‘Iedereen is brexit beu, dus met Meghan Markle hebben de Britse tabloids iets anders om mee uit te pakken’

Wie dezer dagen een Britse tabloid openslaat, waant zich terug in de melodramatische Diana-dagen. Meghan verklaart in tranen dat ze ‘niet oké’ is. Prins Harry verkondigt strijdvaardig dat hij zijn vrouw zal beschermen tegen het trieste lot van zijn moeder én bevestigt terloops dat hij met broer William overhoop ligt, die op zijn beurt zijn entourage instructies geeft om daar via de pers op te reageren.

Het royale mediacircus draait weer op volle toeren sinds de intrede van – de voor de Britten onconventionele – Meghan Markle aan het hof, een gescheiden Afro-Amerikaanse actrice, die voor ze furore maakte in de serie Suits in reclamespotjes suggestief een burger op de barbecue flipte of prijzenkoffertjes streelde als assistente in het spelprogramma Deal or No Deal. De hoera’s na haar huwelijk met de jongste zoon van kroonprins Charles klonken nog na, toen de tabloids het geweer van schouder wisselden en de nagelnieuwe hertogin van Sussex dagelijks door het slijk begonnen te sleuren. Ze heet een even verwaande als veeleisende Hollywood-diva te zijn die Harry onder de knoet houdt en de Britse tradities met de voeten veegt, een liberaal nest dat haar Californische gewoontes opdringt, een genadeloze goudzoekster die gretig de lusten, maar niet de lasten van haar rol wil aanvaarden.

Tabloidlezers gaan lustig mee op in het verhaal en kappen online bakken vitriool én complottheorieën over de hertogin heen: Harry zou stiekem al echtgenoot nummer drie zijn, ze verbergt een kind uit een eerdere relatie, haar zwarte moeder zat jaren in de gevangenis.

Meghan heeft er alleszins genoeg van. Ze daagt The Mail on Sunday voor de rechter na de publicatie van een smeekbede aan haar vervreemde vader om niet met de pers te praten – waarmee Daddy Markle gezwind naar de krant was gestapt. In een statement beschuldigt prins Harry de tabloid van een lastercampagne tegen zijn vrouw.

Vraag is waarom Markle zo snel is uitgegroeid tot niet enkel de schietschijf van de populaire pers, maar een haatfiguur voor een deel van de bevolking? We vroegen het aan Peter Mandler, professor moderne culturele geschiedenis aan de universiteit van Cambridge – en zelf Amerikaan in Engeland.

Markle mag dan wat minder gepolijst en meer uitgesproken zijn dan de rest van de Windsor-clan, ze is op geen enkele faux pas betrapt sinds ze de filmset inruilde voor het paleis. Vanwaar dan die hevige reacties?

Mandler: “Het is onderdeel van een media-denkraam: de koninklijke familie is altijd verkoopbaar en voor de tabloidpers zijn ze handelswaar. En als er controverse is, des te beter. Dat stamt uit een moderne paradox: royals worden geacht iconische figuren te zijn die buiten het normale leven staan, terwijl menselijke zwakheden hen toch niet vreemd zijn. Mensen zullen daar altijd interesse voor hebben. Na de dood van prinses Diana verscheen een erg interessante studie: het volk meende dat ze haar intenser en met meer interesse hadden gevolgd dan ze daadwerkelijk deden. Dat is van belang voor het begrijpen van alle koninklijke gebeurtenissen: als één bepaalde figuur eruit springt, lijkt hij of zij meer een nationale bezigheid dan eigenlijk het geval is.

“Er zitten elementen in het verhaal van Meghan Markle die mensen bijzonder alert en vijandig maken, ook al zullen ze het niet toegeven. We noemen dat stereotype suppression, het onderdrukken van stereotypes. Meghan past niet in de koninklijke gietvorm: ze is Amerikaanse en van gemengde afkomst. De vraag is hoe je dat afweegt tegen de algemene aandacht en tegen de koninklijke schandalen die de tabloids opvoeren. Waarvan overigens iedereen weet dat ze niet de graadmeter van de tijdgeest zijn, zoals ze zichzelf opwerpen.”

De tabloids zijn notoir rechts en anti-immigratie, en racisme en xenofobie zijn sinds het brexitreferendum in opmars in Groot-Brittannië. Werkt het feit dat Meghan niet blank is de hetze in de hand?

“Ik denk dat het er deel van uitmaakt, maar mensen zullen het voelen maar niet zeggen. Het is bijzonder moeilijk te meten. Er is een mate van vijandigheid tegen zowel Amerikanen als tegen gemengde afkomst, die ik inderdaad xenofobie zou noemen. De Britten zijn dol op Amerikanen, maar vinden ook dat er Britse zaken zijn die beschermd moeten worden tegen hen, zoals de BBC en de gezondheidszorg, en misschien ook de koninklijke familie.

