Adjunct-federaalprocureur Eric Bisschop over Propere Handen: ‘Ik geloof niét dat het weer business as usual is’

© AFP

Deze week is operatie Propere Handen één jaar oud. Het was Eric Bisschop die het vuur aan de lont van dat onderzoek stak. Intussen jaagt de adjunct-federaalprocureur ook in andere dossiers op wanpraktijken in het voetbal. ‘Ik geloof niét dat het intussen weer business as usual is.’

Net wanneer Eric Bisschop (61) plaatsneemt voor het interview, biept zijn gsm. Wéér een spelersmakelaar opgepakt, deze keer in Parijs. Opnieuw is het een arrestatie in een dossier dat Bisschop mee coördineert. Bij het federaal parket in Brussel is hij chef van de sectie georganiseerde criminaliteit en coördinator sportfraude. Vanuit die hoedanigheid peutert de Brabantse magistraat de laatste tijd ijverig in het voetbalmilieu. Eén jaar geleden leidde dat tot een grote politieactie: operatie Propere Handen of – in de termen van het parket – operatie Zero. Bij 58 huiszoekingen in binnen- en buitenland werden 33 mensen onderschept voor verhoor. Het parket was allerlei verdachte financiële handelingen op het spoor gekomen en op aanwijzingen gebotst van (een poging tot) matchfixing. Meer dan twintig mensen werden in die zaak al in verdenking gesteld door de onderzoeksrechter in Limburg. Onder hen zijn twee bekende makelaars, Mogi Bayat en Dejan Veljkovic, maar ook clubbestuurders, scheidsrechters en sportjournalisten.

De Ndrangheta

Alles begon met een verslag over verdachte transacties in een Limburgs bankkantoor. Maar het federaal parket krijgt veel van zulke meldingen. Wat deed u besluiten dat dit het onderzoeken waard was?

Eric Bisschop: ‘De naam Dejan Veljkovic. Je moet geen Nobelprijswinnaar zijn om te weten dat de rol van de makelaar problematisch was geworden. Bepaalde makelaars hadden in bepaalde competities een dusdanige machtspositie verworven dat uitwassen niet denkbeeldig waren.’

Uw vingers jeukten al een tijd om de makelaars eens aan te pakken?

Bisschop: ‘Zo mag u dat niet stellen. Ik voelde geen verlangen om een of andere makelaar méér aan te pakken dan een zware drugsdealer. Maar in mijn functie moet ik aandacht hebben voor organized crime en die georganiseerde criminaliteit toont overduidelijk ook interesse in sport, zeker in voetbal. Soms hoor ik Italiaanse collega’s vertellen over de infiltraties van de Ndrangheta ( Italiaanse misdaadorganisatie, nvdr) in het voetbal. Wat daar kan, kan hier evengoed. Voetbal is door zijn businessmodel interessant geworden voor criminelen om zichzelf te legitimeren, om de opstap te maken van de onderbouw van de maatschappij naar de bovenbouw.’

Cruciaal was dat de naam Veljkovic bij u een belletje deed rinkelen. Als op uw stoel iemand had gezeten die niks van voetbal kent, bestond het Propere Handendossier misschien niet.

Bisschop: ‘Ik vrees dat, ja. Een magistraat die niks kent van voetbal, kan perfect werken in een dossier als dit. Maar als het gaat over de vraag of iets de moeite waard is om te onderzoeken, helpt het als je vertrouwd bent met het wereldje.’

Welke affiniteit hebt u met het voetbal?

Bisschop: ( lacht) ‘Ik ben ooit een gevreesde rechtsback geweest bij FC Tildonk, mijn favoriete derdeprovincialer, waar ik nog af en toe ga naar kijken. Op mijn 20e stopte ik met voetballen. Ik begon te arbitreren en geraakte tot in tweede provinciale. Op mijn 26e stopte ik ook daarmee.’

U verzeilde later wel nog in het bondsparket.

Bisschop: ‘Ja, advocaat René Verstringhe was toen bondsprocureur en had gehoord over mijn voetbalverleden. Ik ben bij de bond een jaar of twee zijn substituut geweest. Ik nam ontslag toen de zaak rond Zheyun Ye uitbrak ( de ‘gokchinees’, die in 2005 de spilfiguur bleek in een matchfixingschandaal, nvdr). Dat dossier belandde hier bij het federaal parket en ik wou als parketmagistraat geen problemen krijgen door onverenigbaarheden.’

