België roept Turkse ambassadeur op het matje: “Militair ingrijpen is niet de oplossing”

Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) heeft de Turkse ambassadeur vandaag op het matje geroepen. Reynders meldt op Twitter dat dat “op zijn vraag gebeurd is”, om de ambassadeur de Belgische afkeuring van de Turkse militaire operatie in het noordoosten van Syrië duidelijk te maken. 

De MR-vicepremier verwijst ook naar de oproep van Federica Mogherini, hoge vertegenwoordiger van het Europees buitenlands beleid, om de actie stop te zetten. “De ambassadeur heeft de boodschap gekregen die de minister woensdag ook al in het parlement gebracht heeft”, aldus Karl Lagatie, woordvoerder van de FOD Buitenlandse Zaken.

De ambassadeur kreeg onder meer te horen dat de operatie veroordeeld wordt, en dat België vraagt die operatie zo snel mogelijk te stoppen. Een militaire oplossing is niet de juiste manier om het conflict op te lossen, in de plaats daarvan moet er gewerkt worden aan een politiek proces. Reynders’ woordvoerder kon niet bereikt worden om te zeggen of Reynders al dan niet aanwezig was.

De vijf Europese leden van de VN-Veiligheidsraad, waaronder België, hebben Turkije ondertussen opgeroepen zijn “unilaterale militaire actie” in Syrië stop te zetten. Dat deden ze in een gezamenlijke verklaring na de spoedzitting van de VN-Veiligheidsraad over het Turkse offensief in het noorden van Syrië.

Frankrijk, Duitsland, Polen, Groot-Brittannië en België konden volgens diplomaten niet de hele Veiligheidsraad overtuigen om zich achter de verklaring te scharen. Hun tekst onderstreept dat de Europeanen “diep bezorgd” zijn over het Turkse offensief, zonder het echter te veroordelen. Het waren de Europese landen die om de spoedzitting, die achter gesloten deuren plaatsvond, hadden gevraagd. In de VN-Veiligheidsraad zijn ook onder meer Rusland, China en de Verenigde Staten vertegenwoordigd.

De Europeanen zeggen in hun verklaring te vrezen dat het Turkse offensief “een heropleving van Daesh (het Arabische acroniem van Islamitische Staat, nvdr.) kan bevorderen, dat een grote bedreiging voor de regionale, internationale en Europese veiligheid blijft”. Ze zeggen ook niet te geloven dat de “veiligheidszone” die Turkije in het noordoosten van Syrië wil installeren aan de internationale criteria voor de terugkeer van vluchtelingen - op een vrijwillige en veilige manier - zal voldoen. 

Vlaams minister-president Jan Jambon roept de Europese Unie op om economische sancties te treffen tegen Turkije, als vergelding voor de inval in Koerdisch gebied in Syrië. Jambon, die in de Vlaamse regering ook bevoegd is voor Buitenlandse Zaken, vindt het bijzonder cynisch dat de Koerden “als dank voor hun schitterende job in de strijd tegen IS” aangevallen worden. Turkije moet dringend tot andere inzichten gebracht worden, en daar kan Europa toe bijdragen door economische sancties te treffen, aldus Jambon.

“Tegenover Turkije moet je indruk kunnen maken. En dat kun je alleen maar doen door als een eendrachtig Europees blok op te treden. Wat mij betreft, moet er zwaar ingezet worden op economische sancties tegen Turkije”, zegt Jambon. De Europese Unie moet haar handelsrelaties met Turkije “grondig bekijken”.

De Vlaamse regering zal voorlopig ook geen beslissingen meer nemen over aanvragen van Turkije voor de levering van goederen die mogelijk militair gebruikt kunnen worden. Dat heeft minister-president Jan Jambon (N-VA), ook verantwoordelijk voor Buitenlandse Zaken, bekendgemaakt.