“Al een eeuw lang wordt de discussie over de monarchie gevoerd volgens die twee uitersten – onpersoonlijke iconen en mensen zoals wij – die erg lastig te verzoenen zijn. Het is moeilijk om een enkele royal te vinden die niet gekneld zit tussen monarchie en mens zijn. George VI behandelde zijn vrouw als vuil en de mensen smulden daarvan, al vonden ze het niet netjes voor een koning. Harry geniet het voordeel dat hij heel menselijk is, zegt wat hij denkt en erg emotioneel kan zijn. Dat is koren op de molen, want hij wijkt af van het beeld dat wil dat ze gevoelloze poppen zijn. Het feit dat Meghan een actrice is, speelt daar nog op in: de naamloze, gezichtsloze royals moeten tegelijk ook beroemdheden zijn, en nu hebben ze een heuse actrice in de familie. 

“Harry en Meghan hebben een hoop bagger over zich heen gekregen omdat ze lustig vliegen terwijl ze over klimaatverandering prediken, maar in dat opzicht wordt monarchie niet anders behandeld dan celebrity. Actrice Emma Thompson vloog van Los Angeles naar Londen om een betoging van Extinction Rebellion bij te wonen en haar viel net dezelfde behandeling te beurt.”

Is het geen shock to the system van een bijna duizend jaar oud instituut dat gedrenkt is in traditie dat een Afro-Amerikaanse vrouw nu een van hun meest vooraanstaande leden is en dat koningin Elizabeth nu een niet-blank achterkleinkind heeft?

“Er is veel onderdrukt racisme dat niet gearticuleerd wordt, maar het is er wel degelijk. Toch ben ik verrast hoe weinig er te doen was rond de geboorte van hun zoontje als eerste multiraciaal lid van het koningshuis. Mensen schenken niet zoveel aandacht aan de mindere royals, ze zijn interessant voor entertainmentdoeleinden maar worden niet echt gezien als dragers van het koninklijk bloed. Recent genoeg was er een wijziging in de opvolgingswet waarbij vrouwen gelijkgesteld werden aan mannen en bijna niemand die er aandacht aan schonk, hoewel de opvolging duizend jaar lang via de mannelijke lijn is gegaan en dat toch een grote omwenteling was. 

“Ik zou zeggen dat het niet zozeer gaat om de genen en de ‘zuiverheid’ van de opvolging, maar eerder om hoe Brits ze zijn. Hoewel iedereen weet dat de koninklijke familie nooit erg Brits was in de achttiende en negentiende eeuwen, het waren Duitsers en ze hebben de familienaam tot twee keer veranderd om het te verbergen.”

Heeft Meghans komst voor zwarte Britten een verschil gemaakt?

“Je kunt dat voorzichtig stellen. Het komt alvast op een geschikt moment, nu vrouwen van kleur zichtbaarder worden. In de Britse politiek is de minister van Buitenlandse Zaken een niet-blanke vrouw en zitten gekleurde vrouwen op de front benches van beide partijen. In brexittijden is er een stijging van xenofobie, maar veel mensen zijn daar niet blij mee en de heersende stroom die de meesten verkiezen is nog steeds een multiculturele samenleving. In alle lagen van de maatschappij worden gekleurde vrouwen niet langer enkel getolereerd, ze zitten mee aan tafel. Dat is het dominante gevoel in het land en het is consistent met de tijdgeest dat Meghans huidskleur voor de koninklijke familie geen probleem is. William en Harry gingen de veranderende waarden altijd beter reflecteren dan de oudere generatie.”

Is het een groter probleem dat ze Amerikaanse is? Worden Amerikanen per definitie als te vulgair aanzien voor het Britse koningshuis?

“Ook daar is veel veranderd en er is nu a great deal aan klassenloosheid in de Britse samenleving en cultuur. De zaken zijn niet meer zo onderverdeeld als ooit het geval was. Als je kijkt naar William en Harry, dan conformeren zij ook niet echt aan het beeld van de traditionele upper class. Ze dragen gewoon jeans, William is naar een openbare universiteit geweest, waar hij zijn vrouw heeft leren kennen. Toen prins Charles aan Cambridge studeerde was dat iets heel artificieels, hij werd afgeschermd van het eigenlijke universiteitsleven. Maar William was aan de universiteit van St Andrews een min of meer modale student. Die zaken zijn weggesmolten. 

