Vrouwen zijn wezens van vlees en (menstruatie)bloed

Bloed. Het is niet dat we er als samenleving een probleem mee hebben. Integendeel, we kunnen het eigenlijk best smaken. Zeker als het in dikke druppels van onze beeldschermen spat, liefst afkomstig van de ingewanden van één of ander mythisch wezen of de gapende wonde van een met veel geweld gesneuvelde bad guy. 

Ook makers van nieuws en duiding schuwen vaak het bloed niet om de gruwel van oorlogen, misdaden en natuurrampen in de verf te zetten. En als we natuurdocumentaires bekijken dan hoort zo’n beetje bloed er natuurlijk wel gewoon bij… Toch is er één soort bloed waarvan we als mensheid blijkbaar gezamenlijk de kriebels krijgen en het bestaan veelal negeren: menstruatiebloed. 

We willen het niet zien. We willen er zelfs niet over horen. Het duurde tot 1985 voor Courtney Cox in een reclamefilmpje voor Tampax het Engelse woord voor maandstonden, "period", op de nietsvermoedende Amerikaanse huiskamers losliet. Daarvoor werd het telkens even omslachtig als geheimzinnig omschreven als "tijd van de maand", om bij het publiek de aandacht af te leiden van de concrete fysieke gevolgen van deze periode op het lichaam van de vrouw en het concept "menstruatie" zo vaag mogelijk te houden. 

En in reclamefilmpjes en advertenties wordt het absorptievermogen van maandverband al sinds de jaren ‘90 steevast getest met een blauwig, chemisch aandoend goedje getoond dat zich netjes, zonder spatten of morsen, uit een maatbeker laat gieten. Met menstruatiebloed heeft dat blauwe bloed nog maar weinig te maken. 

Toen het Australische merk Libra daar deze zomer verandering in wou brengen met een filmpje waarin een bebloede onderbroek en de bloederige dijen van een douchend meisje te zien waren, regende het klachten van ongeruste kijkers. Gelukkig was er nog de Australische reclamewaakhond die ons anno 2019 kon geruststellen dat het tonen van menstruatiebloed niet aanstootgevend, maar louter de realistische weergave van een fysiek verschijnsel is.

(lees verder onder de video)

We moeten misschien niet verkassen naar een Nepalese menstruatiehut en we mogen weliswaar blijven deelnemen aan het publieke leven, menstrueren is iets wat ook de hedendaagse Westerse vrouw maar beter in het geheim doet. Maandstonden zijn nog steeds taboe en vrouwen die hun regels hebben, zijn zich daarvan bewust als ze een collega fluisterend om een tampon vragen of hun maandverband in hun mouw wegmoffelen op weg naar het toilet. 

Toen ik twintig jaar geleden begon te menstrueren en ik na schooltijd maandverband haalde bij de drogist, voelde het met mijn schaamrood op de wangen alsof ik een pak sigaretten of een fles vodka op de rolband legde. Maar nog liever dat dan wat ik nodig had op het wekelijkse boodschappenlijstje van mijn ouders te schrijven of het achter de rug van mijn vader stiekem in de winkelkar te leggen.

Met de koninklijke allures die aan ons menstruatiebloed worden toegedicht en de hele geheimdoenerij rond menstrueren is het niet verwonderlijk dat veel vaak mannelijke beleidsmakers vrouwelijke hygiëneproducten zoals maandverbanden, tampons en menstruatiecups als luxeproducten aanzien en ze aldus belasten. Alsof niet elke menstruerende vrouw deze producten elke maand zou nodig hebben. 

Bij ons werd deze zogenaamde "tamponbelasting" vorige zomer gelukkige afgeschaft en dus betaal je hier nu niet langer 21 procent maar 6 procent belasting op deze producten, zoals dat voor condooms en pleisters al langer het geval was. Maar in vele Europese landen bestaat deze belasting op vrouw-zijn nog steeds. Eind 2018 hief de helft van de Europese landen dezelfde belasting op deze producten als op bier, wijn en tabak. 

Veel vrouwen en meisjes betalen, letterlijk en figuurlijk, de prijs voor het stigma dat op menstrueren rust. Door de tampontaks is menstrueren in veel landen een dure aangelegenheid. Volgens een in 2018 gepubliceerde studie misten 137 700 Britse schoolmeisjes het jaar ervoor gemiddeld vijf dagen school omdat ze zich geen tampons of maandverband konden veroorloven. Zes procent van de ouders gaf toe dat ze uit armoede vrouwelijke hygiëneproducten hadden gestolen voor hun dochters. 

Daarnaast praten ook veel vrouwen, uit schaamte of onwetendheid, niet over hun menstruatieklachten. Een kwart van de vrouwen ervaart tijdens haar menstruatie pijn die dermate hoog is dat ze functioneren onmogelijk maakt. Toch is het voor veel vrouwen en meisjes moeilijk om hierover met leerkrachten, klasgenoten, werkgevers of collega’s te communiceren.

En tien procent van de Belgische en Nederlandse vrouwen lijdt aan endometriose, een pijnlijke gynaecologische aandoening. Toch duurt het in Nederland gemiddeld 8,3 jaar voor de diagnose gesteld wordt. Mede doordat vrouwen beschaamd zijn om over hun klachten te praten of niet weten dat de pijn die ze voelen niet normaal is omdat ze geconditioneerd zijn hun lijden te aanvaarden omdat het ‘erbij hoort’ . 

Menstrueren is van nature al geen pretje, laat me u dat verzekeren. Het taboe rond menstrueren maakt het fysiek, psychologisch en financieel echter nog veel zwaarder voor veel vrouwen en meisjes.

Laat ons daarom niet in een selectieve en ronduit misplaatste preutse kramp schieten als we letterlijk of figuurlijk met menstruatie in aanraking komen en het thema bespreekbaar maken door, bijvoorbeeld, deel te nemen aan de door de Britse Amika George gelanceerde campagne #FreePeriodStories en met deze hashtag verhalen over menstruatie te delen.

Want alleen door erover te praten, zal het taboe verdwijnen en kunnen wij, vrouwen, ons ook echt wezens voelen van vlees en (menstruatie)bloed.