Je oude benzinewagen op rijden, of een elektrische wagen kopen: wat is groener?
U rijdt naar volle tevredenheid in uw niet zo nieuwe, maar prima functionerende auto. Het enige nadeel is dat er een verbrandingsmotor onder de kap ligt en u wilt iets doen aan een beter klimaat. Moet u dan overstappen op een e-auto of is het duurzamer de oude zo lang mogelijk te blijven gebruiken?
Het korte antwoord op deze vraag is ja, overstappen. “Je kunt beter een nieuwe elektrische auto kopen dan met je oude benzine- of dieselauto te blijven rijden. Elke elektrische auto verschoont gemiddeld gezien het wagenpark”, zegt Marieke Reisinger van Milieu Centraal, een Nederlandse organisatie die burgers adviseert over verduurzaming.
Het precieze antwoord is een stuk lastiger. Want er zijn veel variabelen die bepalen hoe klimaatvriendelijk (of -vijandig) een auto is. En het hangt ervan af welke getallen daarbij gekozen worden. Neem de accu van een e-auto. Het kost enorm veel energie (en levert dus veel CO2 op) om die te produceren. Zo veel energie dat een elektrische auto in de showroom een stuk ‘vuiler’ is dan de gloednieuwe vergelijkbare benzineversie die ernaast staat. Pas als beide auto’s gaan rijden, loopt de e-auto steeds een beetje van de achterstand in, omdat per gereden kilometer de uitstoot van CO2 lager is.
De vraag is waar het omslagpunt ligt en hierover zijn de laatste maanden semantische veldslagen gevoerd. Bijvoorbeeld over die accu. Als je ervan uitgaat dat die maximaal vijfhonderd keer ontladen kan worden voor de capaciteit zo ver is afgenomen dat hij eigenlijk niet meer bruikbaar is, betekent dit dat hij al snel vervangen moet worden, waardoor de klimaatwinst weer deels ongedaan gemaakt wordt. Neem een Tesla die 500 kilometer doet met één oplading: na 500 keer volledig ontladen en opladen, ben je in theorie al na 250.000 kilometer aan vervanging toe. Maar ga je uit van duizend laadcycli, dan neemt de bruikbare afstand toe tot een half miljoen, en bij tweeduizend keer stijgt de teller naar een miljoen klimaatvriendelijker kilometers. Dat is een heel ander verhaal.
Ook over de vraag hoeveel CO2 er precies vrijkomt, zijn studies volgeschreven. Er worden getallen genoemd van 300 kilogram CO2 per kilowattuur opslagcapaciteit. Maar ook 65 kilogram of nog minder. Dit betekent dat een flinke accu van 60 kilowattuur 18 ton CO2 oplevert. Of ‘slechts’ 4 ton. En dat maakt nogal een verschil wanneer het omslagpunt wordt bereikt.
Een ander facet dat van belang is, is of auto-accu’s hergebruikt worden. Als een accu te veel van zijn capaciteit verloren heeft om nog langer een auto te kunnen aandrijven, kan hij nog altijd een paar jaar mee om te helpen het elektriciteitsnetwerk te stabiliseren. In hun tweede leven helpen accu’s zo mee de elektriciteitsproductie te vergroenen. En over tien jaar, zo is de verwachting, zal er een levendige industrie in opkomst zijn die oude accu’s recyclet. Dat gebeurt nu nog weinig, domweg omdat er nog maar zeer mondjesmaat versleten autoaccu’s zijn. Dat is over een decennium anders, en dan loont het de bestanddelen uit deze accu’s te gaan hergebruiken.
Als we brandstofauto’s willen vergelijken met elektrische, moet ook worden gekeken naar rendementsverschillen. Elektromotoren gaan veel efficiënter om met energie dan verbrandingsmotoren, wat eigenlijk rijdende kachels zijn: ze zetten de energie uit benzine en diesel vooral om in warmte. Op het eerste gezicht wint de e-auto glansrijk. Maar als rekening wordt gehouden met de productie van stroom, het transport ervan en omzettingsverliezen voor die elektriciteit in de accu zit, valt het totale rendement een stuk lager uit. En de CO2-uitstoot dus hoger. Er wordt immers nog veel fossiele brandstof verstookt om de stroom voor de e-auto op te wekken die naar de e-auto gaat.
Waar komt de stroom vandaan?
Om te weten hoeveel een e-auto het klimaat ontziet vergeleken met een benzineauto, is een zogenoemde life cycle analysis nodig. Daarin wordt gekeken naar alle factoren die bepalen hoe veel energie een auto gedurende zijn leven verbruikt, en hoe veel CO2-uitstoot dit oplevert. Uit dit soort analyses komt naar voren dat de elektrische auto wint. Zelfs als de stroom is opgewekt in het notoir klimaatonvriendelijke Polen, liet Milieuorganisatie Transport & Environment twee jaar geleden uitrekenen.
