze transparantie over de financiering. Buitenlandse financiering die afbreuk doet aan de onafhankelijkheid van de gemeenschap en verband houdt met extremisme, wordt verboden. Daarnaast wordt het verplicht bij de jaarrekening de herkomst te vermelden van giften en wordt de jaarrekening bijgevoegd van verbonden vzw’s of andere instellingen.

Om de screening op basis van de nieuwe regels door te voeren, ziet een nieuwe dienst het levenslicht. Het gebruik van het Nederlands zal deel uitmaken van de erkenningsvoorwaarden. De regering plant ook een uitbreiding van het aantal sancties. Vandaag kan ze enkel de erkenning opheffen. Dat wordt een gelaagd systeem. Enkel erkende erediensten kunnen blijven genieten van de vrijstelling van onroerende voorheffing voor openbare erediensten.

In de preventie van radicalisme ziet de Vlaamse regering een belangrijke partner in de gemeenten. Zij moeten “zorgwekkende ontwikkelingen” tijdig signaleren en erop reageren. Sluitstuk van de lokale aanpak zijn de Lokale Integrale Veiligheidscellen (LIVC). De regering werkt aan een decreet zodat medewerkers van Vlaamse diensten en voorzieningen aan zo’n LIVC kunnen deelnemen, zonder hun beroepsgeheim te schenden.

De ploeg-Jambon zal ook onderzoeken welke initiatieven kunnen worden genomen voor personen die een levensbeschouwing willen verlaten, maar het risico op represailles lopen. 

Bij de erkenning van scholen wordt strikter toegezien op de naleving van de voorwaarden rond de grond- en mensenrechten. Een school kan enkel worden erkend of gesubsidieerd na een formele goedkeuring. Er komt ook een versterking van het protocol tussen de Staatsveiligheid en Onderwijs. Daarbij gaat bijzondere focus naar gegevensdeling en informatieverstrekking, onder meer rond radicalisering, veiligheid van de staat en financiering van de nieuw te erkennen school.

Bij rechtstreeks klantencontact zijn uiterlijke tekenen van levensbeschouwelijke, religieuze, politieke of andere overtuigingen uit den boze. Maar ook in het provinciaal en gemeenschapsonderwijs gaat de nieuwe regering voor levensbeschouwelijke neutraliteit voor leerkrachten en personeel.

De Vlaamse regering “wil een echte investeringsregering zijn” en zal de komende vijf jaar 1,65 miljard euro extra investeringen lanceren. In het akkoord staat meteen opgesomd waar dat geld voornamelijk naartoe moet gaan: in alle vervoersmodi van mobiliteit en openbare werken, de bouw van scholen en van infrastructuur voor O&O en het hoger onderwijs. Maar “ook investeringen in ziekenhuizen, culturele topinfrastructuur, bovenlokale sport- en topsportinfrastructuur, IT en onroerend erfgoed krijgen de nodig aandacht”.

Daarenboven wil de Vlaamse regering blijven investeren in sociale woningen. “We trekken het recordniveau van 2019 door in de komende jaren. We leggen daarbij een grotere klemtoon op renovatie en duurzaamheid”, luidt het.

De regering neemt zich voor “haar spieren te versterken en haar hart te laten spreken” en behalve in infrastructuur ook “in mensen” te investeren. “Naast investeringen in sociale woningen en een Vlaamse jobbonus voor mensen met een bescheiden inkomen uit arbeid, zullen we de komende jaren ook een fors groeipad realiseren voor de grote uitdagingen in Welzijn, zoals de betaalbaarheid van woonzorgcentra en de werkdruk voor het personeel, de wachtlijsten voor een persoonsvolgend budget voor mensen met een beperking, extra capaciteit in de kinderopvang, de jeugdhulp, de geestelijke gezondheidszorg, preventie en vaccinatie etc.”

