Listeriabesmetting breidt uit: aandeel Ter Beke krijgt dreun op de beurs

Over welke producten gaat het?

Albert Heijn België roept kalkoenham (125 gram), kipboterhamworst (125 gram), kipfilet provence (125 gram), kipfilet natuur (125 gram), rundercervelaat (125 gram), runderrookvlees (125 gram) en rundersalami (125 gram) van het merk Wahid terug. De keten haalt alle producten van het merk Wahid uit de verkoop wegens mogelijke aanwezigheid van listeria. Dat gebeurt uit voorzorg en in overleg met het Voedselagentschap FAVV. Klanten worden dringend verzocht de producten van Wahid niet te eten en terug te brengen naar een Albert Heijn-winkel. Daar krijgen ze het aankoopbedrag terug. Eerder riep Aldi gebraden rosbief van het merk Délifin terug. Bij Jumbo werden 130 producten uit de rekken gehaald.

Waarom worden de producten uit de handel gehaald?

De fijnkost is geleverd door het Nederlandse bedrijf Offerman, zo bevestigt een woordvoerder van het Voedselagentschap. Offerman, een dochterbedrijf van de Belgische vleeswarenproducent Ter Beke, roept in Aalsmeer gesneden en verpakte vleeswaren terug wegens de mogelijke aanwezigheid van listeria. In Nederland zijn drie mensen overleden en vond er een miskraam plaats als gevolg van een listeriabesmetting in vleeswaren. Volgens het Voedselagentschap onderzoeken de Nederlandse autoriteiten nog steeds of er nog andere bedrijven in ons land leveringen kregen van Offerman. Het is dus niet uitgesloten dat nog meer terugroepacties volgen. Het bedrijf levert aan restaurants, grote keukens en supermarkten. In Aalsmeer produceert Offerman jaarlijks 7.000 ton fijnkost of zo’n 134.600 kg per week. Veel producten zoals achterham, kipfilet, salami en gesneden rosbief hebben een houdbaarheids­datum van drie weken.

Wat is listeria?

Listeria is een bacterie die onder andere voorkomt in de darmen van dieren. Een besmetting met gevaarlijke listeriastammen kan een voedsel­vergiftiging of hersenvlies­ontsteking veroorzaken die in het ergste geval tot de dood leidt. Vooral bij rauwe voedselproducten kan de listeriabacterie voorkomen. Volgens het FAVV zijn vooral jonge kinderen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem vatbaar voor de bacterie. Sommige mensen overlijden aan de infectie die door de bacterie wordt veroorzaakt. Gezonde personen krijgen meestal geen of milde klachten die op griep of buikgriep lijken. Dat geldt ook voor zwangere vrouwen, maar zij lopen wel een verhoogd risico op een miskraam of dat hun kind te vroeg wordt geboren. Listeria wordt wel vaker aangetroffen en komt ook gewoon voor in de natuur. Pas als een bepaald niveau wordt overschreden kan ze leiden tot besmetting. Volgens het FAVV zijn er jaarlijks ongeveer 75 gevallen van listeriose-infectie in België. Het aantal besmettingen blijft stabiel over de jaren heen.

Wat gebeurt er nu?

Het FAVV drong, sinds de besmetting donderdag in Nederland bekend raakte, aan op meer info van de Nederlandse autoriteiten. Die is er intussen gekomen in de vorm van een RASFF-waarschuwing, een systeem voor het melden van voedselveiligheidskwesties binnen de EU. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit is nog wel volop bezig met het in kaart brengen van welke bedrijven en producten mogelijk betrokken zijn. “Momenteel voert het FAVV op basis van de informatie een traceerbaarheidsonderzoek uit om er voor te zorgen dat alle producten van dit bedrijf uit de Belgische markt worden genomen”, zegt een woordvoerder van het FAVV. “We volgen de situatie op de voet en staan in contact met de bevoegde autoriteiten.” 

Naast de informatie die de Nederlandse autoriteiten hebben verstrekt, ontvangt het FAVV ook informatie van Belgische operatoren in het kader van het systeem van autocontrole en meldingsplicht, luidt het nog. “Nieuwe productterugroepingen kunnen niet worden uitgesloten, afhankelijk van de resultaten van deze oefening. Als we daarover meer informatie krijgen vanuit Nederland, dan zullen we daarover communiceren”, zegt de woordvoerder.

Wat voor bedrijf is Offerman?

De vleeswarenproducent uit Aalsmeer was al langer in beeld bij de NVWA. In augustus en september hebben inspecteurs monsters genomen. Op 31 juli kwam het signaal van het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) binnen dat ziektegevallen in het verleden wellicht toe te schrijven zijn aan de listeriastam bij dit bedrijf. Dat was de aanleiding om de situatie bij Offerman te bekijken. “De inspecteurs zagen meteen verbeterpunten, vooral op het gebied van hygiëne, zoals het schoonmaken van de productiehal en in het bijzonder de productielijnen”, zegt een woordvoerder. “Tot woensdag was er geen sprake van overschrijdingen van de listerianorm. Toen kwam de bevestiging van de link met de listeriastam.” Het bedrijf werd meteen gesloten. Het verband kwam aan het licht dankzij een nieuwe onderzoeksmethode. “Monsters zijn onderzocht bij Wageningen Food Safety Research”, zegt de woordvoerder. “Als we die methode niet hadden toegepast, dan hadden we de link tussen de ziektegevallen en het bedrijf überhaupt niet kunnen leggen.”

Wat betekent dit voor Ter Beke?

Binnen het bedrijf reageert men geschokt. “Wij begrijpen de media-aandacht rond de melding van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en het Nederlands Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, als zou bij ziektegevallen in Nederland, waaronder drie overlijdens en een miskraam, dezelfde listeria-stam zijn aangetroffen als in de Offerman-locatie in Aalsmeer”, luidt het in een persmededeling. “Wij zijn zelf, als familiaal beursgenoteerd bedrijf, ten zeerste geschrokken door deze melding. Over de bewering als zou dit duiden op een causaal verband tussen beide, hebben wij op dit ogenblik geen verdere informatie. Offerman staat in contact met de relevante autoriteiten en wij verlenen onze medewerking aan elk verder onderzoek.”

De Belgische vleeswarenproducent verlaagt zijn winstvooruitzichten voor dit jaar. De totale impact van de terugroepactie en de tijdelijke stopzetting van activiteiten bij Offerman in het Nederlandse Aalsmeer op de onderliggende brutowinst (ebitda) van de groep voor 2019 kan ongeveer 10 procent bedragen, klinkt het. Op een ebitda van 44 miljoen euro in 2018 is dat 4,4 miljoen euro. Analisten rekenden voordien al op een impact van minstens 6 miljoen euro. Eerder ging Ter Beke voor dit jaar nog uit van een brutowinst die die van vorig jaar zou overtreffen. Deze prognose is naar beneden herzien. Op de beurs kreeg het aandeel van Ter Beke vanochtend een klap van dik 19 procent te verwerken. Het bedrijf zegt zijn inspanningen op het gebied van voedselveiligheid nog te zullen opvoeren.

Vorig jaar was er nog een listeriacrisis in een Hongaarse diepvrieserwtenfabriek van het Belgische Greenyard die het bedrijf tientallen miljoenen euro kostte.