Als mens pijn gedaan

Een jaar geleden was de voetbalbond meteen sterk geïnteresseerd in het matchfixingluik van jullie Propere Handendossier, over de poging tot omkoping namens KV Mechelen in maart 2018. Maar het bondsparket had info van jullie nodig om te kunnen optreden.

Bisschop: ‘Wij waren ons daarvan bewust. En wij vonden dat het zeer sterk de voorkeur genoot dat de sportieve federatie haar disciplinaire bevoegdheid tijdig kon uitoefenen. Als feiten aan het licht komen, heeft het weinig zin om pas drie jaar daarna tegen een club te zeggen dat ze een wedstrijd heeft proberen te vervalsen en daarom een reeks moet zakken.’

Dus maakten jullie 35 stukken uit het dossier over aan het bondsparket.

Bisschop: ‘Het is niet gebruikelijk dat materiaal aan een sportieve disciplinaire instantie wordt gegeven wanneer het gerechtelijk onderzoek nog loopt. Ook is het nog nooit gebeurd dat er een spijtoptant optrad in een zaak van matchfixing. Wij worden nu overal in de wereld uitgenodigd om daarover te praten.

‘Cruciaal is dat je het gerechtelijk onderzoek niet in het gedrang brengt door stukken door te geven aan een disciplinaire autoriteit in de sport. Ook belangrijk is dat het parket en de onderzoeksrechter dezelfde visie hebben op die overdracht. En evident is dat je moet kunnen terugvallen op een professionele disciplinaire afhandeling. De onderzoekscoördinator van de bond, het bondsparket, de Geschillencommissie Hoger Beroep en het Belgisch Arbitragehof voor de Sport (BAS) hebben hun taak bijzonder professioneel vervuld. De Geschillencommissie Hoger Beroep moest argumenten van topadvocaten beoordelen en creëerde daarbij rechtspraak met een zéér stevige waarde, ook op internationaal niveau.’

Veel van die topadvocaten waren razend. Omdat zij geen toegang kregen tot het ruimere strafdossier, kloegen ze aan dat zij niet wisten hoe die 35 stukken geselecteerd waren. Ze vroegen zich af of er niet vooral stukken à charge waren doorgegeven.

Bisschop: ‘Het gaat ver om te denken dat het federaal parket en de onderzoeksrechter deloyaal zouden optreden door stukken achter te houden waaruit de onschuld van een betrokkene zou blijken.’

Het Laatste Nieuws meldde dat de overdracht van die stukken in een hotel bezegeld werd. De krant beschreef daarbij een amicaal onderhoud tussen u en Peter Bossaert, de CEO van de bond.

Bisschop: ‘Dat artikel insinueerde dat ik me zou bezondigd hebben aan onprofessioneel en zelfs ranzig gedrag. Dat heeft me als mens pijn gedaan. Die bewuste ontmoeting is er gekomen op initiatief van meneer Bossaert. Hij was nieuw bij de bond en wilde kennismaken met een aantal stakeholders. We hebben het onder meer gehad over de strijd tegen sportfraude. Wij hebben daar niét gesproken over operatie Zero en niét over het overdragen van stukken.’

De Geschillencommissie Hoger Beroep en het BAS achtten beide KV Mechelen aansprakelijk voor matchfixing, maar ze interpreteerden het bondsreglement op een verschillende manier, en met name de term ‘betrokken seizoen’. Daardoor moest KV volgens de eerste instantie in 1B blijven, maar besliste het BAS dat de club zijn promotie behield.

Bisschop: ‘Als jurist kon ik met beide uitspraken leven. Wat ik óók voor ogen had in deze zaak, was dat het bondsreglement blijk zou moeten geven van 100 procent kwaliteit.’

Maar u hebt in het bondsparket gezeteld, u wist dat dat reglement rammelt?

