Nobelprijs voor sterrenkundigen die ‘voor altijd onze kijk op het heelal hebben veranderd’
De Nobelprijs voor Natuurkunde gaat dit jaar naar drie sterrenkundigen. De Amerikaan James Peebles en de Zwitsers Michel Mayor en Didier Queloz hebben volgens het Nobelcomité ‘voor altijd onze kijk op het heelal veranderd’.
De sterrenkundigen krijgen de prijs der prijzen voor de ontdekking van de eerste planeet in een ander zonnestelsel dan het onze (Mayor en Queloz), en voor hun theoretische bijdrage aan het begrip van donkere materie en donkere energie (Peebles). Dat heeft het Nobelcomité dinsdagochtend bekendgemaakt.
Peebles ontvangt de helft van het prijzengeld van 830.000 euro, Queloz en Mayor delen de andere helft. ‘Ons werk toont de grote kracht van wetenschap, maar ook de beperkingen’, zei Peebles in een eerste reactie.
Bij de bekendmaking van de prijs ging het Nobelcomité er, ongebruikelijk, toe over om een kopje koffie in te schenken om uit te leggen waarover het gaat. De koffie, dat is de “donkere energie”, een onzichtbare geheimzinnige kracht die zo’n 68 procent van het heelal inneemt. Een wolkje melk erbij: dat is de “donkere materie”, een veronderstelde massa die extra zwaartekracht uitoefent op de sterrenstelsels. En dan wat suiker erbij: dat is al het zichtbare spul – de sterren en planeten om ons heen.
‘Volwassen wetenschapstak’
De geboren Canadees Peebles (1935) legde de wiskundige basis voor het betere begrip van die donkere kracht en donkere materie, waardoor de kosmologie ‘een volwassen wetenschapstak werd’, aldus het Nobelcomité. En Mayor en Queloz bogen zich over de korreltjes suiker in de koffie: in de jaren 1990 ontdekten ze de planeet Pegasus 51, op 50 lichtjaar van de aarde, een overigens onbewoonbare gasplaneet bij een andere ster.
Alles over de Nobelprijzen
Geneeskunde
De Nobelprijs voor Geneeskunde is maandag toegekend aan twee Amerikaanse wetenschappers en een Britse. William Kaelin, Peter Ratcliffe en Gregg Semenza winnen de erepenning en 1 miljoen euro voor hun ontdekking hoe cellen hoe ze zich aanpassen aan de hoeveelheid zuurstof.
Nobelprijs bedreigd
De ruim een eeuw oude prijs der prijzen wordt bedreigd door nieuwkomers. Ze zitten dichter op de actualiteit en leveren soms ook meer geld op. Heeft de Nobelprijs, die komende week weer in zes categorieën wordt uitgedeeld, zijn langste tijd gehad?