Waar en hoe vind je rust? Tips van "stiltemakers" op de Dag van de Stilte

De Vlaming vindt stilte superbelangrijk, blijkt uit het eerste grootschalige onderzoek in Vlaanderen. Mensen zoeken rust en voelen de nood om zich af en toe af te koppelen van de constante informatiestroom. Dat kan vandaag, op de jaarlijkse Dag van de Stilte, met stille wandelingen en andere fluisteractiviteiten. Of u kan ook nog altijd de stiltetest doen om te zien hoeveel nood u heeft aan rust.

Deze twee vrouwen en twee mannen hebben zelf meer stilte ingebouwd in hun leven en werk en ze delen hun inzichten graag. Maak kennis met enkele "stiltemakers". Want druktemakers hebben we genoeg.

Bekijk hier onder een video met Amalia Jaïdi:

Amalia Jaïdi (26) is redactrice van nws.nws.nws, het Instagramkanaal voor tieners van VRT NWS.  Amalia vind je in een hoekje van de enorme kantoorruimte - "waar ik alles en iedereen kan zien, ook de uitgang" - en met een hoofdtelefoon op, om niet constant afgeleid te worden en efficiënt haar werk te doen. Waar luistert ze naar? Naar "alfagolven, meditatieve muziek die helpt om me te concentreren." 

Afleiding is overal en dat wringt af en toe: "Soms heb ik wel het gevoel dat ik veel mis van de leuke verhalen van collega’s rondom mij," zegt Amalia.

"Ik heb nood aan stilte. Noise cancelling headphones (geluidswerende hoofdtelefoons, nvdr) hebben mijn leven gered. Op de trein word ik onnozel van mensen die door elkaar praten; dan zet ik wat rustige muziek op, ook op het vliegtuig. Ik vermijd drukke plekken, festivals bijvoorbeeld. Naar concerten ga ik wel. Ik heb zelfs last van krokant eten, dat maakt te veel lawaai in mijn hoofd."

"Mensen onderschatten de impact van lawaai," vindt Amalia Jaïdi. "Ik ben niet asociaal of arrogant, ik ben snel overprikkeld." Met een glimlach vertelt ze dat ze graag stiltes laat vallen in een gesprek, bijvoorbeeld wanneer ze met iemand meerijdt in de auto. "Ik ben dan volkomen op mijn gemak en stiekem geniet ik ervan als de ander zich dan oncomfortabel voelt, want dan ervaart die wat ik voel als er veel gepraat wordt."

Amalia Jaïdi beseft wel dat ze constant online is. "Ik zit altijd op Instagram; mijn telefoon lijkt wel het verlengde van mijn  arm." Maar onlangs was toch eens de batterij leeg. "Ik zat op een terras, de zon ging onder, de wereld was mooi. Tegelijk dacht ik meteen: wat als iemand mij nu nodig heeft? Tja, pech, ik zal wel terugbellen." Anderzijds is ze selectief in wat ze online bekijkt en beluistert: "ik kies wat binnen mag komen". 

Achter het steenkappersbedrijf van Hans Juchtmans in Halen ligt een weidse Stiltetuin, die hij al twee jaar in de lente en de zomer maandelijks openstelt voor iedereen die er behoefte aan heeft.

Er zijn wandelpaden, bankjes om te mijmeren bij de vijver, vergezichten, je kunt er een kop thee drinken, mediteren of yoga beoefenen. Niets moet en het kost ook niets. Inschrijven hoeft niet, jezelf voorstellen evenmin. Her en der heeft Hans een citaat in steen gebeiteld. Deze doordenker bijvoorbeeld, op een oud grafmoment: "Mijn leven was gevuld met problemen. De meeste hebben zich nooit voorgedaan."  

"We gaan tegenwoordig snel naar de dokter die ons dan pillen voorschrijft, maar ik heb het vermoeden dat er een ongelooflijke kracht in onszelf zit. Hoe we met de dingen omgaan, dat is levenskunst, en dat kan je hier uitproberen in de stiltetuin."

"Soms vragen mensen mij: wat is daar dan te doen in die stiltetuin? Dan zeg ik: niets. Het niets als de leegte van de boeddhisten. Mensen verwachten altijd van alles; ze vergeten welke prikkels ze allemaal binnenkrijgen en ze doen het zichzelf aan. Gewoon door te wandelen voel je een verbondenheid met de natuur en die brengt rust."

Hans Juchtmans (54) straalt zelf veel rust uit en wil die ook delen met anderen. Voorwaarde is dat mensen zich enkel met zichzelf bezighouden in de Stiltetuin, de stilte respecteren en niet babbelen. 

"Raar maar waar, er komen meer en meer mensen. Ik ken ze niet allemaal en dat hoeft ook niet. Het geeft me een warm gevoel dat mensen bewuster en aandachtiger willen leven. Daar word ik blij van."  

Cathy Camertijn (43) is net terug van een vier maanden durende trip door Europa waarin ze op zoek ging naar de kracht van stilte.  Onderweg  bracht  ze op gezette tijden verslag uit op Radio 2. Ze doorkruiste 7 landen en zat 15.000 kilometer achter het stuur van haar "Vansi", haar stilte-bestelwagen, beschilderd met de slogan: "When silence speaks". Weer thuis aan de oever van de Schelde vertelt Camertijn over haar ervaringen en inzichten, die ze wil integreren in haar werk als coach en therapeute bij Lessnow.

