“Johnson wil eerst basisvrijhandelsakkoord”: lichtpunt in brexit-onderhandelingen?

Een beperkt vrijhandelsakkoord wordt niet gezien als een oplossing voor alle problemen en neemt niet de noodzaak weg van bepaalde grenscontroles aan de grens tussen het Britse deel van Ierland (Noord-Ierland) en de republiek Ierland. Maar in de ogen van de Britse regering kan dit een basis vormen voor een brexitdeal die veel meer omspant.

Begin deze week zag het er nog naar uit dat de brexitonderhandelingen stilaan hun eindpunt hadden bereikt. Johnson beschuldigde de Duitse bondskanselier Angela Merkel er dinsdag van een akkoord "nagenoeg onmogelijk" te hebben gemaakt, waarop de Europese Unie in de verdediging schoot. Europees president Donald Tusk beschuldigde de Brit van een "spelletje zwartepieten" en ook Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker vroeg Johnson met aandrang de schuld niet naar Brussel door te schuiven.

Maar tijdens een ontmoeting met de Ierse premier Leo Varadkar deze namiddag zou de Britse premier belangrijke toegevingen hebben gedaan, berichten Britse media. Het gaat dan over Johnsons jongste voorstel om de backstop te vervangen. Dat vangnet vermijdt een fysieke grens tussen EU-lidstaat Ierland en Noord-Ierland, dat deel uitmaakt van het Verenigd Koninkrijk, door het Verenigd Koninkrijk voor onbepaalde duur in de douane-unie te houden. Johnson stelt voor om uit de douane-unie te stappen, maar Noord-Ierland zou dan wel de regelgeving voor goederen en voedingsmiddelen tijdelijk afstemmen op die van de Europese binnenmarkt. Dat ziet de EU niet zitten, omdat de controles verre van waterdicht zouden zijn. Bovendien krijgen de Noord-Ierse autoriteiten in Johnsons plan om de vier jaar de kans om het hele regime op te blazen.

Over die twee cruciale zaken - de controlemechanismen en het feit dat Noord-Ierland de regeling eenzijdig kan opzeggen - zou Johnson toegevingen hebben gedaan, klinkt het. De pers moet het voorlopig met een korte officiële verklaring van beide leiders stellen, waarin staat dat ze een "gedetailleerde en constructieve discussie" hadden, dat ze "het erover eens zijn dat ze een pad richting een mogelijk akkoord zouden zien", en dat het gesprek "focuste op de uitdagingen op vlak van douane en toestemming".  

Even later op een persconferentie temperde Varadkar de verwachtingen enigszins. “Het is mogelijk om tot een akkoord te komen tegen eind oktober”, zei hij, “maar verkoop het vel van de beer niet vooraleer die geschoten is”. Bovendien zouden de Britten erbij blijven dat het hele Verenigd Koninkrijk uit de Europese douane-unie moet stappen, meldt The Guardian. 

Varadkar is van plan samen te zitten met de taskforce 50, die de brexitonderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk voorbereidt, staat nog in de mededeling. Morgen staat er een ontmoeting tussen Michel Barnier en de Britse brexitminister Stephen Barclay op de agenda. Die was normaal voorzien voor vandaag, maar werd opgeschoven. Het feit dat die vergadering niet wordt opgeblazen, is volgens de Britse media alvast geen slecht teken. Volgende week is een Europese top over de brexit, en een aantal Europese leiders heeft premier Johnson gevraagd om voor het weekend te komen met een haalbaar voorstel. 

De Europese Commissie deelde inmiddels mee de gesprekken over het Brits vertrek te gaan “intensifiëren”. De Europese hoofdonderhandelaar Michel Barnier had vanmorgen een “constructief” gesprek met brexit-minister Stephen Barclay. Het onderhoud leek te bevestigen dat de onderhandelingen over het echtscheidingsakkoord een nieuw elan hebben gekregen na de ontmoeting die de Ierse premier Leo Varadkar had met zijn Britse ambtgenoot.

In de mededeling herinnert de Commissie er wel aan dat het Europese standpunt over de grens tussen Ierland en Noord-Ierland onveranderd blijft. Er moet in het akkoord een juridisch werkbare oplossing gevonden worden die vermijdt dat er een harde grens ontstaat, die de geïntegreerde economie op het eiland en de Goede Vrijdagakkoorden beschermt, en de integriteit van de Europese eenheidsmarkt vrijwaart.