Fonds om energiearmoede te bestrijden droogt op
Het Fonds Gas en Elektriciteit heeft 30 miljoen extra per jaar nodig om Belgen in energiearmoede te blijven helpen. Sinds 2012 is dat hulpfonds bevroren en kwam er een tekort van 21 miljoen euro, terwijl energieprijzen net stegen. ‘Een regering die het meent met armoedebestrijding zet dit recht’, aldus het Platform tegen Energiearmoede.
Ze hebben zo weinig inkomen dat hun energiefacturen een dubbel zo grote hap uit dat krappe budget nemen in vergelijking met de modale Belg. Waardoor ze die facturen niet altijd kunnen betalen en elektriciteit en gas soms afgesloten worden. Of ze kunnen de rekeningen alleen betalen door flink te beknibbelen op verwarmen, koken, verlichting en andere dagelijkse zaken die vanzelfsprekend lijken.
In België leeft één op de vijf gezinnen zo in ‘energiearmoede’, zo toont de meest recente Energiebarometer van de Koning Boudewijn Stichting (KBS). Daarom is in 2015 het ‘Platform tegen Energiearmoede’ opgericht: een samenwerking tussen OCMW’s, energieproducenten, -leveranciers en -distributeurs en consumenten-en armoede-organisaties; beheerd door de KBS.
Zij roepen nu eensgezind op om de bevriezing van de middelen voor het Fonds voor Gas en Elektriciteit ongedaan te maken én om dat hulpsysteem beter te spekken.
Bevroren
OCMW’s kunnen sinds 2002 putten uit het fonds voor hulp aan mensen in energiearmoede. “Een doorlichting bewees dat het efficiënt en noodzakelijk is”, zegt emeritus professor rechten en sociale wetenschappen Bernard Hubeau van het expertenteam bij het Platform.
Maar in 2012 bevroor de federale overheid de wettelijke indexering van het fonds per Koninklijk Besluit, waardoor het 21 miljoen euro misliep. “We zien dan ook dat steeds meer mensen in energiearmoede in de kou blijven staan”, zegt Jan Willems, energiecoördinator van het OCMW in Brussel. “Voor de Vlaamse OCMW’s betekent het dat ze zeer vaak uit eigen middelen bijpassen als mensen de factuur niet kunnen betalen”, zegt Nathalie Debast, woordvoerster bij de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten. “Bovendien moeten ze ook investeren in extra personeel om mensen te begeleiden.”
Hubeau: “Als de volgende regering het meent met armoedebestrijding, maakt ze de bevriezing ongedaan. Zelfs een regering in lopende zaken kan dat eigenlijk al.”
Essentieel
Maar het Platform eist meer. Jaarlijks zou 30 miljoen euro extra naar het fonds moeten gaan. Want niet alleen is er een financieringstekort opgelopen, er is bovendien een kloof ontstaan tussen wat de wet uit 2002 voorziet voor het fonds en de realiteit. Zelfs al was de wettelijke indexering niet bevroren, dan nog was dat voor dit fonds flink onvoldoende geweest om aan de reële noden te voldoen, zo toont onderzoek door SIA Partners in opdracht van het Platform.
Zo is aardgas 56 procent duurder geworden sinds 2002 en elektriciteit 108 procent. Ook zijn er nu bijna een kwart meer OCMW-medewerkers en bijna de helft meer middelen voor OCMW’s nodig om de mensen in energiearmoede die bij hen aankloppen te helpen. Dat terwijl de voorziene indexering maar 20 procent meer middelen zou hebben betekend.
Die 30 miljoen extra per jaar is volgens het Platform dan ook essentieel. De centen kunnen komen uit een erg kleine toename van de federale bijdrage op onze energiefactuur, die zo gemiddeld 2,7 euro per jaar duurder zou worden, of uit de algemene belastinginkomsten.
“Wij verkiezen optie twee omdat die helemaal niemand raakt in de portefeuille”, zegt Hubeau. “Het zou een politieke keuze zijn over een al bij al bescheiden bedrag. Anders kunnen we energiearmoede niet meer bestrijden. En dan moet je weten dat dit fonds op zich al niet volstaat. In 2017 ontvingen 120.000 gerechtigde huishoudens er steun van. Veel minder dus dan de één op de vijf huishoudens in nood.”
Minister van Energie Marie-Christine Marghem (MR) reageert dat sinds de blokkering in 2012 door de regering-Di Rupo die beslissing ieder jaar is herhaald ‘om te vermijden dat de energiefactuur zou stijgen’. “Er was trouwens telkens eensgezindheid in het parlement”, stelt ze.