Wat onderwijs betreft, wil de Vlaamse regering met financiële ingrepen niet alleen een turbo zetten op de scholenbouw in het secundair onderwijs en de infrastructuur voor het hoger onderwijs verbeteren, maar ook het basisonderwijs verder versterken, de hogescholen extra zuurstof geven, het lerarentekort aanpakken en het beroep van leraar opnieuw aantrekkelijker maken. Door met de private sector samen te werken, moet de 3%-norm voor investeringen in Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie worden gehaald. “Vlaanderen moet bij de innovatieleiders in Europa behoren”, staat in het regeerakkoord. Er moet ook een netto toename aan natuur met hoge kwaliteit komen, zoals de komende vijf jaar “minstens 4.000 hectare” extra bos.

Op het vlak van mobiliteit hinkt de regering-Jambon op twee benen. Ze wil het openbaar vervoer en de fiets stimuleren, maar investeert ook fors in autosnelwegen. Gemeenten mogen straks zelf GAS-boetes uitschrijven in zones 30 en 50.

“Het aandeel duurzame vervoersmodi moet voor heel Vlaanderen toenemen tot 40 procent”, zo stellen de regeringspartijen voorop. “In de Vlaamse rand, Antwerpen en Gent streven we zelfs naar minstens 50 procent.”

Zo gaat er nu nog 150 miljoen euro per jaar naar fietspaden, maar de komende jaren groeit dat investeringsbudget tot 300 miljoen euro. Dat gaat naar nieuwe fietspaden, maar ook naar de opwaardering van de bestaande paden. Kruispunten worden waar mogelijk veiliger gemaakt door het systeem ‘vierkant groen’ uit te rollen. Over heen Vlaanderen worden fietspaden straks ook beter verlicht. De Fietsersbond is zeer enthousiast over die ambities.

De Lijn blijft bussen en trams inleggen. Maar er komt een proefproject waarbij ze private concurrentie krijgt. “We onderzoeken ook hoe we de drempels in de regelgeving kunnen wegwerken voor private vervoersinitiatieven”, klinkt het. Net zoals de NMBS moet De Lijn een gegarandeerde dienstverlening aanbieden op stakingsdagen. En net zoals de NMBS moet ze overbodige eigendommen en taken afstoten.

Op het vlak van verkeersveiligheid erkent de regering-Jambon dat de doelstelling om nog maar maximaal 200 verkeersdoden per jaar te hebben tegen 2020 niet zal worden gehaald. Daarom geeft ze steden en gemeenten de bevoegdheid om in een zone 30 en zone 50 zelf GAS-boetes uit te schrijven voor beperkte snelheidsovertredingen. “Zo plukken gemeenten zelf de vruchten van investeringen in verkeersveiligheid”, klinkt het. Het STOP-principe, waarbij wandelaars en fietsers prioriteit krijgen, blijft de leidraad.

En wat met de files? Op dat vlak blijft de ambitie van Jambon I beperkt. Ze blijft vooral de wegen bewandelen die door de vorige regering werden ingeslagen. Zo investeert ze fors in de Oosterweelverbinding - die de Antwerpse Ring vervolledigt - en de verbreding van de Brusselse ring. Ook wordt er verder gewerkt aan de uitbouw van de binnenvaart en de beïnvloeding van verkeerslichten om de doorstroming op de baan te bevorderen.

Niet iedereen in de transportsector loopt warm voor de mobiliteitsplannen in het regeerakkoord. “Naïef en ondoordacht”, hekelt sectororganisatie Transport & Logistiek Vlaanderen. TLV betreurt dat er na de kilometerheffing voor vrachtvervoer geen kilometerheffing voor personenwagens volgt. Anderzijds juicht de organisatie de beloofde investeringen in de weginfrastructuur toe. 

De Vlaamse regering wil dat de veiling van 5G losgekoppeld wordt van de komst van een eventuele vierde speler op de telecommarkt. De komst van supersnel mobiel internet is al lang geblokkeerd door discussies tussen de federale overheid en de deelstaten. “Een snelle uitrol in Vlaanderen is prioritair”, klinkt het.

