Vrouwelijk orgasme is een 'fortuinlijke gift van de evolutie'

Er zijn twee redenen waarom het vrouwelijk orgasme bij de mens intrigerend is: voor de voortplanting is een vrouwelijk orgasme niet nodig en de neuro-endocriene basis van het orgasme - het samenspel tussen hormonen en zenuwen - is te complex om domweg een biologisch toeval te kunnen zijn. Dat heeft geleid tot tal van voorgestelde evolutionaire verklaringen, maar voor de meeste daarvan is er weinig empirische, proefondervindelijke steun. 

Een Amerikaans team onder leiding van professor ecologie en evolutionaire biologie Gunter Wagner van de Yale University en doctor in de natuurwetenschappen Mihaela Pavlicev van de University of Cincinnati had eerder al gesuggereerd dat het vrouwelijk orgasme een mechanisme gebruikt dat ontstaan is om de ovulatie - het vrijkomen van eitjes uit de eierstok - op gang te brengen tijdens de copulatie, de geslachtsgemeenschap. Dat mechanisme bestaat nog bij veel dieren, maar bij andere soorten heeft het zijn rol verloren, onder meer bij de mens.

De onderzoekers stellen dat het vrouwelijk orgasme een soort van 'fortuinlijke evolutionaire gift' is, die geërfd is van oudere afstammingslijnen van dieren die enkel ovuleren tijdens de copulatie. 

De neuro-endocriene respons op geslachtsgemeenschap die noodzakelijk is voor de ovulatie bij dieren als konijnen, katten en fretten, is bewaard gebleven bij de mens, maar niet haar rol bij de voortplanting, zo zei Wagner in een persbericht van Yale.

"Het vrouwelijk orgasme is geen onderdeel van de voortplanting, maar van iets anders,  en de betekenis ervan moeten we nog doorgronden", zei Wagner.

De clitoris, die het orgasme stimuleert, bevindt zich bij de mens op enige afstand van de plaats waar de geslachtsgemeenschap plaatsvindt, wat evolutionair gezien geen ideale plaats is als het de bedoeling is om aan te zetten tot voortplantingsactiviteiten. 

Bij konijnen, katten en fretten bevindt de clitoris zich in het voortplantingskanaal en zet ze aan tot het vrijkomen van de hormonen die nodig zijn om de ovulatie op gang te brengen. Die hormonen zijn dezelfde als de hormonen die vrijkomen tijdens een orgasme bij menselijke vrouwen, maar bij mensen hebben ze niets te maken met de timing van de ovulatie of met de voortplanting. 

De hormonale reactie speelt geen rol meer bij de voortplanting, de vrouwelijke geslachtsdelen zijn bij de mens en sommige andere soorten herschikt, en het orgasme lijkt een evolutionair overblijfsel te zijn, zo zeggen de onderzoekers. 

Om die theorie te testen injecteerden Wagner en zijn collega's konijnen met fluoxetine, een antidepressivum dat beter bekend is onder de merknaam Prozac, en waarvan geweten is dat het het vermogen vermindert van een vrouw om een orgasme te bereiken.

Als er een biologisch verband zou bestaan tussen ovulatie die op gang wordt gebracht door copulatie en het vrouwelijk orgasme, zouden de behandelde konijnen minder moeten ovuleren, zo luidde de hypothese van de onderzoekers. En dat bleek inderdaad het geval: de behandelde konijnen ovuleerden 30 procent minder vaak dan niet geïnjecteerde konijnen, zo blijkt uit de studie. 

Professor Wagner merkte op dat Sigmund Freud van mening was dat het onvermogen om een orgasme te bereiken het gevolg was van psychologische onvolwassenheid bij de vrouw, andere geleerden hebben geargumenteerd dat het een teken is van genetische of seksuele minderwaardigheid van de man. 

"Dit is belangrijk voor het begrijpen van de vrouwelijke seksualiteit", zei Wagner. "Als deze theorie juist is, houdt geen enkel van die oudere ideeën steek".  Anderzijds bieden de bevindingen wel een verklaring voor bepaalde aspecten van de vrouwelijke seksualiteit die anders moeilijk te verklaren zijn, zoals het feit dat slechts weinig vrouwen een orgasme bereiken tijdens de copulatie. 

De studie van Wagner, Pavlicev en hun collega's is gepubliceerd in Proceedings of the National Academy of Sciences. Dit artikel is onder meer gebaseerd op een persbericht van de Yale University.