De vijf boeken die het leven van comedian Nigel Williams hebben veranderd

In het huis van Nigel Williams in Antwerpen staan boekenkasten op elke verdieping. Hier wordt gelezen! Dikke turven vooral, veel 'moeilijke' boeken ook. "Lezen is voor mij een inhaalbeweging omdat ik maar tot mijn zestiende naar school ben geweest." 

Toen hij tweeëntwintig was, ruilde Williams Engeland voor België. "Ik ben toen als een gek beginnen te lezen. Ik wilde weten hoe de maatschappij waar ik naar was verhuisd in mekaar stak. Ik probeerde België te begrijpen want ik was van plan hier te blijven wonen. Waarom zijn de nationalisten in Vlaanderen rechts, vroeg ik me bijvoorbeeld af. Want bij de Schotten, de Noord-Ieren en de Welsh is dat anders." 

"Nog altijd koop ik boeken in de hoop er antwoorden in te vinden - want ik stel mezelf en mijn meningen voortdurend in vraag - wat zijn de argumenten voor en tégen de Brexit, hoe kijk ik naar migratie. Mijn twijfels en de paradoxen waar ik mee worstel, kan ik ook kwijt op het podium. Want in de spanningslijn tussen grote principes en de kleine kantjes van je eigen leven zit heel veel humor."

Nigel Williams zal zich zijn hele leven Mr Hughes herinneren, zijn leraar Engels aan de Filton High School in Bristol. "Op school zaten veel snobs, die op me neerkeken omdat ik uit een arbeidersgezin met 13 kinderen kwam, ik had het gevoel dat iedereen tégen mij was. Ik begreep niet waarom. Mr Hughes moet dat aan me gezien hebben en hij gaf me deze boekentip van John Steinbeck."

The Grapes of Wrath (De Druiven der Gramschap) is een Amerikaanse klassieker uit 1939. Het boek beschrijft de duizenden kilometers lange tocht per vrachtwagen van een pachtboerenfamilie die wegens de Grote Depressie en de aanhoudende droogte wegtrekt uit Oklahoma om het geluk te zoeken in Californië.

Williams: "Voor ik The Grapes of Wrath las, kwam ik in opstand tegen het systeem zonder te beseffen dat het een systeem was. Dit boek heeft me wakker geschud. Toen ik las over de honderdduizenden gezinnen die werden uitgebuit door een steeds kleinere groep van rijke grootgrondbezitters, begreep ik dat ik zelf behoorde tot een onderdrukte klasse."

"Ik begon in te zien waarom ik me op school voelde zoals Calimero - het was geen kwestie van pech hebben, ik was het slachtoffer van een systeem waarin de heersende klasse de lagere klasse onder de knoet houdt. En ik zou het zelf moeten arrangeren of ik kwam er niet."

De Britse auteur Aldous Huxley schreef al in 1932 een dystopische sciencefictionroman die sterk doet denken aan The Handmaid's Tale van Margaret Atwood. Brave New World (Heerlijke Nieuwe Wereld) beschrijft een totalitaire eenheidsstaat waar menselijke embryo's worden gemanipuleerd om in een bepaalde kaste te passen en worden uitgebroed in laboratoria.

Drie keer heeft Williams Brave New World moeten lezen voor het tot hem doordrong: "Dit kan fucking echt gebeuren. Want er zijn bij ons ook politici die zeggen hoe de wereld geordend moet worden. Stel dat Hitler aan de macht was gekomen, dan zouden we nu misschien ook aan social engineering doen en rassen kweken."

Voor de jonge Williams is Brave New World een aanleiding om systematisch geschiedenisboeken te verslinden. "Hoe zat dat precies met die tweede wereldoorlog?" Hij komt tot nieuwe inzichten over wie goed en wie slecht is in internationale conflicten, over daders en slachtoffers. 

De Hongaars-Amerikaanse psycholoog Csikszentmihalyi schrijft over geluk en hoe je gelukkig kan worden. Het was een vriendin van Nigel Williams, een psychiater, die hem het boek in de handen duwde. "Jij bent fucked up, zei ze tegen me, lees dit maar, het zal je goed doen."

'Ik werkte in die tijd in een fabriek aan de lopende band - oersaai was dat. Maar Csikszentmihalyi zegt dat je zelf moet werken aan je geluk; ook in de meest afstompende job kan je je goed voelen. 'Hoe kan ik mijn fabrieksjob interessant maken, dacht ik?' En in plaats van als een aap op een knop te drukken, ging ik met oortjes naar BBC Worldservice luisteren."

"Toen ik jaren later een café had, ergerde ik me verschrikkelijk aan het zelfbeklag van sommige klanten, die steeds weer zeiden dat ze toch zo graag dit of dat hadden willen doen, of zo graag zus of zo hadden willen zijn. En toen diezelfde vriendin-psychiater me confronteerde met de vraag Wat heb jij zelf altijd echt willen doen? - ben ik comedian geworden." 

Williams zegt dat hij geen sociale mens is, hij vindt zichzelf erg judgmental - heeft altijd een oordeel klaar. Maar zijn buren merken daar niet veel van. "De laatste jaren nodigen we de hele buurt uit om op het pleintje samen te komen om middernacht op 31 december. De eerste keer waren er 15 mensen, het volgende jaar al 65. Het is heel plezant, we praten over politiek en ondanks de verschillen komen we goed overeen want uiteindelijk willen we toch allemaal min of meer hetzelfde."

"Dat sociale gedrag van me is in gang gezet door de antropoloog Rik Pinxten en zijn boek "Kleine revoluties". De grote problemen in de wereld kan je niet oplossen, zegt Pinxten, maar je kan er wel voor zorgen dat er in je omgeving iets verandert."

Lees verder onder het videofragment waarin Nigel Williams voorleest uit Kleine revoluties van Rik Pinxten

"Als ik mensen tegenkom die er racistische ideeën op nahouden, zal ik hen niet beschuldigen. Ik ga in gesprek met hen en zeg hoogstens: ik vind het erg dat je iemand uitsluit op basis van zijn kleur. De Rik heeft me echt uit een negatieve spiraal gehaald. Ik zou hem heel graag eens ontmoeten."

De ideeën van Pinxten zijn ook terug te vinden in Team Human van de Amerikaanse mediatheoreticus Douglas Rushkoff. Het boek is bovendien ook een waarschuwing voor de technologieën van dit digitale tijdperk. De podcast met dezelfde titel is een debatforum - Rushkoff discussieert er bijvoorbeeld met app-ontwikkelaars.

Williams: "De technologie moet ten dienste staan van de mens, niet andersom. Vroeger liep de werkweek van maandag tot vrijdag - op vrijdagavond werd niemand betaald. Tegenwoordig spreekt je werkgever je eropaan als je in het weekend je mails niet leest."

"Rushkoff roept ons op om samen, als menselijk team te streven naar een betere wereld. Om waakzaam te zijn en kritisch voor twats als Mark Zuckerberg. Want Facebook is er echt niet om van jou een gelukkig mens te maken. Wel om data te verzamelen en heel veel geld te verdienen."

Zin in meer boekentips? Ga dan naar de website langzullenwelezen.be. Neus rond in de boekenkast van andere lezers en ontdek wat zij van gelezen boeken vinden. Maak ook zelf een virtuele boekenkast aan en geef bij elk boek je ongezouten mening en score.