“In brexittijden denk ik dat het belangrijker is dat Meghan niet Brits is, en dat zij en Harry aanzien worden als trendy, linkse progressievelingen en daar kun je de draak mee steken. Ze zien eruit als mensen die volgens de Daily Mail weleens in een betoging zouden kunnen meelopen, maar de Daily Mail houdt eigenlijk van niemand die gaat betogen. (lacht) Omdat ze links leunen zien de tabloids hen als vanzelf als hypocrieten.

Meghan verkondigt inderdaad uitgesproken feministische standpunten en in 2016 steunde ze openlijk Hillary Clinton in de Amerikaanse presidentsrace. Speelt het een rol dat de Britten haar mening kennen, een unicum voor een lid van het vorstenhuis?

“Zeker en vast, en het reflecteert dat ze al een publiek leven had, wat erg ongewoon is voor een vrouw die binnen die familie trouwt – ik kan me geen enkel ander voorbeeld voor de geest halen. Ze is het perfecte doelwit voor de rechtse media, een linkse starlet maakt het zoveel sappiger. Of mensen echt geven om wat ze verkondigde, daar twijfel ik zwaar aan, maar het is perfect voer voor de Daily Mail.”

Meghan had een carrière als actrice. Is dat een te opzichtig oud-beroep voor een lid van de traditionele, verheven Windsor-clan?

“Het is in veel opzichten een pluspunt. Als je lid van de koninklijke familie wil worden, helpt het dat je al bekend werd. Het feit dat Harry met een niet-blanke vrouw en een actrice is getrouwd, reflecteert de nieuwe status van beide categorieën. Mannelijke royals rotzooien al 250 jaar met actrices en dat werd aanzien als een beetje pikant, maar het volk had dat graag. Alleen trouwden ze er niet mee. 

“Meghan past binnen de familie, ze gedraagt zich als een beroemdheid. Ze heeft nu dat emotioneel interview gegeven: het is zo moeilijk, de pers maakt me het leven zuur en ik heb net een baby… Dat kan best zijn, maar ze had veel meer ervaring dan de meesten – zeker veel meer dan Diana Spencer, een kinderoppas die nooit in het publieke oog had gestaan. Ik denk niet dat de koninklijke familie nog tegen zo’n hoge standaard wordt gehouden dat ze geen actrices mogen huwen. Het is belangrijker dat ze Amerikaanse en gekleurd is omdat mensen die twee zaken niet erg Brits vinden.”

In elke generatie royals vonden de tabloids een zondebok: prinses Margaret, Sarah Ferguson, Catherines moeder Carole Middleton, en nu Meghan. Allemaal vrouwen. Ruikt dat naar misogynie?

“Oh, daar ben ik zeker van. Maar er is ook de eeuwenoude historie van niet de monarch de schuld te geven, maar de raadgevers van de monarch. Het is net hetzelfde: je legt de schuld niet bij de royal, maar bij zijn vrouw – je wil niet aan de mystiek van de monarchie raken maar alle anderen zijn loslopend wild. Je kunt zeggen dat prins Philip, de man van de koningin, dezelfde behandeling heeft gekregen. Tabloids hebben een overwegend vrouwelijk lezerspubliek en ze willen hen betrekken: ik wil een vrouw die is zoals ik, maar tegelijk niet, zodat ik haar kan bekritiseren.”

Prins Harry vergeleek wat er met zijn vrouw gebeurt met het lot van zijn moeder.

“Het is wat moeilijk om zeggen wat mensen nu eigenlijk echt over Diana denken omdat er zo’n mythevorming is. Ze staat nog steeds stevig op een piëdestal. En omdat ze een mythe is geworden, is er een zeer wijdverbreid standaardbeeld van haar: ze was de pure onschuld die vermoord is door de tabloids. Het is een universeel geloof dat bevroren is in de tijd en zeer moeilijk ongedaan te maken is. Het zal wellicht voor altijd zo blijven – zelfs al dacht het volk anders over Diana toen ze nog leefde. Het is compleet ironisch, maar de tabloids vinden het geweldig om Diana af te schilderen als de dood ingedreven door de paparazzi. Je denkt dat ze dat vreselijk vervelend zouden vinden, maar het tegendeel is waar, omdat ze de buitenlandse sensatiepers de schuld kunnen geven, al zijn ze één pot nat.

“Maar ik ben ervan overtuigd dat de verhalen over Meghan eindeloos zullen doorgaan. De tabloids zijn heel behoedzaam om de brexit nog op de voorpagina uit te smeren omdat iedereen de brexit beu is, dus Meghan geeft hen iets anders om mee uit te pakken. En het lijkt alsof het betoog verlegd is van de mystiek van de koninklijke familie naar hoe de tabloids verslag uitbrengen over die mystiek. En dat is goed voor de verkoop, dus ze geven nog lang niet op.”