Jambon I neemt valse start: ‘Slag in gezicht van democratie’

Met enige vertraging heeft minister-president Jan Jambon woensdag zijn Septemberverklaring afgelegd in het Vlaams Parlement. “Ik leg mijn eerste Septemberverklaring af in oktober. Maar de Oktoberrevolutie heeft ook plaatsgevonden in november”, wuifde hij de kritiek over de lange formatie weg.

De nieuwe Vlaamse regering wil zich profileren als een heuse investeringsregering. Het komende decennium moet de roaring twenties van Vlaanderen worden, aldus Jambon. Nieuwe scholen, sociale woningen, cultuur, innovatie, openbare werken, de wachtlijsten in de zorg aanpakken: het verlanglijstje van Jambon I is lang. In zijn regeerverklaring had de minister-president het over 1,65 miljard euro aan investeringen.

VIDEO - Hoofdredacteur Bart Eeckhout over de grootste verrassingen in de nieuwe regering

Enig probleem: het parlement heeft geen enkele manier om te controleren of dat ook haalbaar is. De budgettaire tabellen die normaal na de regeerverklaring aan het parlement worden bezorgd, zullen er pas volgende week zijn. Nochtans moet het halfrond vrijdag stemmen over de regeringsplannen. Dat is een formaliteit. De kans dat de parlementsleden van de meerderheid de regering nog torpederen, is nihil.

De oppositie reageerde wel als door een wesp gestoken. Zonder cijfers vaart het parlement in feite blind bij de beoordeling van het regeerakkoord. “Het is hallucinant”, vindt Groen-fractievoorzitter Björn Rzoska. “De regering kijkt naar boven, naar Scandinavië, maar handelt zoals het zuiden en zoals Wallonië”, klinkt het bij VB-fractieleider Chris Janssens. Conner Rousseau (sp.a) noemt de geheimzinnigheid “een slag in het gezicht van de democratie”. En bij PVDA ziet Jos D’Haese een regering die het parlement “monddood” maakt. 

Na de regeerverklaring eiste de oppositie alsnog om de cijfers te zien. De meerderheid stemde dat voorstel weg, maar enkele parlementsleden van de coalitie onthielden zich. Onder hen ook Sihame El Kaouakibi (Open Vld): “Ik vond het een logische vraag van de oppositie. Een geïnformeerd debat is volgens mij essentieel in een parlement.”

Traditie

De discussie over de cijfers ontsiert de start van de regering-Jambon. Het is een goed ingeburgerde traditie dat de regering bij haar aantreden transparantie verschaft aan het parlement over de plannen die ze wil uitvoeren. Dat de situatie ongewoon is, wordt ook in regeringskringen toegegeven. Tijdens een vergadering van de fractievoorzitters in het Vlaams Parlement klonk het dat de cijfers er wel zijn, maar dat ze nog niet volledig klaar zijn. Groen en sp.a vragen om de begrotingstabel donderdag te krijgen. Gebeurt dat niet, dan willen ze het debat over de regeerverklaring uitstellen tot de cijfers er zijn.

De zoektocht naar een sluitende begroting was een van de moeilijkste punten in de formatie. De regering wil niet alleen grote en dure investeringen doen. Aan de inkomstenzijde zorgen onder meer de jobbonus en de verlaagde registratierechten ervoor dat er flink minder geld binnenkomt. Voor 2020 wordt er op een tekort gerekend, vanaf 2021 moet de begroting weer in evenwicht zijn. Maar een no deal-brexit kan die doelstelling nog danig in de war sturen.