De schietpartij gebeurde woensdagmiddag kort na 12 uur. Een zwaar gewapende man in oorlogskledij legde een zelf in elkaar geknutseld springtuig neer aan de synagoge in de Humboldtstraße in Halle en probeerde die vervolgens binnen te dringen. “We hebben dat op camerabeelden vastgesteld”, zegt Max Privorozki, voorzitter van de Joodse gemeenschap in Halle. “De mensen hebben hem gezien en de deuren van binnenuit gebarricadeerd.”

Toen hij niet binnen raakte, begon hij op ramen en vensters te schieten, waarna hij ook om zich heen op voorbijgangers schoot. Daar schoot hij een toevallig voorbij lopende vrouw neer.

Hij gooide ook een granaat aan het nabijgelegen joods kerkhof. De dader zou dat kerkhof eveneens vergeefs proberen binnen te dringen hebben, en besloot na meerdere schoten op de toegangspoort dan maar een granaat te gooien. In een nabijgelegen pitazaak schoot hij dan weer een man dood.

Twee doden

Bij de schietpartij vielen dus twee doden - de man in de pittazaak en de vrouw op straat - en raakten meerdere mensen gewond. In het universitair ziekenhuis van Halle zijn al gewonden binnengebracht, waaronder een man met schotwonden die meteen onder het mes moest. Doordat hij de synagoge niet binnen geraakte, is een gigantisch bloedbad wellicht vermeden.

Dader handelde alleen

De politie slaagde er al snel in om de verdachte op te pakken. Het gaat om de 27-jarige Duitse neonazi Stephan B., die niet gekend was bij de politie. Hij was zwaargewond en heeft inmiddels een operatie ondergaan. De man had in zijn auto nog springstof liggen en kaapte tijdens zijn vlucht een taxi, waarmee hij een ongeval kreeg. “Hij moet zijn daad uitgebreid gepland hebben, maar gelukkig ging hij amateuristisch te werk”, zeggen bronnen bij de veiligheidsdiensten.

De dader heeft de aanslag gefilmd en gestreamd met een camera die hij op zijn helm bevestigd had. “De joden zijn de basis van alle problemen”, zegt hij in het begin van het filmpje. “Ik geloof niet dat de Holocaust ooit gebeurd is.”

De mislukte aanslag roept veel herinneringen op aan de aanslag op twee moskeeën in Christchurch. Daar vielen 51 doden.

Terrorisme

Een indrukwekkende schare politieagenten was tot woensdagavond aanwezig in Halle. Alle beschikbare politieagenten van de deelstaat Saksen kwamen ter plaatse, en vanuit Berlijn kwamen ook alle beschikbare agenten. De oproerpolitie was ook ter plaatse. Het station van Halle werd uit voorzorg voorlopig al volledig afgesloten. Ook scholen in de stad werden uit voorzorg gesloten.

Het ging volgens de autoriteiten dan ook om een “speciale situatie”, lees: een terreuraanslag. Het antiterreurparket is belast met het onderzoek. Die beslissing werd ingegeven door het “bijzondere belang van de zaak”, aldus het parket in Karlsruhe. Er zijn voldoende aanknopingspunten voor een mogelijke extreemrechtse achtergrond voor de feiten, aldus een woordvoerdster van het federale parket. Ze verwijst daarvoor naar alle omstandigheden van de feiten.

“Laffe aanslag”

“Er worden niet alleen mensen uit ons midden gescheurd, dit is ook een laffe aanslag op het vredig samenleven in ons land”, zei Reiner Haseloff, minister-president van Saksen-Anhalt, in een reactie. Haseloff kreeg het nieuws tijdens een conferentie in Brussel. Hij wordt woensdagavond weer in zijn regio verwacht.

Joodse feestdag

Het is vandaag Jom Kippoer, de belangrijkste joodse feestdag. Tijdens de schietpartij was er dan ook veel volk aanwezig in het gebouw, zegt Privorotzki, voorzitter van de Joodse gemeenschap in Halle, nog. “De veiligheidsvoorzorgen aan de ingang hebben standgehouden tijdens de aanval. Woensdagnamiddag bevinden zich nog altijd 70 à 80 mensen in de synagoge.

Aan synagogen in andere Duitse steden, zoals Leipzig en Dresden, werden agenten voor de deur gezet om te vermijden dat ook daar iets zou gebeuren. “Deze vreselijke daad treft ons diep”, zegt Nora Goldenbogen, de voorzitster van de Joodse gemeenschap in Dresden. “We hebben ons hier altijd veilig gevoeld en er waren geen indicaties dat we gevaar liepen. Jom Kippoer is in het verleden wel al een dag van aanslagen geweest.”

Verband met huiszoekingen?

De Duitse politie voerde woensdagochtend huiszoekingen uit in vier deelstaten, naar aanleiding van 23 extreemrechtse dreigbrieven tegen onder meer moskeeën, islamitische centra, partijcentrales en persagentschappen, waarin gedreigd werd met aanslagen. Het is niet duidelijk of er een verband is met de schietpartij in Halle.