Bekijk hier onder een video met Cathy Camertijn:

Cathy Camertijn: "Ik ben gaan verkennen hoe stilte overal leeft.  Ik heb heel bijzondere mensen ontmoet en ervaringen gehad." Ze onthoudt bijvoorbeeld de manier van converseren in Scandinavië: "Vrienden gaan daar samen op stap en vinden het niet erg om samen te zwijgen. Meer nog, men vindt het onbeleefd om de stilte op te vullen. Een groot verschil met onze manier van praten en onze drang om ons de hele tijd te moeten bewijzen."

Onderweg vond Camertijn ook inspiratie in allerlei labyrinten, een eeuwenoud instrument om te verstillen en vertragen, om "het leven te lopen, van buiten naar de kern en vervolgens weer naar buiten."  

Stilte doorheen het dagelijkse leven vlechten, dat is best mogelijk, vindt Cathy Camertijn. "Mensen zeggen vaak dat ze geen tijd hebben om een moment van stilte voor zichzelf te nemen. Terwijl ze wel tijd hebben om de smartphone te checken… Ik kies ervoor om ’s ochtends 20 minuten rustig te zitten op een vast plekje in huis en te zien wat er leeft in mij op dat moment." 

Nog een tip van Cathy: "Reageer niet zomaar op alles. Het is goed om even af te wachten en dan bewust te reageren, of zelfs niet." Moeilijk in tijden van sociale media, een miljoen meningen per dag en toenemende polarisering.

Cathy Camertijn heeft geen tv  - "oei, dat is wel raar om te zeggen voor een camera" - en kiest bewust welke info ze toelaat en welke niet. Maar toegegeven: zelfs een stiltecoach kan zich verliezen in YouTube-filmpjes op de smartphone. Nobody's perfect.

We worden allemaal ontzettend snel afgeleid en dat verdrijft de focus, de rust en de stilte. "Je kunt ervoor kiezen om een gesprek met iemand eerst af te ronden voor je interactie met een derde persoon toelaat," suggereert ze nog.

Stilte is niet zomaar de afwezigheid van geluid, vindt Cathy Camertijn. "Het is de behoefte aan geluiden die de mens in contact brengen met zichzelf en met de omgeving." Minder stress, meer creativiteit, meer jezelf zijn, dat zijn de persoonlijke effecten.

Maar stilte heeft ook een grote maatschappelijke meerwaarde:  "Stel je eens voor wat een 20 procent stillere wereld zou betekenen voor onze gezondheid, voor verkeersagressie, conflicten, oorlogen? Dat is mijn onderzoeksopdracht in het leven," besluit Cathy Camertijn. "Ik wil en zal er mijn steentje toe bijdragen en ik ben niet alleen. We zijn met velen."  

Het is geen landschapskantoor, wel integendeel. Er zijn "stille zones", waar het écht stil is, "rustige zones", waar wel gepraat maar niet langdurig gebeld mag worden en "actieve zones" om te overleggen. Maximaal vier mensen zitten samen, er is voldoende uitwijk- en vergaderruimte. "We wilden een soort huiselijke, intieme sfeer creëren," zegt Martin Ruebens. 

Ambtenaren nemen een werkplek in die past in hun activiteit van de dag. "Hoewel mensen natuurlijk graag altijd op dezelfde plek zitten," lacht Ruebens. Terwijl we door het bijzonder ontworpen kantoor wandelen, valt vooral op dat het rustig is en ook heel netjes. Geen vieze achtergelaten koffiebeker te zien.

Helemaal uniek is de stille ruimte die Martin Ruebens heeft gemaakt, notabene op de plek waar zijn eigen kantoor zou komen. Ramen met uitzicht op groen, een wit tapijt, "plantjes en kastjes van Ikea", zitkussens.

"Ik had hier al mee geëxperimenteerd in het vorige Boudewijngebouw, en dat viel in de smaak. In dit nieuwe gebouw staat de stille ruimte altijd open voor alle medewerkers, zonder sleutel of afspraak." Op een briefje lezen we: "graag schoenen uit, niet slapen, eten, bellen, lezen."

Om de veertien dagen is er een geleide meditatie in de middagpauze, vertelt Ruebens. Toen de dienst vorig jaar door elkaar werd geschud door de zelfdoding van een medewerker, verzamelde men in de stille kamer.

"Mensen laten hun zorgen en hun vrolijkheid niet achter bij de deur van het kantoor," vindt Martin Ruebens. "Het is hoog tijd dat we de mens in zijn geheel weer waarderen in een organisatie".

Ruebens, die overigens zonder veel hiërarchie en met zelfsturende teams werkt, is er zich wel van bewust dat stilte of mindfulness op de werkvloer ook verkeerd kunnen worden gebruikt. Bijvoorbeeld om iemand na een burn-out weer zo snel mogelijk weer klaar te stomen voor precies dezelfde ratrace.

"Volgens mij worden stress en burn-out te snel gezien als de verantwoordelijkheid van het individu, terwijl ze eigenlijk het resultaat zijn van een systeemfout in onze organisaties."  Met andere woorden: als de hele manier van werken niet verandert, dan zijn een stille kamer of een"veerkrachtcoach" pleisters op een houten been.

Martin Ruebens: "Neem nu vergaderingen. We zijn de kunst van het dialogeren verloren. We stappen een vergadering in met de bedoeling om ons eigen standpunt te verdedigen en we vergeten te luisteren. Dat is voor mij de link met stilte. Om te luisteren moet je het stil maken in jezelf."