Bisschop: ‘Er moet te allen tijde vermeden worden dat er discussie of interpretatie mogelijk is over een termijn. Ik ga hier de KBVB niet kapittelen – ook in de reguliere wetten van dit land zie je zulke dingen – maar het bondsreglement is onder stoom komen te staan en dat is goed, want waarschijnlijk gaat dit leiden tot aanpassingen.’

Maatschappelijke kracht

U verwees er al naar, het parket sloot een spijtoptantendeal met Veljkovic, een ‘memorandum’ in het jargon. Een van de grootste spilfiguren in deze zaak lijkt zo zelf een zware straf te zullen ontlopen.

Bisschop: ‘We gaan de uitleg daarover doen voor de rechter, die nog moet oordelen over dat memorandum. Het enige wat ik nu al kan zeggen, is dat de voetbalwereld heel gesloten is. Met meneer Veljkovic als spijtoptant konden we een inkijk krijgen zoals we die op geen andere manier konden verkrijgen.’

Veljkovic had en heeft het gerecht héél véél te vertellen. Sommigen vragen zich af of het opportuun is dat het federaal parket zo veel mankracht steekt in een voetbaldossier.

Bisschop: ‘Sport heeft een heel belangrijke maatschappelijke kracht. Ik ging in Turkije naar de Supercup tussen Liverpool en Chelsea. In een land met zo veel moslims zag ik dames die wedstrijd leiden en op applaus getrakteerd worden door alle spelers. Zoiets is een stevig statement. Ook toen die jongen zonder benen de beker mocht overhandigen, was ik geraakt.

‘De invloed van de sport bereikt alle niveaus van onze samenleving. Voor velen is sport zelfs een manier om met het leven om te gaan. Als je al die arme mensen in de Braziliaanse sloppenwijken het voetbal zou afpakken, welke droom zou hen dan nog resten? Als hier bij ons de werkman, die aan de band staat in een fabriek, naar zijn favoriete club gaat, is dat belangrijk voor zijn maatschappelijk leven. Maar als zo iemand staat te kijken naar iets waarvan je je moet afvragen of het wel puur is, stuikt dat hele verhaal in elkaar.’

Veel voetballiefhebbers maken zich niet druk over de financiële luiken in het Propere Handendossier. ‘Wie regelt er nooit iets in het zwart?’, vragen zij.

Bisschop: ‘Als een club een bepaalde speler enkel kan aantrekken omdat zijn transfer of verloning niet gebeurt zoals de regels het vereisen, is dat in mijn ogen evengoed een vorm van vervalsing tegenover clubs die het spel wel eerlijk spelen. En ik neem niet voetstoots aan dat voetballiefhebbers het normaal vinden dat hun club en hun vedetten dingen doen waarvoor die fans zelf zouden aangepakt worden als zij ze zouden doen.’

Neemt u aan dat het Propere Handendossier nog tot goede nieuwe regels en een statuut voor spelersmakelaars gaat leiden?

Bisschop: ‘Ik blijf hopen op verdere structurele maatregelen. Vaak wordt gezegd dat alles hetzelfde blijft of dat het zelfs nog erger is dan vóór operatie Zero. Daar verzet ik me radicaal tegen. Ik geloof niét dat het weer business as usual is. Ik zie initiatieven die er zonder onze acties niet zouden gekomen zijn. Vorige week las ik dat Club Brugge nu transparant communiceert over hoeveel er de voorbije transferperiode betaald is aan makelaars. Ik las ook dat Denis Ducarme ( MR-politicus, nvdr) op federaal niveau een wetsvoorstel rond makelaars klaar heeft. En op Vlaams niveau is er een nieuw decreet over de makelaars.’

Critici zetten die politieke initiatieven weg als ‘schoten voor de boeg’, omdat er geen overleg is tussen álle betrokken partijen.

Bisschop: ‘Een aantal van de dingen die we nu meemaken, vloeit rechtstreeks voort uit het ontbreken van een statuut voor de makelaars. Vroeger was er niéts. Dus: alles wat komt, is een verbetering. Maar het is een complex onderwerp. Daarom zei ik van meet af aan: maak een goede voorbereidende studie om uiteindelijk te komen tot iets wat beton is.’