De onenigheid draait over de verdeling van het geld dat bij de spectrumveiling wordt opgehaald. In het regeerakkoord klinkt het dat Vlaanderen onderhandelt over “een merkelijk hoger aandeel in de verdeling van de eenmalige én de jaarlijkse opbrengsten van de veiling”.

Vlaanderen wil dat er 60 Mhz aan spectrum voorzien wordt voor regionale toepassingen, die dan met een regionaal licentiemodel zouden worden ontwikkeld. “Daardoor krijgen nieuwe, innovatieve spelers de kans om spectrum aan te kopen voor een specifiek afgebakend gebied (bijvoorbeeld luchthavens, havens, grote bedrijfsterreinen, stadscentra, ...). We willen hierbij afstappen van een toekenningsperiode voor 20 jaar en gaan naar meer dynamische, kortetermijnallocaties die ook toekenning van spectrum voor specifieke events, festivals, sporthappenings of andere toepassingen mogelijk maken”, klinkt het in het regeerakkoord. Maar dan moet Vlaanderen dus wel een akkoord vinden met de federale overheid.

Sectorfederatie Agoria is alvast tevreden dat de Vlaamse regering van digitale infrastructuur een topprioriteit maakt.

Het cultuurluik van het nieuwe Vlaamse regeerakkoord besteedt veel aandacht aan infrastructuur, en met name aan een aantal grote werven. Projectsteun voor opkomende kunstenaars en organisaties zal “selectiever” worden, maar ook beter voor diegene die de norm haalt. Verankerde kunsthuizen krijgen een “grotere financiële zekerheid”.

Investeren in culturele infrastructuur is een absolute prioriteit. Zo moet de renovatie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen deze deze legislatuur nog klaar zijn. De nieuwbouw voor het Museum van Hedendaagse Kunst -op de site van het hof van beroep- zou deze regeerperiode moeten starten. Voor de renovatie/restauratie van de Gentse Opera en de Bourla in Antwerpen worden masterplannen opgesteld. De renovaties van het Kaaitheater in Brussel en van het Stuk in Leuven worden verdergezet. 

De onderhandelaars van N-VA, CD&V en Open Vld voorzien in het regeerakkoord een apart hoofdstuk voor de Vlaamse Rand. Daarin staat onder meer dat er een Vlaamse Randfonds wordt opgericht, naast de huidige jaarlijkse ondersteuning voor Halle, Dilbeek en Vilvoorde via het Stedenfonds. Dat Vlaamse Randfonds speelt - naar analogie met het Vlaamse Brusselfonds - in op “de grootstedelijke effecten” en biedt “gerichte ondersteuning”. 

Hoeveel geld er in dat fonds komt te zitten, is niet duidelijk, maar het is wel de bedoeling dat de minister voor Vlaamse Rand uit de spaarpot kan putten om bijkomende maatregelen te nemen of zaken als kinderopvang, zorg of inburgering extra te ondersteunen.

Verder wil de regering-Jambon het “recht op wonen in eigen streek” in de Vlaamse Rand versterken. Dat kan onder meer door voorrang te geven aan kandidaten uit de eigen gemeente op streek voor een sociale woning.

Het Nederlands in de Rand is een ander speerpunt. De Vlaamse regering wil onder meer “creatief maatregelen uitwerken” om bijvoorbeeld sociale en andere voordelen te koppelen aan de kennis van het Nederlands, “of minstens de bereidheid onze taal te leren”. “Wie aanspraak wil maken op voordelen van onze gemeenschap moet immers ook werkelijk deel willen uitmaken van onze gemeenschap.”

De Rand komt tot slot ook terug in het hoofdstuk Onderwijs. Daar is het de bedoeling een voorrangsregel uit te werken voor leerlingen uit de Vlaamse gemeenschap, of toch om te onderzoeken of dat mogelijk is. Zo “worden Vlaamse leerlingen niet plots opzijgezet door leerlingen uit het Waals gewest”, klinkt het.