Polen is samen met Estland het minst klimaatvriendelijke land als het aankomt op stroomproductie: voor elke opgewekte kilowatt wordt in deze landen respectievelijk 706 en 871 gram CO2 uitgestoten, blijkt uit gegevens van de website Electricitymap.org. In Frankrijk is dat bijvoorbeeld amper 62 gram (vooral dankzij het grote aandeel nucleaire opwekking) en in Duitsland 322 gram (vooral dankzij hernieuwbaar).
Het maakt dus nogal uit waar je woont hoe klimaatvriendelijk je rijdt (en ook: is de accu in Polen geproduceerd of in Scandinavië, waar de stroom ook voor de productie veel duurzamer is). Uit de getallen hierboven blijkt al dat een eenvoudig antwoord niet zomaar te geven is. Maar er is nog iets wat pleit voor een overstap naar elektrisch. Want een e-auto wordt gedurende zijn leven steeds klimaatvriendelijker. Dit komt doordat het aandeel duurzame energie de komende jaren groeit. Je nieuwe auto zal het volgend jaar beter doen dan dit jaar, en het jaar erop ook weer.
Ook benzinemotoren worden schoner. Doordat ze veel minder vuiligheid uitstoten, maar ook doordat de brandstof verandert. Sinds oktober tanken de meeste auto’s E10, dat voor een tiende bestaat uit bio-ethanol, dat het klimaat veel minder belast dan ouderwetse benzine. Zelfs uw oude benzinewagen is sinds een paar maanden dus helemaal vanzelf iets schoner geworden.
Maar de e-auto wint. Op basis van zogenoemde well to tank-berekeningen en tank to wheel-berekeningen komt Milieu Centraal uit voor een CO2-uitstoot van 202 gram voor een gemiddelde benzineauto en op 68 gram CO2 per kilometer door een vergelijkbare e-auto. Dit zijn gemiddelden en vuistregels, omdat er zo veel variabelen zijn die een rol spelen, zegt Milieu Centraal. Maar je kunt ervan uitgaan dat het voor het klimaat beter is je verbrandingsmotor weg te doen.
Wie minder dan negenduizend kilometer per jaar rijdt, kan trouwens beter gaan autodelen, liefst elektrisch, zegt Reisinger. Want naast het feit dat deze auto’s efficiënter worden gebruikt omdat ze minder stilstaan, bespaar je bij dit jaarkilometrage ook kosten.
Er is nog een reden om je oude auto weg te doen, zegt Milieu Centraal. Het totale autobezit is als een treintje: als er aan de voorkant een nieuwe bij komt, valt er aan de achterkant een oude, viezere auto af. Door een nieuwe e-auto te kopen, zal de hele keten groener worden. Nu gaat die stelling niet helemaal op, omdat het autobezit in België nog altijd groeit. Het treintje wordt voorlopig dus nog langer, in plaats van schoner. Maar op termijn zullen de oudste wagens als eerste sneuvelen en dat is goed voor het klimaat en luchtkwaliteit.
Voor diesel geldt dit verhaal nog meer, althans voor diesels ouder dan anderhalf jaar. Die stoten namelijk veel stikstofoxiden uit, een schadelijk gas dat bijdraagt aan het stikstofoverschot. En als u in een heel oude diesel rijdt zonder roetfilter, dan is het devies: wegdoen.
De kosten
Ten slotte is er nog de kostenkwestie. Want een elektrische auto is nu nog duurder in aanschaf dan een vergelijkbare fossiele. Maar de prijs van e-auto’s daalt en zal de komende jaren verder dalen. Bovendien is de e-auto in de praktijk goedkoper, omdat hij minder energie verbruikt en er voorlopig geen wegenbelasting op betaald hoeft te worden. Wie zijn auto zakelijk rijdt, heeft de komende jaren een aardig belastingvoordeel. Om te berekenen of de overstap ook gunstig is voor de portemonnee, heeft Milieu Centraal een rekenhulpmiddel gemaakt, om mee te spelen.
Resteert de vraag: moet ik overstappen of niet? Een sluitend advies is niet te geven, behalve dat de overstap naar elektrisch eigenlijk altijd gunstig uitpakt voor het klimaat. Hoe groot de sprong is, dat hangt deels af van keuzes die u zelf maakt, en hoe oud uw auto is. Een ding is zeker: zelfs een benzineauto is met weinig moeite een stuk klimaatvriendelijker te maken, door in plaats van 120 op de snelweg 100 kilometer per uur te gaan rijden. Scheelt een pak in brandstofverbruik en dus in CO2-uitstoot.