Koerdische Belg Baram Maro: ‘Als de Amerikanen zich terugtrekken, zullen de Koerden naar de Russen kijken’
‘De Turken hebben de overwinning nog lang niet binnen.’ Vanuit Iraaks Koerdistan volgt de Koerdische Belg Baram Maro de situatie bij de Koerden over de grens in Syrië op de voet. Hij waarschuwt voor harde strijd in Syrisch Koerdistan én voor de terugkeer van IS in Irak.
Al maanden volgt de Koerdische Belg Baram Maro (27) uit Leuven de peshmergastrijders in Iraaks Koerdistan. Vanop de eerste rij kan hij getuigen over de impact van de beslissing van de Amerikaanse president Trump om troepen terug te trekken uit het nabije Syrische Koerdistan.
De Syrische Democratische Strijdkrachten reageerden verbijsterd op het nieuws, vertelt Baram Maro. “De Amerikanen zijn hun beloften niet nagekomen. De Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) hadden zich op vraag van de Amerikanen uit de volledige grensstreek teruggetrokken. Nu worden ze alsnog voor de leeuwen gegooid.”
Hadden ze dan niet verwacht dat dit kon gebeuren?
Baram Maro: “De Koerden in Syrië wisten heel goed dat dit kon gebeuren. Ze zullen zich niet zomaar gewonnen geven. De Amerikanen zijn hen wel blijven bewapenen. Dit zal absoluut geen makkelijke operatie worden voor het Turkse leger. De SDF hebben nog altijd veel Arabische gebieden achter zich en staan open voor onderhandelingen met Rusland.”
Wat verwachten ze van de internationale gemeenschap?
“Ach, bij de inname van Afrin was het ook muisstil. Frankrijk is, net als Groot-Brittannië, aanwezig in de regio. President Macron heeft altijd benadrukt dat hij de SDF zal blijven steunen. We zullen zien in welke mate dat zal zijn. Wat de Syrische Democratische Strijdkrachten verwachten is politieke en militaire erkenning en steun om de Turken op afstand te houden.”
Komt daarmee het Koerdisch project in het noorden van Syrië in gedrang?
“Het Koerdisch project komt zeker in gedrang. Het systeem dat zij vanaf het begin vestigden is gestoeld op gelijkheid tussen man en vrouw, bottom-upvertegenwoordiging van etnische en religieuze minderheden in heel het politiek systeem, emancipatie en bevrijding van de vrouw van het patriarchaal systeem en kapitalisme met respect voor de leefomgeving. Heel dit systeem zal met de nakende Turkse dreiging op de helling komen te staan.”
Zal dit gevolgen hebben op de politieke situatie in de buurlanden?
“Ik denk dat de Koerden in Turkije mee in opstand zullen komen en de straat zullen opgaan om hun broeders en zusters over de grens te steunen. Men moet niet vergeten dat de fysieke grens tussen Syrië en Turkije nog maar 100 jaar bestaat. Daarvoor was er geen grens en veel Koerden hebben families en banden die over de grens heen reiken en dorpen en steden met elkaar verbinden. Het Koerdisch dialect en cultuur is in die regio hetzelfde, meer dan bijvoorbeeld de Syrische Koerden een band hebben met de Iraakse Koerden.”
U trekt zelf al maanden mee op met de Patriottische Unie van Koerdistan (PUK) in Iraaks Koerdistan. Hoe is dat gekomen?
“Ik ben opgegroeid in Vlaanderen als kind van een Koerdische vader en een Vlaamse moeder. Ik werd zodanig zwaar gepest dat ik niets te maken wilde hebben met mijn Koerdische achtergrond. Meer zelfs: ik schaamde mij ervoor. Enkele jaren geleden besloot ik om samen met mijn vader naar Iraaks Koerdistan te reizen en mijn familie te bezoeken in zijn geboortestad Kirkuk. Daar heb ik een stukje van mijn identiteit herontdekt. Ik ontmoette generaal Wasta Rasul, die me uitnodigde om voor langere tijd bij hem te komen en Koerdisch te leren. Daar ben ik dit jaar uiteindelijk op ingegaan.”
De Iraakse Koerden zijn verdeeld. Zo zijn er nog steeds spanningen tussen de twee grote rivaliserende Koerdische partijen PUK en de KDP. Hoe staat u daar tegenover?
“Beide partijen hebben problemen met corruptie, machtsmisbruik, vriendjespolitiek, en geven aan elkaar geen strobreed toe. Als gevolg daarvan is de regio verdeeld in twee grote invloedssferen. Hoewel er een overkoepelend parlement is in de hoofdstad Erbil worden de twee regio’s bestuurd alsof er twee verschillende regeringen zijn. Zolang deze politieke rivaliteit en corrupte politici er blijven, zal de Koerdische Autonome Regio altijd verdeeld blijven.”
Twee jaar geleden heeft bij het niet-bindende referendum een overweldigende meerderheid nog gestemd voor een onafhankelijk Koerdistan. Hoe kijken de Koerden daarop terug?
“Ondanks druk van de internationale gemeenschap werd het referendum toch gehouden. De voorwaarde was dat het mocht plaatsvinden, maar niet in de betwiste gebieden die onder Saddam Hoessein gearabiseerd werden en door de Koerden weer onder controle gebracht waren ten tijde van de strijd met IS. Uiteindelijk werd door de koppigheid van de voormalige Koerdische president Masoud Barzani het referendum toch gehouden, met als gevolg dat de Koerden uiteindelijk Kirkuk moesten afgeven aan het Iraakse leger, dat een offensief begon om de gebieden terug in handen te krijgen na het referendum.”
De Iraanse invloed is groot in Irak. Reikt die invloed ook tot in de Koerdische Autonome Regio?
“Net zoals de KDP meer aanleunt bij Turkije, leunt de PUK meer aan bij Iran. De invloed van Iran op de regio is groot, maar niet in die mate dat er zich Iraanse militairen of milities in de Koerdische regio bevinden. Het aantal Iraanse en Turkse agenten is groot in dit gebied, maar de politieke beslissingen worden hier niet gestuurd door Iran.
“De export van olie en gas en de import van goederen bestaan wel voor het grootste deel uit Iraanse of Turkse producten. De Koerden zijn bijzonder afhankelijk van de import van levensmiddelen uit Iran en Turkije. Daarom zitten de Koerden in Irak in een moeilijke positie omdat ze niets kunnen doen dat te veel indruist tegen de wil van deze twee grootmachten. Als ze dat wel doen gaan de grensposten dicht en wordt de bevolking in de kou gezet.”
Voert IS nog aanslagen uit in Irak?
“IS opereert sinds zijn militaire verliezen als een ondergedoken organisatie. Ze hebben nog zo’n tienduizend strijders in Irak en de operaties om hun slapende cellen op te rollen zijn nog steeds gaande. Het aantal aanslagen is beperkt en de Koerdische Autonome Regio is op dit moment de veiligste regio in heel Irak. IS en zijn ideologie zijn er nog steeds en hoewel ze militair verslagen zijn, wil dat nog niet zeggen dat ze volledig verdwenen zijn. Ze zijn nog altijd even gevaarlijk.
“Er wordt gevreesd dat ze zich aan het voorbereiden zijn op een terugkeer, maar dan dubbel zo gevaarlijk en nog meedogenlozer. Er zijn nu al rurale gebieden in de Arabische driehoek Kirkuk, Tikrit, Hawija waar de Iraakse veiligheidsdiensten de controle aan het verliezen zijn.”
Sirwan Maro en Baram Maro, Wij zijn peshmerga’s. Eik Uitgeverij, 244 p.