Onze kromme energiepolitiek gaat alle kanten uit, maar niet richting duurzaamheid

Onze kromme energiepolitiek wringt zich in extra bochten: investeringen in wind en zon krijgen minder geld, burgemeesters beslissen over windmolens en geen premies meer voor elektrische auto’s. Eén zekerheid: dit land weigert al decennia duurzame technologie verstandig te bevorderen en mist telkens de economische sectoren van de toekomst.

Weinig beter om de kracht van door overheid gestuurde technologie te illustreren dan het verhaal van de mens op de maan. Toen de Verenigde Staten in 1961 zichzelf de opdracht gaven om daarin te lukken vóór het einde van het decennium, leek dat velen onmogelijk. Acht jaar later was de klus geklaard.

Dat TGV-treinen een alternatief bieden voor vliegtuig en auto hebben we te danken aan de Franse overheid. Ook internet, microchips, gps, lithiumbatterijen, siri … zijn er dankzij overheidsinspanningen. Zonder overheid nog geen smartphones, en al helemaal geen kernenergie. In tal van sectoren zijn publieke investeringen baanbrekend.

Overheden zijn hard nodig om technologie te creëren. En dus moeten politici kiezen: onderzoek richten op hernieuwbare energie of kernenergie, op agro-ecologische voedselproductie of industriële landbouw, op producten die kapot moeten gaan om winst te maken of circulaire productie.

Het is opvallend hoe overheden falen om duurzame keuzes te maken en nalaten ons te helpen aan de noodzakelijke transitieroutes richting duurzaamheid. Eind 19^de eeuw al beleven elektrische voertuigen in Frankrijk en Groot-Brittannië een bloeiperiode. In 1897 rijden alle taxi’s in New York elektrisch.

Sindsdien zijn heel andere technologische keuzes gemaakt en verloren we ruim een eeuw aan fossiele brandstoffen. Samenleving en politiek lieten begaan. Intussen zijn elektrische fietsen doorgebroken. Op de doorbraak van andere elektrische voertuigen is het bij ons nog altijd wachten. Nog meer geldt dat voor waterstofvoertuigen.

Van waar toch al die vertraging? Wie bemerkt hoe de Duitse politiek zich voor de kar van de auto-industrie laat spannen om uitstootnormen vooral niet te snel strenger te maken, begrijpt al meer. Wie ziet hoe verschillende regeringen zelfs weigeren om dieselgate diepgaand aan te pakken, beseft hoe de politiek vaandelvlucht pleegt. Gelukkig was de Amerikaanse overheid er om het gesjoemel te ontdekken en het Europese parlement om een ander signaal te geven. Maar daarmee is de kar nog niet gekeerd.

In België betalen we zwaar voor de weigering om duurzame technologie te bevorderen. Decennialang gaat bijna al het geld voor energieonderzoek naar kernenergie. Goed dertig jaar geleden wordt het onderzoek naar hernieuwbare energie zelfs wegbezuinigd. Nochtans, vandaag is windenergie goedkoopst van allemaal.

Helemaal pijnlijk, dit land stond ooit aan de spits van de ontwikkeling daarvan. Door kortzichtigheid verloren we de rol van koploper aan Denemarken en Duitsland. Zij zetten gelukkig wel door. België miste tienduizenden arbeidsplaatsen, vele miljarden euro aan sociale zekerheid en handelsinkomsten, aan gederfde belastingopbrengsten, aan verspild geld voor ingevoerde olie en gas … en mankeert elk geloofwaardig klimaatbeleid.

Aan potentieel ontbrak het nooit. Ons land pioniert al tijden in elektrische voertuigen, ook in zonne-energie. Maar het geloofde ook daar nooit vol in en verzuimde toekomstgerichte sectoren te stimuleren en uit te bouwen.

Het moet anders. Verstandige overheden nemen plaats in de cockpit van technologieontwikkeling om die dienstbaar te maken voor een duurzame economie en samenleving. Eenmaal nieuwe en sterk gewenste technologieën zijn ontwikkeld, moet men er dikwijls voor zorgen dat ze kunnen doorbreken. Die transitie is o.a. door de snelle klimaatverandering zo dringend dat overheden die doorbraken drastisch moeten versnellen.

Daarbij moeten ze scherp in de gaten houden of ze wel de meest geschikte sturingstechnieken hanteren. Als bijvoorbeeld wind- en zonne-energie ruim subsidies ontvangen, is het essentieel dat de bedrijven in die sectoren voldoende investeren in onderzoek en ontwikkeling. Is dat niet zo, heroriënteren overheden hun subsidies beter richting onderzoek.