Joodse gemeenschap in Antwerpen na aanslagen in Duitsland: ‘We zijn altijd een doelwit’

“Neen, de mensen zijn er hier niet echt mee bezig”, klinkt het bij Hoffy’s, het traditioneel Joods restaurant dat wereldberoemd werd in Vlaanderen dankzij een bezoekje van tv-kok Jeroen Meus. “Woensdag vierde iedereen Jom Kipoer, een van onze belangrijkste feestdagen. Dan gaan mensen naar de synagoge en feesten ze met familie. Naar hun gsm kijken, doen ze op zo’n dag nauwelijks. Veel mensen wisten dus niet eens goed wat er gebeurd was.”

Donderdag begonnen de berichten uit Duitsland wel een beetje door te sijpelen, merkte de Antwerpse schepen Claude Marinower (Open Vld). Hij heeft zelf Joodse roots en kent de Joodse gemeenschap in Antwerpen goed. “Ik zie op Facebook vooral berichten van solidariteit met de slachtoffers verschijnen. Duitsland is ook niet ver hé. C’est arrivé pres de chez vous. Al is het ook al ‘chez nous’ gebeurd, iets wat veel mensen niet meer weten. Eind jaren zeventig en ook begin tachtig zijn enkele zware aanslagen gebeurd op de Joodse gemeenschap in Antwerpen. Die hebben er voor gezorgd dat we hier al vele jaren strenge beveiliging hebben. De voorbije jaren zijn die nog strenger geworden. Meer angst is er dus niet, de Joodse gemeenschap leeft al heel lang met dreigingen. Maar voelt zich wel goed beveiligd.”

Dat is niet onbelangrijk. Uit een enquête van het Europees Bureau voor de Grondrechten eind vorig jaar bleek nog dat België, na Frankrijk, het land is waar Joden de meeste haat zeggen te voelen. Naast de politiecontroles en militairen die patrouilleren heeft de Joodse gemeenschap ook eigen beveiligingsmensen die rondlopen in de buurt en verdachte zaken signaleren. Bovendien hangt er aan zowat elk huis een bewakingscamera. De Antwerpse politie liet woensdag al weten dat het dreigingsniveau voor de Joodse gemeenschap in Antwerpen niet omhoog gaat. Om de eenvoudige reden dat het al hoger is dan voor de rest van het land. In januari 2018 daalde het algemene niveau naar 2, terwijl het voor de Joodse gemeenschap op 3 bleef. 

Bijna Bataclan-scenario

De ongeveer 20.000 Antwerpse Joden zijn ondertussen gewoon aan al die maatregelen, meent de schepen. “Iedereen heeft leren omgaan met de situatie. Kinderen op weg naar school of ouders op weg naar de synagoge kijken niet meer op als de straten bij momenten afgesloten worden. Op een feestdag als Jom Kipoer is dat het geval, ook op andere momenten wanneer dat nodig geacht wordt. Politie, interne beveiliging en ook militairen zijn hier altijd aanwezig. Voor veel mensen oogt dat vreemd, maar de Joden zijn eraan gewoon.”

De aanslag in Halle heeft ook aangetoond dat beveiliging werkt, meent rabbijn Aaron Malinsky. Want de dader heeft geprobeerd om binnen te raken in de synagoge, waar op dat moment meer dan 70 mensen aanwezig waren. “Iemand van de interne beveiliging heeft nog de deur kunnen barricaderen. Anders was het een waar bloedbad geworden. De dader had handgranaten en vuurwapens. Dat zou een Bataclan-scenario geworden zijn.”

Rabbijn Malinsky houdt zich al meer dan twintig jaar bezig met interreligieuze dialoog en voelt zich naar eigen zeggen nu vooral ontmoedigd. “De dreiging kwam lange tijd uit een bepaalde hoek, moslimextremisten. Nu zie je dat een extreemrechtse, blanke wacko een aanslag pleegt op Joden. De geloofsgemeenschappen doen hun best om toenadering te zoeken, maar dit geeft ons wel het gevoel dat onze inspanningen druppels op een hete plaat zijn. De dreiging komt van alle kanten. Wij zijn altijd doelwit en dat doet pijn.”

En er dreigt volgens Malinsky nog een groter gevaar af te komen op de Joodse gemeenschappen in heel Europa. “Wat Turkije aan het doen is in Syrië baart ons erg veel zorgen. De Turken bestoken er de Koerden, die veel Europese IS-strijders vasthouden. Het is heel onduidelijk wat met die strijders zal gebeuren. Als die naar hier komen, kunnen we alleen het ergste vrezen. Want dat zijn wandelende anti-Joodse tijdbommen.”