Er lopen momenteel vier aanvragen voor leveringen aan Turkije van zogenaamde ‘dual use’-goederen, die zowel civiel als militair gebruik kunnen dienen. “Deze vier dossiers zijn al een tijdje in behandeling, maar tot de situatie in de regio duidelijker wordt, schorten we de beslissingen in deze dossiers op”, zegt de woordvoerder van Jambon.

Ook internationaal zijn er veel reacties op de inval in Syrië:

De Amerikaanse president Donald Trump heeft Turkije in een tweet gewaarschuwd voor sancties als het zich bij zijn offensief in het noordoosten van Syrië “niet aan de regels houdt”. Om welke regels het gaat voegde hij er niet aan toe.

“Turkije heeft al lang gepland de Koerden aan te vallen. Zij zijn al eeuwig aan het vechten. Wij hebben geen soldaten of Militair(e aanwezigheid) eender waar nabij het gebied van de aanval. Ik probeer een einde te maken aan ONEINDIGE OORLOGEN”, herhaalde Trump zijn eerdere uitspraken.

“Praten met beide zijden”", vervolgde hij. “Sommigen willen dat wij tienduizenden soldaten naar het gebied sturen en weer eens opnieuw een oorlog beginnen. Turkije is een land van de NAVO. Anderen zeggen BLIJF WEG, laat de Koerden hun eigen strijd leveren (zelfs met onze financiële hulp)”, aldus Trump. “Ik zeg tref Turkije zeer hard financieel & met sancties indien zij (de Turken) niet volgens de regels spelen! Ik kijk van nabij toe”, zo luidt de letterlijke tekst van de presidentiële tweet.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo heeft tegenover de Amerikaanse openbare omroep PBS de Turkse inval in het noordoosten van Syrië verrechtvaardigd door te zeggen dat Ankara een “gelegitimeerde bezorgdheid omtrent veiligheid” heeft.

“Zij (de Turken) hebben een terroristische dreiging in het zuiden”, zei Pompeo. “Wij hebben ervoor geijverd om ervoor te zorgen dat wij deden wat we konden doen om te verhinderen dat die terreurdreiging de mensen in Turkije zou raken, terwijl we probeerden te bereiken wat in het beste belang van Amerika is: de dreiging van radicaal islamitisch terrorisme vanuit Syrië (wegnemen)”, zei Pompeo woensdag.

Hij voegde eraan toe dat Amerikaanse troepen het gebied verlaten omdat Washington zijn enige doel heeft bereikt: het wegwerken van door Islamitische Staat (IS) gecontroleerd territorium. Om dat te bereiken waren de door de Koerden geleide Syrische Democratische Strijdkrachten “behulpzaam”. Pompeo noemde het ook “onjuist” dat Washington Ankara “groen licht” voor zijn militair offensief heeft gegeven.

De Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, Kelly Craft, waarschuwde dat er gevolgen voor Turkije zullen zijn als het zwakke personen niet beschermt, en niet garandeert dat IS niet van de situatie zal profiteren om weer uit zijn as te herrijzen. Welke gevolgen dat dan zouden zijn, zei ze er niet bij. 

De Franse president Emmanuel Macron heeft Turkije opgeroepen “zo snel mogelijk een einde te maken” aan zijn offensief in het noordoosten van Syrië. Het “riskeert (terreurorganisatie Islamitische Staat) IS te helpen zijn kalifaat weer op te bouwen”.

“Ik veroordeel in de meest krachtige bewoordingen het unilateraal militair offensief in Syrië en ik roep Turkije op het zo snel mogelijk te beëindigen”, zei het Franse staatshoofd op een persconferentie in Lyon. De Turkse inval schept een “humanitair risico voor miljoenen mensen”.

“Het risico IS te helpen zijn kalifaat weer op te bouwen, en het humanitaire risico, dat is de volledige verantwoordelijkheid van Turkije ten opzichte van de internationale gemeenschap”, waarschuwde Macron.

De Franse regering heeft de Turkse ambassadeur in Parijs ontboden, zo bevestigen diplomatieke bronnen.