De FBI in Brussel

Het federaal parket is ook náást operatie Propere Handen bijzonder actief in de voetbalwereld. Vorige maand werden ex-Anderlechtmanager Herman Van Holsbeeck en makelaar Christophe Henrotay opgepakt.

Bisschop: ‘We blijven signalen geven, zodat men zich in de sportwereld realiseert dat men de zaken moet doen zoals ze horen.’

Er kwam ook een huiszoeking bij Excel Mouscron, waar een sleutelvraag is of makelaar Pini Zahavi zijn boekje te buiten is gegaan door er stiekem aan de touwtjes te trekken.

Bisschop: ‘Het federaal parket heeft niet alleen aandacht voor makelaars, maar voor wat er op majeur niveau zou kunnen misgaan. Ook de overnames van clubs zijn belangrijk in die context. De tijd dat bestuurders een nauwe band hadden met hun club is voorbij. Zie hoeveel buitenlands kapitaal er in de Belgische profclubs zit. Voetbal is een industrie geworden, spelers worden beschouwd zoals edelmetalen vroeger: men bekijkt met welke speculatie men zoveel mogelijk winst kan maken. Dat businessmodel baart me – vanuit zijn kwetsbaarheid voor criminaliteit – zorgen.’

Nog iets waar u aandacht voor probeert te hebben, is de gokwereld. Hoe groot zijn de problemen daar?

Bisschop: ‘Niemand weet het. Maar als ik op studiedagen mensen van de reguliere gokbedrijven ontmoet, spreken die mij over een underground-wereld waarin miljarden dollars circuleren. De gokindustrie vormt een bedreiging voor de integriteit van de sport, omdat criminelen langs die weg heel veel geld kunnen verdienen met weinig risico. Wie zich inlaat met drugs of mensenhandel, komt meer aan de oppervlakte. Gokactiviteiten spelen zich hoofdzakelijk online af.’

Intussen spelen zowat alle profvoetbalclubs met de reclame van een gokbedrijf op hun shirt.

Bisschop: ‘Dat vind ik een vorm van hypocrisie. Gokken geraakt zo helemaal ingeburgerd, terwijl het een trigger kan zijn tot het benaderen van mensen en het vervalsen van wedstrijden.’

Dat bleek in jullie dossier van vorig jaar rond matchfixing in het tennis.

Bisschop: ‘Daarbij richtten goksyndicaten zich op jonge talenten die zich moesten bewijzen in niet hoog aangeschreven toernooien. Die tennissers spelen over de halve wereld, maar verdienen amper genoeg prijzengeld om hun reizen te betalen, het ideale publiek voor die goksyndicaten. Er werd die spelers bijvoorbeeld 1500 euro beloofd als ze in pakweg de tweede set hun derde opslag verloren. Zoiets heeft geen beslissende invloed op de wedstrijd, maar enerzijds is zo’n match wel vervalst en anderzijds is het gokbedrijf opgelicht.

‘In het buitenland wist men niet eens dat zich dat voordeed. Als de FBI dan naar Brussel komt om eens te luisteren hoe wij die zaak hebben aangepakt, wil dat zeggen dat we een aanpak hebben die van waarde is. België neemt een beetje het voortouw in de strijd tegen sportfraude. Maar we hebben een beperkte capaciteit en ook veel andere, heel zware katten te geselen. Dus is de eeuwige afweging: houden we ons bezig met een tennismatch of met een drugstrafikant?’

België liet zich ook opmerken in het dossier Football Leaks, het grote datalek over wantoestanden in de internationale voetbalwereld. Toen de man achter dat lek, de Portugees Rui Pinto, op vraag van Portugal gearresteerd werd in Hongarije, waren jullie er als de kippen bij om hem ginder te verhoren.

Bisschop: ‘We waren geïnteresseerd om Pinto te ondervragen over namen in onze dossiers. Maar we waren ook geïnteresseerd uit principe. Als er ergens een schat aan informatie is over malversaties in het voetbal, waarom zouden we dan niét willen weten wat dat is? België en Frankrijk spraken af om de leiding te nemen in die zaak. We vroegen of we konden krijgen wat in beslag genomen was: 12 of 13 terabyte aan digitale gegevens. Dat werd ons toegestaan en naar Frankrijk gebracht. Als we dat niet gedaan hadden, was die info met Pinto mee naar Portugal gegaan en weet ik niet of we er ooit nog aan geraakt waren. Informatie die op een onwettige manier verkregen is, wordt in Portugal vernietigd. En volgens de tenlasteleggingen in Portugal heeft Pinto gehackt.’

