‘Schrapping duolegaat treft kankeronderzoek, noodhulp en zelfs tijger in Cambodja’

Van de Epilepsie Liga, over OKRA en tot het dierenasiel: allemaal vroegen ze de voorbije jaren het groeiende aantal alleenstaanden en kinderloze koppels om een duolegaat op te nemen in hun testament. Door de erfenis op te splitsen in twee legaten – eentje voor familie of vrienden, eentje voor het goede doel – kon je de erfbelasting verminderen van 55 naar slechts  8,5  procent. Het goede doel betaalde die rekening.

Misbruiken

Maar met één pennentrek veegt de Vlaamse regering die praktijk van tafel. “Vlaams minister Matthias Diependaele (N-VA) gaf aan dat de duolegaten worden stopgezet vanaf aanslagjaar 2021. Dit gaat over de inkomsten van 2020, en is dus van toepassing op overlijdens vanaf 1 januari”, zegt Ann Maelfait, advocaat familiaal vermogensrecht bij het gespecialiseerde kantoor Rivus. Alleen al in 2021 rekent de overheid op 75 miljoen euro extra inkomsten. 

Er groeiden in de loop der jaren wel misbruiken. Maelfait: “Bij een altruïstisch duolegaat gaat 50 procent van de nalatenschap naar het goede doel. Dat is een goed testament. Maar men liep er soms de kantjes af. Bepaalde adviseurs belden de goede doelen, of ze niet tevreden waren met een minimaal bedrag van de erfenis, enkel om de belasting te besparen.”

Nu dreigen de goede doelen het slachtoffer te worden. “Alle non-profitorganisaties gaan dit voelen”, voorspelt Ann-Sophie Bouckaert van de HoGent. Naast grote en kleine hulporganisaties zijn dat ook universiteiten, vzw’s die medisch onderzoek financieren, musea, sportverenigingen en zelfs vriendenkringen bij scholen. In 2017 gingen 733 nalatenschappen naar 1.080 goede doelen in Vlaanderen. Samen erfden ze 254 miljoen euro. Dat was  41 procent meer dan in 2015.  

Het duolegaat bestaat nog maar twaalf jaar, maar verwierf een almaar groter aandeel. Nu al is het goed voor 15 procent van alle inkomsten van vzw’s en stichtingen uit erfenissen. “En in de testamenten met legaat die ik tegenwoordig opmaak, kiest driekwart van de mensen voor het duolegaat”, zegt Maelfait.

Roep om nultarief

De impact is groot. WWF België vreest projecten te moeten stoppen, zegt woordvoerder Koen Stuyck. “Wij ontvingen vorig jaar 2,2 miljoen euro uit legaten, vooral duolegaten. We financieren bosbeheer in de Amazone, de oerbossen in de Karpaten en de herintroductie van de tijger in Cambodja. We vrezen sommige van die projecten binnen enkele jaren te moeten stopzetten .” 

Bij Artsen zonder Grenzen spreekt Philippe Matthys van een alarmerende situatie. “Dit is een serieuze hap uit ons budget, die we niet van de ene dag op de andere kunnen opvangen. De laatste 4 jaar haalden we bijna 15 miljoen euro uit duolegaten, waarvan ruim 9 miljoen uit Vlaanderen. Met dat bedrag betaalden we vorig jaar ál onze projecten in Nigeria, waar we onder meer 2.246 kinderen behandelden tegen acute ondervoeding. We zullen natuurlijk nooit één land schrappen, maar de noodhulp komt in gevaar. Wil de Vlaamse regering dat er minder humanitaire hulp wordt gegeven of voorzien ze een compensatie?”

Kom op tegen Kanker kreeg tot nu twee tot vier miljoen euro per jaar uit duolegaten. “Voor ons is dat veel geld. Maar we begrijpen dat de Vlaamse regering misbruiken wil aanpakken”, zegt voorzitter Marc Michils. Hij sluit zich aan bij de algemene roep vanuit Testament.be en de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving, om ter compensatie nu het nultarief in te voeren voor schenkingen aan goede doelen. “Dat is al gangbaar in al onze buurlanden. We vragen ook een overgangsperiode voor de bestaande testamenten.”