Opdoffer voor Johnson én voor hoop op brexit-akkoord: Noord-Ierse Unionisten geven geen steun

Brussel en Londen lijken nu al enkele dagen op de rand van een doorbraak over de brexit. De Britse premier Boris Johnson zou serieuze toegevingen op tafel hebben gelegd over de Ierse grens, het grootste obstakel richting een deal. Concreet zou hij ingestemd hebben met douanecontroles in de Ierse zee, wat een harde grens tussen EU-lidstaat Ierland en Noord-Ierland, dat deel uitmaakt van het Verenigd Koninkrijk, vermijdt. Tegelijkertijd blijft Noord-Ierland dan formeel in het Britse douanestelsel, een belangrijke voorwaarde voor de Britten.

Cruciaal daarin zijn de modaliteiten rond instemming. Johnson had voorgesteld om de Noord-Ieren elke vier jaar de kans te geven zich opnieuw uit te spreken over het regime. Maar een de facto veto voor Stormont kon voor de Europese Unie niet door de beugel. Daarnaast zijn er ook losse eindjes rond de btw: voor de handel met Ierland zou Noord-Ierland in het Europese btw-stelsel moeten blijven, maar dan moet er een nieuw mechanisme komen voor handel met de rest van Groot-Brittannië.

De Noord-Ierse unionisten van DUP maken nu duidelijk dat ze wat op dit moment op tafel ligt, niet kunnen steunen. Voor hen is het onaanvaardbaar dat Noord-Ierland een andere behandeling zou krijgen dan de rest van het Verenigd Koninkrijk. “We hebben voortdurende gesprekken gehad met de regering. Zoals het er nu voorstaat, kunnen we niet steunen wat wordt voorgesteld rond douane en instemming, en er is te weinig duidelijkheid over de btw”, klinkt het donderdagochtend in een statement van partijleiders Arlene Foster en Nigel Dodds. “We zullen blijven verder werken met de regering om een redelijk akkoord te sluiten dat werkt voor Noord-Ierland en de economische en grondwettelijke integriteit van het Verenigd Koninkrijk beschermt.”

De DUP trekt zijn handen dus af van de deal, een grote opdoffer voor Johnson. Als de Europese en Britse onderhandelaars een ontwerpakkoord kunnen sluiten, moet hij dat nog altijd door het parlement zien te loodsen. Daarvoor is de DUP cruciaal: Johnsons regering heeft geen meerderheid, en bovendien stemmen heel wat harde brexiteers in Johnsons eigen partij hun stemgedrag af op dat van de Noord-Ierse Unionisten.

Wachten op tekst

Om 15 uur gaat de Europese top van start, maar het is voorlopig onduidelijk of de leiders zich over de tekst van een akkoord zullen kunnen buigen. Hoe dan ook zal die tekst juridisch bindende afspraken moeten bevatten, het mag dus geen opsomming van losse afspraken zijn. Zelf onderhandelingen met de Britse premier Boris Johnson voeren, wijzen de EU-leiders af.

“Zelfs als er straks geen akkoord voorligt, zou de ratificatie (door het Europees en door het Britse parlement, red.) voor 31 oktober wel eens onmogelijk kunnen zijn”, zegt de Europese bron. Het is daarom uitkijken naar wat Europees Parlementsvoorzitter David Sassoli en Boris Johnson over het ratificatieproces te zeggen zullen hebben.

Als er vandaag (nog) geen akkoord wordt bereikt, is in principe alles nog mogelijk, zelfs de organisatie van een extra Europese top voor het einde van de maand. Dat scenario is ook mogelijk als in geval van een laat akkoord een van de leiders straks op de rem gaat staan om de tijd te nemen de tekst te bestuderen.

De onderhandelingsteams rond Johnson en Europees Commissievoorzitter Juncker blijven in elk geval verder spreken, bevestigt een woordvoerster van de Europese Commissie donderdag op Twitter. “De contacten tussen de Europese en Britse teams gaan door. Jean-Claude Juncker en Boris Johnson hebben elkaar net gesproken. Elk uur en elke minuut voor de Europese top tellen. Wij willen een akkoord.”

Volgens de Duitse bondskanselier Angela Merkel is er in elk geval nog geen brexitakkoord, maar is er wel “duidelijke vooruitgang geboekt tijdens de afgelopen dagen”. Dat zei ze in een statement voor de Bundestag, het Duitse parlement. Mogelijk is er nog een extra Europese top nodig later in oktober, zei ze.