Dat die info voortkomt uit hacking, is voor België geen probleem?

Bisschop: ‘Wij hebben zelf niks verkeerd gedaan. Maar er is wel een ander probleem: alle info is nog altijd geëncrypteerd. Experts zijn nu ijverig op zoek naar de sleutel.’

‘Nog 6, 7, 8 maanden eer we rond zijn’

Er komt al een tijd amper nog nieuws naar buiten over het Propere Handendossier. Dat doet velen vermoeden dat dit verhaal ‘wel weer met een sisser zal aflopen’. ‘Mensen riepen dat ook bij de zaak rond ZheyunYe‘, zegt adjunct-federaalprocureur Eric Bisschop. ‘Maar ga eens bij Pietro Allatta of Paul Put ( een makelaar en een trainer die in dat matchfixingschandaal werden veroordeeld, nvdr). Vraag hen eens waar die sisser is. Het klopt dat die zaak te lang heeft aangesleept, maar dat is niet onze verantwoordelijkheid.

‘Deze keer werken we aan een massieve zaak met uitlopers in zeven landen, waar we soms naartoe moeten. We zijn nu één jaar verder. Dat is niet uitzonderlijk in een dossier met deze omvang. Het zal nog wel zes, zeven, acht maanden duren eer we rond zijn.’

Ex-Anderlechtmanager Herman Van Holsbeeck werd vorige maand opgepakt los van het Propere Handendossier. 'We blijven signalen geven', aldus Eric Bisschop.
Ex-Anderlechtmanager Herman Van Holsbeeck werd vorige maand opgepakt los van het Propere Handendossier. ‘We blijven signalen geven’, aldus Eric Bisschop.© getty
De makelaars Mogi Bayat en Dejan Veljkovic zijn spilfiguren in het Propere Handendossier. Over die laatste zegt Eric Bisschop: 'Met hem als spijtoptant konden we een inkijk krijgen zoals we die op geen andere manier konden verkrijgen.'
De makelaars Mogi Bayat en Dejan Veljkovic zijn spilfiguren in het Propere Handendossier. Over die laatste zegt Eric Bisschop: ‘Met hem als spijtoptant konden we een inkijk krijgen zoals we die op geen andere manier konden verkrijgen.’© getty
De makelaars Mogi Bayat en Dejan Veljkovic zijn spilfiguren in het Propere Handendossier. Over die laatste zegt Eric Bisschop: 'Met hem als spijtoptant konden we een inkijk krijgen zoals we die op geen andere manier konden verkrijgen.'
De makelaars Mogi Bayat en Dejan Veljkovic zijn spilfiguren in het Propere Handendossier. Over die laatste zegt Eric Bisschop: ‘Met hem als spijtoptant konden we een inkijk krijgen zoals we die op geen andere manier konden verkrijgen.’© getty
Het federaal parket verkreeg de in beslag genomen documenten van deze Rui Pinto, de man achter Football Leaks. Eric Bisschop: 'Als er een schat aan info is, waarom zouden we dan níet willen weten wat dat is?'
Het federaal parket verkreeg de in beslag genomen documenten van deze Rui Pinto, de man achter Football Leaks. Eric Bisschop: ‘Als er een schat aan info is, waarom zouden we dan níet willen weten wat dat is?’© AFP
Het federaal parket lag ook mee aan de basis van een huiszoeking bij Excel Mouscron, waar een sleutelvraag is of spelersmakelaar Pini Zahavi er stiekem aan de touwtjes trok of trekt.
Het federaal parket lag ook mee aan de basis van een huiszoeking bij Excel Mouscron, waar een sleutelvraag is of spelersmakelaar Pini Zahavi er stiekem aan de touwtjes trok of trekt.© BELGAIMAGE
Adjunct-federaalprocureur Eric Bisschop over Propere Handen: 'Ik geloof niét dat het weer business as usual is'
© Getty Images/iStockphoto
Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content