Zorgen programma’s zoals ‘Bake Off Vlaanderen’ ervoor dat we dikker worden?

“Ofwel moet er een waarschuwing op beeld komen ofwel moeten de presentatoren zeggen dat je dik wordt van te veel cake, maar we moeten stoppen met obesitas zo stiefmoederlijk te behandelen en er liever niet over te praten”, zei dieetgoeroe Steve Miller aan de Daily Mail na afloop van een aflevering van ‘Great British Bake Off’. Het Britse National Obesity Forum sloot zich daar later bij aan en stelde dat mensen voorzichtig moeten zijn als ze naar zulke kookprogramma’s kijken. “Doordat je uitgebreid ziet hoe deze heerlijke taarten bereid worden, kunnen mensen zichzelf verliezen in ongezonde voeding als ze niet oppassen.”

Waar er rond het programma in Groot-Brittannië een heuse hype heerst - het haalt daar zo’n 6 miljoen kijkers per week - zitten we ondertussen ook in Vlaanderen al aan het derde seizoen van ‘Bake Off Vlaanderen’. Daarom vroegen we aan voedingskundige Hella Van Laer of zij ook vindt dat kookprogramma’s obesitas de hand in kunnen werken.

“Voor een deel volg ik mijn Britse collega’s wel. Feit is: we mogen onze ogen niet meer sluiten voor obesitas. Er moeten zaken drastisch gaan veranderen, ook in de media. Stel dat je op dieet bent - in de klassieke zin van het woord - en je hebt ‘s avonds niet echt gevarieerd, ongezond of onvoldoende gegeten zoals bijvoorbeeld te weinig groenten met vullende eiwitten. Dan kan je door naar een kookprogramma te kijken waarin veel ongezond eten aan bod komt, zelf ook meer zin krijgen in dat ongezond eten. Wie gevoeliger is voor hongerhormonen kan in combinatie met het eten te zien op televisie zichzelf soms nog moeilijk tegenhouden om niet naar de snoepkast te lopen. Hoe meer er ingezoomd wordt op het eten, in dit geval dan de sappige taarten, hoe erger het effect is. Het water komt je letterlijk in de mond – lees: je hongerhormonen stijgen, je insuline kan gaan stijgen waardoor je bloedsuiker gehalte al lager kan zitten. Je hébt nu eten nodig.”

“Maar om nu te stellen dat kookprogramma’s kunnen leiden tot obesitas vind ik toch net iets te kort door de bocht. Dit hangt immers erg af van verschillende factoren zoals je gevoeligheid voor bepaalde hormonen, minder gezonde gewoontes die je in de loop der jaren ontwikkeld hebt en dus ook de bouw van je brein. Want uiteraard zal niet iedereen hierdoor automatisch ongezonder gaan eten. Voldoende voedzame eiwitten eten en vezelrijke voeding voorzien bij het avondeten, helpt vaak al. Als je bijvoorbeeld merkt dat je door kookprogramma’s meer honger krijgt, kun je een halfuurtje op voorhand bijvoorbeeld wat eiwitrijke en uiteraard ongesuikerde yoghurt eten”, aldus Van Laer. “Al is dit geen garantie op succes: eetgedrag is complex en er spelen tal van factoren een rol.”

Is een waarschuwing op het scherm volgens haar dan een goed idee? “Langs één kant wel. Het helpt zeker om mensen als het ware te beschermen tegen een drang die vaak sterker is dan hen zelf. We zitten immers in een obesogene omgeving waar ongezonde lekkernijen langs alle kanten liggen te lonken. Het lijkt wel of het elke dag feest is. Langs de andere kant heb je een deel mensen die minder gevoelig zijn voor o.a. hongerhormonen en die de reactie krijgen à la ‘Mogen we zo’n programma’s nu ook al niet meer zien?’ Het probleem met zo’n melding is dat je mensen ermee gaat bruuskeren en met het vingertje wijzen en dat wordt helaas meestal niet goed onthaald.”

“De meeste mensen, ook met overgewicht, weten intussen immers wel wat gezond is en wat niet. Daar ligt vaak niet het probleem. Het zit ‘m net in die kennis toe te passen in het dagelijks leven. Maar misschien is het inderdaad geen slecht idee om hier gewoon bewuster mee om te gaan en mensen er inderdaad voor te waarschuwen en zichzelf te beschermen”, sluit Van Laer af.