Apocalyptisch: opnieuw duizenden op de vlucht voor bosbranden in Californië
Het is weer raak met de bosbranden in Californië. Voor velen betekent het dat ze na twee jaar opnieuw op de vlucht zijn voor het vuur.
En weer moest Brent Fogel (66) vertrekken, zondagochtend in alle vroegte. Nadat hij en zijn vrouw Brenda twee jaar geleden hun huis in Santa Rosa, even ten noorden van San Francisco, in allerijl hadden verlaten om een paar dagen later alleen nog rokende puinhopen aan te treffen (en te horen dat de overbuurvrouw het niet had gehaald), was het dit weekend weer prijs. Net als voor bijna tweehonderdduizend anderen in en om Santa Rosa: papieren, huisdieren, slaapzakken, inpakken en wegwezen.
Ook op andere plekken rond de baai van San Francisco braken zondag en maandag branden uit, die zich door de harde wind snel verspreidden. Zeshonderd kilometer zuidelijker, in de sjieke heuvels boven Los Angeles, was het weer raak, en moesten maandag wegen worden afgesloten en duizenden moesten geëvacueerd. Volgens de brandweer werd het beroemde Getty Center bedreigd.
De scènes zijn apocalyptisch. De files op de wegen, de dreigende wolken daarboven, de evacués in de sporthallen, de brandlucht in de steden, de donkere dorpen door de afgesloten stroom: de rampenfilms zijn in Californië niet zo heel ver weg deze dagen. Gouverneur Gavin Newsom kondigde zondag de noodtoestand af voor de hele staat.
De branden in Californië zijn een terugkerend fenomeen, maar dat ze zo snel terugkeren naar plekken waar ze eerder zijn geweest is een nieuw fenomeen. In Santa Rosa en het daaromheen liggende wijngebied van Sonoma County kwamen twee jaar geleden in de Tubbs Brand nog 22 mensen om, onder wie dus de overbuurvrouw van Brent en Brenda Fogel, door een brand die midden in de nacht ineens een weg overstak en zich door een woonwijk vrat – van evacuaties was geen sprake, de Fogels werden midden in de nacht gewekt door een schreeuwende buurman. In de villadorpen bij Hollywood konden vorig jaar de filmsterren maar net aan de vlammen ontsnappen. De brandweer schakelt gevangenen in die (voor één dollar per uur) helpen om de branden te blussen.
“Het versterkt de angst”, zo schreef de San Francisco Chronicle maandag, “dat delen van Californië bijna te gevaarlijk worden om in te wonen”.
Het gevoel van machteloosheid is dit jaar nog groter, omdat er juist maatregelen zijn genomen om de risico’s in te dammen. De brand in Santa Rosa en die in Paradise vorig jaar, die 85 levens kostte, werden veroorzaakt door bijna een eeuw oude hoogspanningslijnen van elektriciteitsmaatschappij PG&E, een bedrijf dat volgens toezichthouders weinig aan onderhoud doet en de aandeelhouders jarenlang heeft laten prevaleren. Door de harde wind braken ze af, al dan niet door omvallende bomen, waarna de vonken afkomstig van de kabels het kurkdroge gras ontstaken. Om die reden had PG&E vorige week juist de stroom afgesloten naar meer dan een miljoen huishoudens.
Halve maatregelen
Dat lijken halve maatregelen te zijn geweest. De maatschappij sloot alleen de laagspanningslijnen die de elektriciteit fijnmazig verdeelt, maar liet de ruggengraat van het regionale netwerk, een hoogspanningslijn die de stroom van een grote geothermische centrale (stroom opgewekt met warm geiserwater) naar San Francisco brengt, gewoon in functie. Dit omdat er anders nog meer mensen zonder elektriciteit zouden zitten.
Juist zo’n lijn is vorige week gebroken: onder een van de hoogspanningsmasten werd woensdag, na het uitbreken van de brand, een verbindingskabel gevonden die de stroom voorbij de mast moet brengen. Zonder dat onderdeel kunnen er vonkende spanningsbogen ontstaan, als bij een lasapparaat.
De beurskoers van PG&E is daarop gehalveerd. Het bedrijf, dat in januari al uitstel van betaling had aangevraagd omdat het 30 miljard dollar aan schadeclaims aan zijn broek heeft, werd nog door hedgefondsen op de been gehouden. Nu het bedrijf opnieuw een brand heeft veroorzaakt komt de ondergang wel heel dichtbij.
Bovenop de verwaarloosde infrastructuur komt de toenemende droogte, die ertoe leidt dat de bossen en struiken van Californië sneller ontbranden, dat het vuur heter is en zich sneller verspreidt.
Daarbij komt dat er krapte is op de woningmarkt in steden als San Francisco en Los Angeles, waardoor er veel wordt gebouwd in de ‘wildland-urban interface’, de grens tussen bewoonde en onbewoonde wereld in de ruime regio rond die steden.
“Eigenlijk is het de vraag of je nog op dit soort plekken moet gaan wonen”, zei Char Miller, een in branden gespecialiseerde milieuhoogleraar aan het Pomona College vorig jaar tegen deze krant. Hij wees op een nieuwe voorstad bij hem in de buurt, met 19.000 huizen voor 60.000 mensen. “Het brandrisico in dat gebied is zeer groot. Geen bouwbesluit gaat die huizen beschermen, als straks de brandstormen komen.”
Brent en Brenda Fogel konden niet anders dan terugkeren: zij wilden wel weg, maar hadden niet genoeg geld van de verzekering gekregen om elders een nieuw huis te bouwen of te kopen. En dus bouwden zij hun nieuwe huis op dezelfde plek als hun afgebrande huis in Santa Rosa. “De grond was nog van ons”, aldus Fogel. “Dat was alles wat we nog hadden.” Nu staat hun nieuwe huis daar. De vlammen zijn tot op een paar kilometer genaderd.
