De Vlaamse minister-president bevoegd voor cultuur? "Du jamais vu"

De concrete cijfers zijn er nog niet, maar we hebben wel al een nieuwe minister van Cultuur: minister-president Jan Jambon. Dat nieuws wordt in de sector afwachtend positief onthaald. "Ik denk dat de cultuursector heel blij mag zijn", reageert auteur Matthijs De Ridder in naam van de schrijvers (VAV). "Het is een belangrijk signaal dat de minister-president de cultuur zo belangrijk vindt dat hij het in zijn portefeuille opneemt.”

Dat N-VA de cultuurportefeuille zou claimen, kwam niet meteen als een verrassing, daar hadden verschillende politici al op gehint. En Jambon staat bekend als operaliefhebber, hij krijgt daarmee behoorlijk wat krediet in de cultuursector. "Ik had vaak het gevoel dat er te weinig over cultuur werd gesproken in aanloop naar de onderhandelingen, behalve dan over de canon", stelt Carmen Willems, de zakelijk directeur van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen (KMSKA). "Dat de minister-president bevoegd wordt, veroorzaakte een kleine vreugdekreet, vertel ik u eerlijk, het is zonder meer een meerwaarde.”

Cultuur is normaal gezien een van de laatste bevoegdheden die verdeeld worden, daar wordt zelden om gevochten. "Het feit dat het bij de minister-president zit, dat is ‘du jamais vu’, dat hebben we nog niet eerder gehad", legt Patrick Allegaert uit, hij is voorzitter van het Vlaams Museumoverleg.

"Het stond in de sterren geschreven,  maar nu is het wel met de billen bloot", zeggen verschillende grote spelers. "Er is geen excuus meer om over vijf jaar te zeggen dat het niet gelukt is om budgetten vrij te maken voor cultuur." Daarmee zitten we bij het eerste belangrijke punt: het geld.

“De culturele sector kan alleen maar positief zijn over dit regeerakkoord: we lezen dat we wereldtop moeten zijn, topambassadeurs om Vlaanderen op de kaart te zetten. En er komt grotere financiële zekerheid op langere termijn”, vat Carmen Willems van het KMSKA het regeerakkoord positief samen. “Er is 30 miljoen euro nodig voor dit museumgebouw, dat wordt duidelijk gehonoreerd in het regeerakkoord. Ik heb niet meteen zicht of dit betekent dat er nu extra middelen naar cultuur gaan, maar daar lijkt het wel op.” 

Een mogelijke samenwerking tussen privéverzamelaars en de Vlaamse musea, door een nieuw op te richten private topstukkenstichting wordt voorzichtig onthaald. Het is goed dat daarover wordt nagedacht, en werken publiek toegankelijk maken is positief, maar "best in samenspraak met de bestaande musea". Die samenwerking ligt vaak gevoelig, zo blijkt.

Patrick Allegaert heeft nog een punt van kritiek op het regeerakkoord: "Vergeet toch ook de middelgrote huizen en de kleine projecten niet. In het akkoord lijkt het alsof een project meteen op z’n internationale ambities moet worden getoetst. Geef een beginnend kunstenaar de tijd. Je mag niet enkel inzetten op wat al in de etalage staat."

De inhaalbeweging die de vorige Vlaamse regering voorzichtig had ingezet, lijkt deze regering voort te willen zetten, en dat is positief volgens de sector. Maar de nieuwe minister van Cultuur heeft ook de bevoegdheid buitenlands beleid, en wil die cultuur graag inzetten om Vlaanderen op de internationale kaart te zetten. Bijvoorbeeld door nog meer in te zetten op het promoten van de Vlaamse auteurs in het buitenland. Daar sluit het volgende hoofdstuk naadloos op aan.

"We willen de Vlaamse identiteit versterken en inzetten op het buitenland", zo staat het in het regeerakkoord. Dat zorgt voor gemengde reacties. Want wat is die Vlaamse identiteit precies? Volgens Michaël De Cock, de artistiek leider van de KVS in Brussel, is die veelzijdig, grenzeloos en meertalig, zeker in een stad als Brussel. 

Veelzijdig komt ook terug bij auteur Mathijs De Ridder: "Alles lijkt in het teken te staan van identiteit. Dat kan heel veel kanten op, maar ik denk dat we dat gesprek met open vizier moeten aangaan. Vrijheid van meningsuiting is een groot goed, en als in die traditie wordt voortgewerkt, dan kunnen we tot heel mooie dingen komen."

"We hopen dat het open en dynamisch wordt ingevuld", stelt Patrick Allegaert. Van een nieuw museum dat de Vlaamse cultuur moet promoten, is hij geen voorstander. Er blijkt ook geen overleg te zijn geweest tussen de museumsector en de onderhandelaars. "Niemand is daar vragende partij voor, ook al zijn er al twee steden (Kortrijk en Aalst) die zich kandidaat hebben gesteld.” 

"Er blijven nog heel wat vragen onbeantwoord. Hoe inclusief zal dat zijn? Dat lijkt me geen eenvoudige opdracht. Het lijkt voorlopig nog een verre droom. De optelsom van al onze Vlaamse musea, dát is het “Vlaams museum.”  

Het Amerikaans Theater in Brussel verwerven is een andere droom die de Vlaamse regering in het regeerakkoord heeft staan. En daarmee naderen we het grondgebied Brussel.

De Vlaamse regering wil van het Amerikaans Theater een nieuwe, Vlaamse culturele pool maken in Brussel, gecoördineerd door de AB. "We hebben daar een duidelijk plan voor", vertelt directeur Dirk De Clippeleir. "Maar we willen geen nieuwe Vlaamse cultuurtempel neerplanten in Brussel. Een plek enkel voor en door Vlamingen, dat werkt niet. Dit moet een verhaal zijn van Vlaanderen én Brussel, dat mis ik een beetje in dit regeerakkoord."

“Ik lees dat men pleit voor een inclusief en een warm Vlaanderen, en cultuur is daar een belangrijke motor in", besluit Michaël De Cock van KVS. "Wij maken de canon van morgen, zo’n Vlaamse canon heeft dus alleen zin als je oog hebt voor de talenten van morgen. Maar een paradox in dit regeerakkoord enerzijds en de realiteit in Brussel anderzijds, die is er niet. Als men de artistieke vrijheid respecteert, dan is er geen probleem.”