Europese Unie veroordeelt militair offensief in Syrië, Turkije beschuldigt EU van "beschermen van terroristen”

De VN melden dat er al 160.000 mensen door het Turkse offensief ontheemd zijn. Antonio Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, roept op tot een onmiddellijke de-escalatie en vraagt alle partijen hun problemen op een vreedzame manier op te lossen. Hij wil ook dat ze “een maximale terughoudendheid” in acht nemen en dat elke militaire operatie burgers ontziet.

De expliciete veroordeling van de EU vandaag gaat dan weer een stap verder dan de verklaring die hoge vertegenwoordiger Federica Mogherini vorige week had uitgestuurd in naam van de EU. Daarin was enkel sprake van een oproep om het offensief stop te zetten.

Dat nu toch alle 28 lidstaten de Turkse inval in Syrië veroordelen, is volgens de Nederlandse minister Stef Blok "een enorme stap vooruit". De Turkse president Recep Tayyip Erdogan "zal dit heel vervelend vinden", meent hij. "De EU heeft eigenlijk nog nooit een NAVO-lidstaat veroordeeld. Dit is toch wel een heel duidelijk signaal."

Nederland was ook één van de eerste lidstaten die vorige week meteen besloot om de uitvoer van wapens naar Turkije op te schorten. Tot een formeel Europees wapenembargo tegen Turkije kwam het in Luxemburg niet. De lidstaten engageren zich wel "sterke nationale standpunten" aan te nemen. Later deze week zullen vertegenwoordigers van de lidstaten hun standpunten opnieuw "coördineren". 

"Er is een engagement van alle lidstaten om naar een sterk wapenembargo te gaan", onderstreepte de Belgische minister Didier Reynders. "Het is een echt wapenembargo. Dat is ook logisch in zo'n tragische situatie (...) Maar we zijn bereid meer te doen in de komende dagen en weken, wij willen eerst en vooral een stopzetting van de operaties.”

Mogherini verzekerde dat deze formule hetzelfde effect zal hebben als een Europees besluit om de export te blokkeren. De piste maakt het echter mogelijk om beslissingen sneller uit te voeren, aldus Mogherini. En ze moet vermijden dat lidstaten in juridische problemen belanden omwille van afspraken binnen de NAVO.

Ook de Italiaanse minister Luigi Di Maio beklemtoonde dat alle lidstaten zich engageren om de export van wapens te blokkeren. Het land -een belangrijke wapenleverancier van Turkije- zal de komende uren stappen zetten. “De maatregel geldt wel enkel voor toekomstige contracten, niet voor lopende leveringen, voegde Di Maio toe. 

De Europese buitenlandministers menen dat het Turkse offensief tegen de Koerdische strijders de hele regio destabiliseert. Daarnaast vrezen ze ook dat IS door het militaire geweld ruimte zal krijgen om zich opnieuw te versterken. Ze dringen erop aan dat de ministers van de internationale coalitie tegen IS snel bijeenkomen. “Er moet een politieke oplossing komen”, klinkt het.

“Het feit dat de Europese Unie een benadering toepast die terroristische elementen beschermt, is onaanvaardbaar”, zo heeft de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu in een communiqué over de kritiek van de EU gezegd. Ankara verwerpt die kritiek “en bloc”.

“Gezien deze zowel onwettige als bevooroordeelde houding zullen wij onze samenwerking met de Europese Unie op sommige domeinen ernstig opnieuw bekijken”, voegde de bewindsman er zonder verdere details aan toe.

Niet enkel de militaire inval in het noorden van Syrië, ook de "illegale booractiviteiten" in de Middellandse Zee nopen de Europeanen overigens tot maatregelen tegen Turkije. Deze zomer keurde de EU al een aantal sancties goed, zoals de opschorting van onderhandelingen over luchttransport. Maar die hebben vooralsnog geen tastbaar resultaat opgeleverd.

Nu gaat de EU ook individuele sancties mogelijk maken tegen personen of organisaties die verantwoordelijk zijn voor deze boringen ten westen van lidstaat Cyprus. Dat kan gaan om de uitvaardiging van reisverboden of de blokkering van activa op Europees grondgebied. De lidstaten vragen Mogherini om "snel" concrete voorstellen op tafel te leggen.