Noorwegen, een lidstaat van de NAVO, schort elke nieuwe wapenverkoop aan Turkije op. “Gezien de situatie complex is en snel verandert zal het ministerie van Buitenlandse Zaken bij wijze van voorzorg geen nieuwe aanvragen voor exportlicenties voor defensiematerieel (....) ten behoeve van Turkije tot nader order meer behandelen”, zo liet minister van Buitenlandse Zaken Ine Eriksen Søreide weten aan het Franse persbureau AFP.

De Finse minister van Defensie Antti Kaikkonen kondigde aan dat ook zijn land de verkoop van wapens aan Ankara en andere in het conflict betrokken landen opschort. Finland maakt geen deel uit van de NAVO. 

De Syrische regering heeft scherpe kritiek geuit op de Turkse president Recep Tayyip Erdogan voor het stellen dat de enige bedoeling van het offensief van zijn land in het noordoosten van Syrië bestrijden van terrorisme en beschermen van de territoriale integriteit van Syrië is.

“Hij (Erdogan) kwam met verklaringen die enkel zijn gemaakt door iemand die voeling met de realiteit heeft verloren. Hij spreekt over zijn engagement met betrekking tot de bescherming van het Syrische volk terwijl hij een lichtzinnige moordenaar is, gedrenkt in het bloed van dit (Syrisch) volk”, zo citeerde het staatspersburau SANA een bron bij het Syrische ministerie van Buitenlandse Zaken. “Het Syrische volk beschermen is de missie van alleen het Syrisch Arabisch leger en de Syrische staat”, vervolgde SANA.

De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Luigi Di Maio heeft de Turkse ambassadeur bij zich ontboden in verband met de inval in Syrië, zo heeft zijn kabinet donderdag bekendgemaakt.

In een verklaring eist de Italiaanse diplomatie een einde “van alle unilaterale acties” en zegt ze dat de “enige werkbare optie voor een blijvende oplossing is een door de Verenigde Naties bemiddeld vredesproces”.

Di Maio heeft volgens het Italiaanse persbureau Ansa gezegd dat hij de Europese Unie tot acties tegen Turkije zal oproepen en dat hij ook een rechtstreekse oproep tot Ankara zal doen. 

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft de Turkse “invasie” in het noordoosten van Syrië “krachtig veroordeeld”.

“Israël veroordeelt krachtig de Turkse invasie in Koerdische regio’s in Syrië en waarschuwt voor een etnisch schoonvegen door Turkije en zijn bondgenoten van de Koerden”, zei Netanyahu. Hij voegde eraan toe dat zijn land bereid is de Koerden “humanitaire hulp” te bieden.

Rusland beschouwt het Turkse militair offensief in Syrië als een gerechtigde maatregel van Ankara om zijn eigen grenzen te beschermen, maar wil ook dat beide landen met elkaar gaan praten. Dat heeft de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov gezegd.

“Sedert het begin van de crisis in Syrië hebben wij duidelijk gemaakt dat wij de gerechtigde zorgen van Turkije omtrent de veiligheid van zijn grenzen begrijpen”, zei Lavrov volgens het persbureau Interfax. Die houding is niet veranderd, beklemtoonde hij.

“Niettemin zullen wij de noodzaak verdedigen van het aanknopen van een dialoog tussen Turkije en Syrië”, voegde Lavrov eraan toe. Moskou, dat het regime in Syrië steunt, zal ook proberen contacten te organiseren tussen Damascus en Koerdische organisaties.

In Nederland is op het ministerie van Buitenlandse Zaken gesproken met de Turkse ambassadeur over de Turkse inval in Noord-Syrië. Het was volgens minister Sigrid Kaag (Ontwikkelingssamenwerking) een “streng gesprek”, op het hoogste ambtelijke niveau.

Kaags collega-minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) riep Turkije woensdag al op het offensief in Noord-Syrië te staken, en ontbood de ambassadeur. “Vanochtend is de ambassadeur op Buitenlandse Zaken geroepen, en aan hem zijn duidelijke boodschappen meegegeven”, aldus Kaag.